200
-
xüsusiyyətləri bazarın mövcud və perspektiv tələ-
batlarına maksimum uyğun olan məhsul buraxılışının tə-
mini;
-
ən yaxşı yerli və xarici nümunələrin texniki səviy-
yəsinə və keyfiyyətinə çatmaq və onları keçmək;
-
məhsulun ehtiyat təminatları və istehlakçıların tələ-
batları nöqteyi-nəzərindən onun keyfiyyətinin yüksəldil-
məsi üzrə iqtisadi cəhətdən optimal məsələlərin təyin edil-
məsi;
-
növlər üzrə ölçü sırasının optimallaşdırılması yolu
ilə buraxılan məhsulun strukturunun təkmilləşdirilməsi;
-
sertifikatlaşdırılmış məhsul buraxılışının artırılması;
-
artıq buraxılan məhsulun ayrıca istehlak xüsusiy-
yətlərinin (etibarlılığı, uzunömürlülüyü, qənaətliliyi və s.)
yaxşılaşdırılması;
-
mənəvi cəhətdən köhnəlmiş və rəqabətə davamsız
məhsulun vaxtında dəyişdirilməsi, azaldılması və ya isteh-
saldan çıxarılması;
-
standartların, texniki şərtlərin və başqa normativ sə-
nədlərin tələblərinə ciddi əməl olunmasının təmini, yeni
işlənilmiş standartların vaxtında tətbiqi və köhnələrinə ye-
nidən baxılması;
-
keyfiyyətin verilmiş səviyyəsinə nail olmağı təmin
edən konkret tədbirlərin işlənilməsi və reallaşdırılması;
-
istehsalın iqtisadi səmərəliliyinin artırılması və
keyfiyyəti yaxşılaşdırılmış məhsuldan istifadə.
Məhsulun keyfiyyətinin planlaşdırılmasının mövzusu
son nəticədə, həm məhsulun ayrı-ayrı xassələrini, həm də
keyfiyyətin idarə edilməsi sistem və proseslərinin müxtəlif
xüsusiyyətlərini əks etdirən tədbir və meyarlardır.
201
Bu göstəricilər öz əksini məhsulun keyfiyyətinin
yaxşılaşdırılması üzrə konkret tapşırıqlarda, elmi-tədqiqat
planlarında və təcrübə-konstruktor işlərində, standartlaş-
dırma və metroloji təminatda, keyfiyyətin idarəetmə siste-
minin tətbiqində, müəssisənin texniki inkişafında, kadrla-
rın hazırlanmasında və s. tapır.
Məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi planlaşdırma-
nın ümumi prinsipləri və planlaşdırma metodlarının tətbiqi
əsasında planlaşdırılır. Planlaşdırmanın ümumi prinsipləri-
nə aşağıdakılar aid edilir:
-
mərkəzləşdirilmiş rəhbərliyin bölmələrin müstəqil-
liyi ilə uyğunluğu;
-
mütənasiblik, yəni müəssisənin ehtiyatlarının və
imkanlarının balanslaşdırılmış qeydiyyatı;
-
komplekslilik (tamlıq) – müəssisənin fəaliyyətinin
bütün tərəflərinin qarşılıqlı bağlılığı;
-
detallaşdırma - planlaşdırmanın dərinlik dərəcəsi;
-
dəqiqlik və aydınlıq – plan parametrlərinin buraxı-
lışı (xəta) və sapmalar dərəcəsi;
-
sadəlik və aydınlıq – planın məhsul işləyənlərin və
ondan istifadə edənlərin anlama səviyyəsinə uyğunluğu;
-
fasiləsizlik – planlaşdırmanın müvəqqəti məkanının
tamlığı;
-
elastiklik və çeviklik – ehtiyatlardan istifadə imka-
nını və alternativlərin nəzərə alınması;
-
elmilik – planlaşdırılmada elm və texnikanın ən
yeni naliyyətlərinin, perspektiv standartların, bazar tələ-
batlarının (həm mövcud, həm də perspektivdə olanların)
nəzərə alınması;
202
-
qənaətlilik – məqsədli nəticənin xərclərə nisbəti
mövqeyindən planlı fəaliyyətin səmərəliliyi.
Planlaşdırma metodlarına aid edilir:
-
hesablama-təhlil metodu görülən işlərin parçalan-
masına, elementlər və qarşılıqlı əlaqələr üzrə istifadə olu-
nan ehtiyatların qruplaşdırılmasına, onların qarşılıqlı təsi-
rinin səmərəli şərtlərinin təhlilinə və bunun əsasında plan-
ların layihələrinin işlənməsinə əsaslanır;
-
sınaq (təcrübi) metodu ölçmələr və təcrübələrin ke-
çirilməsi və öyrənilməsi, həmçinin menecerlərin, plançıl-
arın və başqa mütəxəssislərin təcrübəsinin nəzərə alınması
əsasında müəssisənin idarə edilməsi altsistemlərinin nor-
ma, normativ və modellərinin layihələndirilməsi;
-
hesabat-statistik metodu idarəetmə altsistemlərinin
xüsusiyyətlərinin real vəziyyətini və dəyişikliyini xarakte-
rizə edən hesabat, statistik və digər faktiki informasiya
əsasında planların layihələrinin işlənilməsi.
Keyfiyyətin zəruri səviyyəsinin təmini üzrə planda
fəaliyyət zamanı işlərin spesifik növləri də tətbiq olunur:
-
istehlakçıların tələblərinin təhlili;
-
tələbatın öyrənilməsi;
-
iddiaların təhlili;
-
perspektivli standart tələblərinin və ETİ (elmi
tədqiqat işləri) nəticələrinin qeydə alınması;
-
patent informasiyasının öyrənilməsi;
-
məhsulun sertifıkatlaşdırılmasına olan tələblərin
dəyişməsinin qeydə alınması;
-
plan hesablamalarının həyata keçirilməsi;
-
plan tədbirlərinin uyğunlaşdırılması.
203
9.4. Keyfiyyətin idarə edilməsinin praktiki təşkili,
uzlaşdırılması və tənzimlənməsi
Məhsulun keyfiyyətinin proqnozlaşdırılması və plan-
laşdırılmasını daxil edən ilkin idarəetmədən sonra təşkilet-
mə, uzlaşdırma, tənzimləmə və motivləşdirmə proseslərin-
dən əlavə operativ idarəetmə mərhələsi gəlir. Bu proseslər
aşağıdakı şərtlərlə keyfiyyətin idarəedilməsinə tətbiq olu-
nur:
-
məhsulun və işlərin keyfiyyətinin təkmilləşdirilmə-
si üzrə tədbirlərin səmərəli keçirilməsinə;
-
yüksək keyfiyyətli məhsulun istehsalının, satışının
və satışdan sonrakı xidmətinin sabitləşməsinə;
-
qüsurların yaranma səbəblərinin təyininə, onların
operativ aradan qaldırılmasına;
-
kollektiv və fərdi məsuliyyət mexanizminin işlə-
dilməsinə və yüksək keyfiyyətli məhsulun buraxılışının
həvəsləndirilməsinə.
İnsan həyatının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, o
cümlədən, məhsul keyfiyyətinin qaldırılması məsələləri
bizim zamanda o qədər əhəmiyyətlidir ki, onlar bu sahədə
dövlətlərarası qarşılıqlı fəaliyyətə və səylərin güclənməsi-
nə gətirib çıxarmışdır.
Hal-hazırda çoxlu sayda keyfiyyətin idarə edilməsi
üzrə işləri həyata keçirən və bütün dünyanın dövlətləri
arasında elmi-texniki, iqtisadi, ticarət və başqa əlaqələrin
dinamik inkişafına kömək edən beynəlxalq təşkilatlar
mövcuddurlar. Bu ilk növbədə standartlaşdırma üzrə bey-
nəlxalq təşkilat (İSO), Beynəlxalq Energetika Komissiyası
(İEC), Keyfiyyət üzrə Avropa Komissiyasıdır (EOQ). On-
Dostları ilə paylaş: |