MüƏllifdən II
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR
- Mirağa Cəfərquliyev
- (63.S.35). XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR
7İ0|3
__________ XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR _________ Azərbaycan Respublikasının yeni Cinayət Məcəlləsi, tam inamla demək olar ki, məhz beynəlxalq hüququn prinsipləri gözlənilməklə, cinayətkarlıqla mübarizə sahəsində bağlanan müqavilələr və konvensiyalar əsas götürülməklə qəbul olunmuşdur. Bu Məcəllədə əhalini məhv etmə, köləlik, əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə, cinsi zorakılıq, məcburi hamiləlik, təqib, insanları zorakılıqla yoxa çıxarma, irqi ayrı-seçkilik, işgəncə kimi insan ləyaqətinə qarşı yönəlmiş cinayətlər öz şərhini tapmışdır. Bu müddəalar göstərilməklə konkret cəza həddi də nəzərdə tutulur. Bütün bunlar ona dəlalət edir ki, ümumiyyətlə, insanlığa, insan ləyaqətinə sui-qəsd, insan alveri və fahişəliklə bağlı cinayətlər dünya dövlətlərini hər zaman narahat etmişdir. Bu cinayətlərə qarşı mübarizə aparan dövlətlər aynlıqda fahişəlik məqsədilə vasitəçilik edən, kimisə fahişəliyə sövq edən, yoldan çıxaran, fahişəliyi şəxsin razılığı ilə istismar edən hər bir şəxsi cəzalandırmağı öhdəsinə götürür. Yaxud fahişəxana saxlayan və ya onu idarə edən və ya onu maliyyələşdirən, üçüncü şəxslərin fahişəlik məqsədilə istifadə edə biləcəyi binanı və ya başqa bir yeri, yaxud onun bir hissəsini icarəyə verən hər bir şəxsi dövlət cəzalandırmağı öz öhdəsinə götürür. Artıq bir aksioma kimi qəbul etməliyik ki, cinayətkarlıqla mübarizə problemi bəşəriyyəti həmişə düşündürmüş və ciddi narahat etmişdir. Aydın məsələdir ki, cinayətkarlıqla mübarizə hər şeydən əvvəl hər bir dövlətin suveren hüququdur və onun daxili işidir. Dövlət öz ərazisində baş verən və qanunla cinayət hesab edilən əməlləri törədən şəxsləri məsuliyyətə alır və müvafiq qaydada cəzalandınr. Lakin, eyni zmanda, biz belə bir həqiqəti də qəbul etməliyik ki, müasir beynəlxalq hüquq başqa sahələrdə olduğu kimi cinayətkarlıqla mübarizə sahəsində də dövlətlərin beynəlxalq əməkdaşlığını nəinki inkar etmir, əksinə bir sıra hallarda belə əməkdaşlığı mümkün və zəruri hesab edir. Bununda demək olar ki, bir çox vacib səbəbləri mövcuddur. Beynəlxalq cinayətkarlığın anlayışının eyni izahı üçün zəruri şərt və ilkin tələb, alimlərin fikrincə, beynəlxalq cinayət hüquq sistemində bu kateqoriyadan olan cinayətlərin mahiyyətini müəyyən etməkdən ibarətdir. Bu məsələ beynəlxalq hüquq ədəbiyyatında müəyyən dərəcədə araşdınisa da, lakin bu gün tədqiqə ehtiyac duyulan məsələlər hələ də kifayət qədərdir.
Mirağa Cəfərquliyev Beynəlxalq cinayətkarlığa qarşı dövlətlərin əməkdaşlığını zəruri edən ən mühüm amillərdən biri beynəlxalq cinayətlərin milli cinayətlərə nisbətən bəşəriyyət üçün daha da təhlükəli olmasıdır. Bu baxımdan, beynəlxalq cinayət aşağıdakı əlamətlərinə görə milli cinayətlərdən fərqlənir: 1)
zamanda bir neçə dövlətin mənafeyinə qəsd edir; 2)
cinayətin yayılma traektoriyası daha geniş əraziləri əhatə edir; 3)
beynəlxalq cinayəti törədən şəxslər müxtəlif dövlətlərin vətən- daşlan olurlar. Bu söylənilən səbəblərə görə hətta dünyanın ən inkişaf etmiş, geniş maddi və texniki resurslara malik olan dövlətləri belə təkbaşına, digər dövlətlərin yardımı və qarşılıqlı əməkdaşlığı olmadan müvəffəqiyyət qazanmaq qüdrətində deyil. Tarixə nəzər salmaqla buna çox asanlıqla əmin olmaq mümkündür. Beynəlxalq cinayətkarlığa qarşı dövlətlərin birgə əməkdaşlığı hansı məqsədlərə xidmət edir və yaxıd hansı zərurətdən doğur sualına cavab tapmaq üçün cinayətkarlıqla mübarizə sahəsində dövlətlərin əməkdaşlığının mühüm cəhətlərinə diqqət yetirmək kifayət edər. Bu vacib cəhətlər hüquq ədəbiyyatında təxmini olaraq aşağıdakı kimi qruplaşdınimışdır: 1.
Başqa dövlətin ərazisində gizlənmiş cinayətkarların axtanlıb tapılması, onlann mühakimə olunub cəzalandmlması; 2.
xüsusilə də xariclə əlaqədar olan şahidlərin dindirilməsi, hadisə yerinin müayinəsi və s. kimi əməliyyatların apanlması üzrə ayn-ayn təhqiqat tapşmqlarmm icra edilməsinə qarşılıqlı yardım göstərmək; 3.
Cinayətkarlıqla mübarizə məsələlərinin birgə öyrənilməsi üçün müvafiq beynəlxalq təşkilatlar və elmi-tədqiqat müəssisələri yaratmaq beynəlxalq konfrans, konqres və s. tədbirlərin keçirilməsi yolu ilə əməkdaşlıq; 4.
əməli yardım göstərilməsi; 5.
Bu sahədə müvafiq məlumatlann mübadiləsi, digər dövlətlərin vətəndaşları barəsində çıxarılmış hökmlər haqqında məlumatlar və s. (63.S.35).
XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR Müasir dövrdə beynəlxalq münasibətlər sferasında MDB çərçivəsində mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı mübarizədə dövlətlərin əməkdaşlığı Azərbaycan Respublikası üçün xüsusi bir əhəmiyyət təşkil edir. Qeyd etdiyimiz kimi, cinayətkarlıq, xüsusilə mütəşəkkil cinayətkarlıq çoxdan bir dövlət sərhədindən çıxaraq beynəlxalq əhəmiyyət kəsb etməyə başlamışdır. Məhz buna görə də mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizə beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində mümkündür. Mütəşəkkil cinayətkarlıq artdıqca, buna cavab olaraq, dövlətlərin əməkdaşlıq səyləri də get-gedə artır və yeni müstəviyə keçir. SSRİ dağıldıqdan sonra MDB çərçivəsində bu kimi cinayətkarlığa qarşı dövlətlərin əməkdaşlığına böyük ehtiyac yarandı. Lakin bu əməkdaşlıq sahəsində məlum oldu ki, MDB çərçivəsində müvafiq sosial təhlükə ilə mübarizə bir sıra çətinliklərlə üzləşir. Tədqiqatçılann qeyd etdiyi kimi, keçmiş SSRİ dövlətlərində mövcud iqtisadi-siyasi böhranlar, cinayət və cinayət prosessual qanunvericilikdə olan boşluqlar, mütəşəkkil cinayətkarlıq faktlannm tədqiqatı üzrə effektiv metodiki işlərin olmaması, əməkdaşlığın dövlətlərarası əlaqə mexanizminin yetkinləşməməsi bu kimi çətinliklərdən idi (30.S.32).
Keçmiş SSRİ dövlətəlrində qanunvericilik oxşarlıq təşkil etdiyinə görə mütəşəkkil cinayətkarlıqa mübarizə məsələlərində də indiki MDB dövlətləri, demək olar ki, eyni problemlərlə qarşılaşırlar. Sadaladığımız səbəblərin nəticəsi olaraq, bütün keçmiş SSRİ dövlətlərində mütəşəkkil cinayətkarlıq sürətlə artmağa başladı. Ədalət naminə qeyd etmək lazımdır ki, MDB kimi beynəlxalq təşkilatın yaradılması mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı mübarizədə dövlətlərin öz səylərini birləşdirməyə əlverişli şərat yaratdı. Amma onu da qeyd edək ki, bu əməkdaşlığın hüquqi mexanizminin yaradılması prosesi çox ləng gedir. MDB dövlətləri çərçivəsində mütəşəkkil cinayətkralığa qarşı mübarizə sahəsində əsas mərhələ "Hüquqi yardım və mülki, ailə və cinayət işləri haqqında" Konvensiyanın qəbul edilməsi oldu. Bu Konvensiya 22 yanvar 1992-ci il tarixdə imzalanmışdır. Göstərilən Konvensiyada MDB dövlətləri arasında cinayət törətmiş şəxslərin cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi və ya məhkəmə hökmünün icra edilməsi üçün verilməsi qaydası və şərtlərinə xüsusi diqqət ayrılmışdır.
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|