Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yusif Ziya Talıbzadə
- Sultan Krım Girey
743 dəy dilər. Onlar deyirdilər, Hacı qızları məktəbə başıörtülü qəbul etdi, getdikcə yavaş-yavaş örtüklərini açdırdı. Başa salmağa ça- lış dım ki, örtünüb-örtünməməyin fəzilətini Allahdan başqa bir kimsə bilməz. Elə başı örtülü, çadralı xanımların yıxdığı evlər var ki... Müasirlik “başını aç, namusunu at” demir ki… Mənəviyyat təmizliyi, ədalət, səxavət, vicdan, iman, bunlar insan üçün xəlq edilmiş ali keyfiyyətlərdir. Bu keyfiyyətləri daşıyan insanın istər başı açıq olsun, istərsə də örtülü, heç nə dəyişməyir. – Sabahkı tədbirə onları da çağırmısanmı? – Bəli, çağırmışam. Sona xanım qonaqların siyahısını bir də yoxladı. Mötəbər qonaqların dəvətnamələri iki gün öncə çatdırılmışdı. Qızlar üçün xüsusi hədiyyələr hazırlatmışdı. Dəhlizdə qızların əl işlərindən ibarət incəsənət nümunələri, şirniyyat çeşidləri nümayiş olunurdu. Bunlar məktəbdəki qızların elm, təhsil almaqdan əlavə, həm də bacarıqlarını əks etdirirdi. Üç gün öncə, may ayının doqquzu, on biri və on ikisində mək- təbdə buraxılış imtahanları keçirilmişdi. Nəticələr o qədər yüksək olmuşdu ki, Hacı Zeynalabdin sevincindən məktəbin Hamilər Şurasının sədri kimi Sona xanıma, onun müavini Əlimərdan bəy Topçubaşova, Həsən bəy Zərdabiyə, müəllimlərdən M.Sulkeviçə, R.Terequlovaya, Z.Akimbetyeva və M.Məmmədbəyova təşək kü- rünü bildirmişdi. Bu imtahana Bakı Quberniya Qazısı Məhəmməd Kərim Mir Cəfərzadə, axundlar Mirzə Əbu Turab, Hacı Molla Ruhulla, Yusif Talıbzadə 175
dəvət olunmuşdular. Müəllimə Səkinə Axundova, Şəfiqə Şeyxzadənin məktəbdə verdiyi ilahiyyat dərsinin nəticələrini dünənki imtahanda ali dini təhsil rəhbərləri tərəfindən yüksək qiymətləndirmişdilər. Hamı təəccüblə etiraf edirdi ki, demək, elm və təhsillə birgə dini biliklərə də yiyələnmək olarmış. Bir neçə gün idi, bütün çayxanalarda, restoranlarda küçə və 175
Yusif Ziya Talıbzadə (1877-1923) – azərbaycanlı pedaqoq, siyasətçi, hərbçi (general-mayor) 744 bazarlarda əsas söhbət mövzusu qızlar məktəbinin nəticələri idi. Hamı danışırdı ki, sən demə, Hacı bu məktəbdə qızlara Quran da öyrətdirirmiş. Bizə də deyirdilər, orada oxuyanlar dinsiz olacaq. Hətta danışırdılar ki, Quran hafizliyini bu məktəbdəki qızlar oğlanlardan tez başa vurub və daha yaxşı mənimsəyib. Bakıda son bir ilin içərisində qızlar məktəbinə münasibət kökündən dəyişmişdi. Altı-yeddi ay qabaqdan bir çox valideynlər öz qızlarını məktəbə yazdırmaq üçün müraciət edirdilər. Hacı, Həsən bəylə söhbətində etiraf edirdi: – Sənin mənə söylədiyin: “Bütün mütərəqqi yenilikləri baş- lan ğıcda insanlar inkar edir. İkinci mərhələdə onlar bu yenilikləri yavaş-yavaş və ehtiyatla öz həyatlarına tətbiq edirlər. Bu mərhələdə yeniliklə köhnəliyin mübarizəsi gedir və təbii ki, mütərəqqi olan qalib gəlir. Üçüncü mərhələdə insanlar yeniliyin üstün cəhətlərini tam dərk edərək, keçmişə birdəfəlik vida edirlər. Bu mərhələdə gecikən insanlar hamıdan qabağa keçərək yeniliyi daha ifrat şə- kildə həyatlarına tətbiq etməyə çalışırlar,” – fikri tam doğru çıxdı. Məktəbimizə daxil olmaq istəyənlərin növbəti il üçün etdiyi müraciətlərin sayı bunu hərtərəfli sübut etdi. Həsən bəy bu məktəbdə təhsil alan hər bir qızı övladı kimi sevirdi. O, sevincini Hacı ilə bölüşərək deyirdi: – Hacı, hər bir təhsilli qız beş-altı ildən sonra bir-iki adama təhsil versə, yaxud öz biliyini paylaşsa, gör bizim məmləkətdə nə qədər savadlı, ziyalı insan artacaq, xüsusən də, təhsilli xanım- larımızın sayı, Azərbaycan üçün bundan böyük uğur ola bilərmi? Zaman gələr, neft də, sərvət də tükənər. Amma elm, təhsil və savad paylaşdıqca artıb çoxalar. Bu məktəbi bitirən hər bir məzun getdikcə bizim milli sərvətimizə çevriləcək. Bu sərvət sizin, bizim, bütün millətin tükənməyən sərvətidir. Həmin gün “Kaspi” qəzetində Hacının Sultan Krım Gireyə 176
yazdığı məktub çap olunmuşdu. Məktub Bakıda, Rusi ya mü səl- 176
zadəganlarından törəmiş Krım nəslindəndir. Uzun illər gizli müşavir kimi çalışıb. Bir müddət isə Qafqazda vətəndaş məsələləri üzrə Şurada baş komandan olub. 745 manları arasında böyük rəğbətlə qarşılandı. Hacı qız məktəbinin yaradılması ilə bağlı öz münasibətini belə ifadə edir di: “Mən həmişə düşünmüşəm, indi də o fikirdəyəm, bizim məm ləkətimizi nadanlıq və cəhalətdən yalnız ismətli, təhsilli və savadlı analar xilas edə bilər. Müsəlmanların təhsilli olması ilə dindar ol ması arasında heç bir ziddiyyət yoxdur. Müsəlman olmaqla təhsilli olmaq heç bir ziddiyyət təşkil eləmir, əksinə, Qurani-Kərimdə də müsəlmanlara təhsil təqdir olunur”. Hacı, Həsən bəylə və Əlimərdan bəylə razılaşaraq, bəhs olu- nan müraciətdə “Bakı qız məktəbinin islamlaşdırılması” ifadəsini işlətmişdi. Şəhər əhlinin düşüncə və davranış normalarını nəzərə alaraq, həm də özünün milli, dini normalara bağlılığından, ənənə- lə rə sadiqliyindən çıxış edərək, Hacı, doğrudan da, bu məktəbin müəyyən qədər islamlaşdırılmasını istəyirdi. Buraxılış mərasimi çox təntənəli təşkil olunmuşdu. Əlli şa- girddən ibarət İmperatriçə Aleksandra Fyodorovna adına Bakı Rus- Müsəlman Qız Məktəbinin on beş nəfəri bu il məzun olurdu. Açılış nitqindən sonra söz məktəbin təsisçisinə verildi. Hacı Zeynalabdin hər şeydən öncə millətin ilk təhsilli xanımları ilə qürur duyduğunu söylədi: “Əgər cənnət anaların ayağı altındadırsa, mən gələcəyin anaları olan bu qızlarımla niyə fəxr etməyim?! Bu gün əminliklə deyirəm ki, bu qızlar bir müddət sonra Azərbaycanın ən təhsilli, dünyagörüşlü övladlarını yetişdirərək, onların tərbiyəsində böyük rol oynayacaqlar. Baxın “Həyat” qəzetində “Vətən” şeiri çap olu- nan məzunumuz Sona Axundovaya, bütün fənlərdən indiyəcən yalnız bir dörd və əla qiymətlər alan Nabat Nərimanovaya, Səidə Şeyxzadəyə, Məryəm Bayraməlibəyovaya və digər qızlarımıza. Qızlarımız öz uğurları ilə heç bir oğlandan geri qalmır. Bir az keçər, bu qızların hər biri bir müəssisənin rəhbəri, möhkəm zəmini olan ailənin xanımı olar, xalqın, millətin yeni tarixinin binasını qoyarlar. Mən sizinlə qürur duyuram, mənim əziz övladlarım!” Bəzi müəllim və qonaqlardan sonra şagird Sona Axundova da çıxış etdi. O, qara gözlü, qıvrım saçlı, hündürboylu, çox dilli- dilavər qız idi. Məktəbli qız ilk növbədə özlərinə mənəvi ata saydıqları Hacı Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|