C ə d v ə l 40.
Heyvanların genetik resurslarının statusuna dair qlobal bankın m əlum atları
Analizin
ili
Məməlilərin növləri
Quşların növləri
Ölkələrin
sayı
Yerli cinslərin
populyasiya-
larınm sayı
% popul-
yasiya məlu
matları ilə
Y erli
cinslərin popul-
yasiyalarının sayı
1993
2719
53
-
-
131
1995
3019
73
863
85
172
1999
5330
63
1049
77
172
2006
10512
43
3505
39
182
Beynəlxalq Sow - An ÇR təşkilatının təsnifatına əsasən dünya ölkələri
heyvanların genetik resurslarına görə aşağıdakı 7 regiona təsnif olunmaqla
məməlilərin və quşların növləri regionlar üzrə hazırda aşağıdakı kimi yayıl
mışdır
(cadval 41,42).
C ə d v ə l 41.
M əm əlilərin növlərinin regionlar üzrə yayılm ası. N övlər (cinslər) üzrə
m əlum at təqdim edən region ölkələrinin %-i
Məməli-
lərin
növləri
Afrika
Asiya
Avropa
və
Qafqaz
Latın
Ameri
kası və
Karib
hövzəsi
Yaxın
və Orla
Şərq
Şimali
Amerika
Yaxın
və
Uzaq
Şərq
~ 8"
Camış
8
57
25
27
25
0
İri buy
nuzlu
Yak hey
van
98
96
100
94
75
100
77
0
32
2
0
0
0
0
Keçi
96
96
93
94
83
100
69
Qoyun
92
86
100
91
100
100
31
Qonuz
70
82
91
91
8
100
92
Eşşək
38
46
36
39
50
50
8
At
46
93
91
64
58
100
23
2 hürgüclü
dəvə
0
25
5
0
0
0
0
1 hürgüclü
dəvə
32
25
2
0
58
0
8
Alpaka
2
0
0
12
0
0
8
Lama
0
0
0
15
0
0
0
Quanako
0
0
0
9
0
0
0
Bikun
0
0
0
12
0
0
0
Maral
2
25
14
9
0
50
15
D ovşan
38
39
39
48
8
0
0
Hind
donuzu
8
0
0
15
0
0
0
it
1
2
7
!
5
.
0
0
0
0
413
C ə d v ə l 42.
R egionlar üzrə quş növlərinin paylanm ası
Qus
növləri
Afrika
Asiya
Avropa
və
Qafqaz
Latın
Amerikası
və Karib
hövzəsi
Yaxın
və
Orta
Şərq
Şimali
Amerika
Yaxın
və
Uzaq
Şərq
Toyuqlar
78
93
86
70
50
100
85
Ev ördəyi
32
61
50
33
17
0
46
Hind
quşları
24
43
57
30
17
100
8
Ev quşu
16
39
61
21
17
50
8
Muskus
ördoyi
16
39
20
18
17
0
62
Sesarka
28
18
11
9
8
0
0
Kəklik
4
7
7
0
0
0
0
Turac
0
7
9
6
0
0
0
Bildirçin
2
39
14
6
0
50
0
Tovuz
quşu
0
0
0
3
0
0
0
Göyərçin
10
21
9
6
17
0
15
Qaranquş
0
4
0
0
0
0
0
Dəvə quşu
12
11
7
0
0
0
8
Az yayılan heyvan növləri.
Məməlıbrin bir çox növlori (camışlar, yaklar,
bərkdımaqlılar, dovşanlar) vo bəzi quşlar (cv ördəkləri, qazlan, hind quşları vo
s.) məhdud yayılmaqla bir və ya iki regionda, yaxud spesifik aqroekologiya
zonasında məskunlaşıb. Vətəni əsasən Asiya sayılan (170 milyon fərdin 98%-ı)
ev cumışlurı
Hindistan, Pakistan, Çin və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrində yayılıb.
Camışlar buradan Avropanın Cənub, Cənub-Şərq hissəsindəki ölkələrə,
Misirə, Braziliyaya, Qvineyaya və Avstraliyaya yayılıb. FAO - ya hazırda ev
camışlarınm dünyanın cəmi 41 ölkəsində yayılması barədə informasiya daxil
olub. Hv camışlarınm 2 əsas tipi-pay
və bataqlıq cumışlurı
vardır. Çay tipi əsasən
Cənubi Asiyada, bataqlıq tipi isə Şərqi Asiyada yayılıb. Çay tipi südçülük
məqsədilə, bataqlıq tipi isə torpağı şumlamaq vo yük daşımaq məqsədilə (dəmir
camışm-traktorun tətbiqinə qədər) istifadə olunurdu. Camış cinslərinin sayı
hazırda qeydə alınan məmolilərin ümumi sayının cəmi 3%-ni təşkil edir.
Yaklann əsas endemik vətəni Tibet yaylası Monqolustandır, az miqdarda isə
onlar Rusiya Federasiyası, Nepal. Butane, Əfqanıstan, Pakistan, Qırğızıstan və
Hindistanda yayılıb. Himalayın bir çox ərazilərində yaklarla qaramalın
çarpazlaşmasından alman hibridlərdən çox geniş istifadə olunur. Yaklar
həmçinin Qafqaza, Şimali Amerikaya (3000 fərd) və Avropanın bir çox
ölkələrinə də gətirilmişdir. Onların qeydə alman ümumi sayı çox az olmaqla bu
növ coğrafi ərazi və aqroekoloji cəhətdən olduqca məhdud çərçivədə yayılıb.
Dromaderlər
(birhürgüclü dəvələr), xüsusilə
baktrianlar (iki hürgüclü
dəvələr)
coğrafi cəhətdən həddindən artıq az yayılan növ olmaqla, əsasən
quru aqroekoloji zonalarda məskunlaşıb. Yaxın və Uzaq Şərqdə, Afrika və
Asiyada dromaderlər çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Asiya ölkələrində
hazırda onların populyasiyası həddindən artıq azaldığı halda. Afrika
414