Süleyman sani axundov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 3,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
Milli Kitabxana 98 olmaq istəyirəm. Deyirlər Amerikada adamlar çox tez pullanır. Sənin jurnalın da dünyanın hər yerinə gedir. Qoy amerikalılar oxuyub mənim pişvazıma çıxsınlar. Onda işim xod olar. Bir az müddətdən sonra eşidərsən ki, Məşədi Məhəmmədəli Amerikada milyonçu olubdur. P i n ə ç i Q a f a r. Amerikaya gedəndə mənə yazmışdı ki, səni Molla Nəsrəddin əmiyə tapşırmışam ki, Ağa Şirəli kirayə üstə incitsə onu jurnalında hədələsin. M o l l a N ə s r ə d d i n. Doğru deyirsən, gedəndə tapşırmışdı. İndi de görüm, tapmışammı? Məşədi Məhəmmədəli Amerikada kommunxoz olubdur, sənə də pul göndəribdir. Gülüşürlər. M i r z ə F ə r ə c. A Molla əmi, indi tap görüm məni bu bəlaya salan tovariş Narkompros kimdir? M o l l a N ə s r ə d d i n. Zənnimcə Bakıda "Tovariş Narkompros" adında bir əcnəbi şirkət əmələ gəlibdir. Savadsız adamlara məktublar yazıb ciblərini pul ilə doldururlar. Sən yazığın da çörəyini kəsirlər. M i r z ə F ə r ə c. Molla əmi, bəli, doğrudur. Mən zavallının çörəyin kəsən o evi bərbad olmuş Narkomprosdur. Lakin o, şirkət deyil, məktəblərə baxan böyük müdirdir. M o l l a N ə s r ə d d i n. Hə, başa düşdüm. Görünür o Narkompros Bakıda savad fabriki açıbdır. Məmməd Cəfərləri, tükəzbanları orada oxudub savadlı edir və sənin də çörəyinə bais olur. Yaxşı iş deyil! İranda da bir zaman istədilər dəmiryol salsınlar. Müctəhid ağa mane oldu ki, o, şeytan əməlidir. İslam övladı gərək bu fani dünyada zillət, əziyyət, məşəqqət çəksin. Ta ki, axirətdə huri, qılmanlara nail olsunlar. P i n ə ç i Q a f a r. Molla əmi, kommunxoz bilirmisən nədir? Belə irəlidə şəhərlərdə dum olardı. Yadındadırmı? M o l l a N ə s r ə d d i n. Yaxşı yadımdadır. Xozeyinlər yığıncağı. Onlara qlasni deyərdilər. Başda durana da qalava. P i n ə ç i Q a f a r. Odu, odu, indi o dum işinə kommunxoz baxır. M o l l a N ə s r ə d d i n. Qafar, yaxşı yadıma saldın. Buraya gəlincə küçələrdə igirmi iki dəfə səcdəyə getmişəm. Oylə ayaq atmışam, başmağım çuxura düşüb yıxılmışam. Onun qulluğuna getməliyəm. Öz aramızdır, deyəsən, bu kommunxoz da köhnə xozeyinlər kimi işə kəm baxır. Milli Kitabxana 99 P i n ə ç i Q a f a r. Molla əmi, o kommunxozun dövlətindən Bakıda gön-zad tapılmayır. Ayaqqabı da o qədər bahadır ki, yaxına düşmək olmayır. Onun üçün də mən Pinəçi Qafarın işi xoddur. Başım nə ağradım, hər çustun yamağına yüz mindən az almıram. M o l l a N ə s r ə d d i n. Hə, indi başa düşdüm ki, sən nə ücün kommunxoz iddəa edirsən, Mirzə Fərəc de narkomprosa qarğış. M i r z ə F ə r ə c. Molla əmi, burada mənim çörəyim kəsildi. Vətənə getmək istəyirəm. Nə məsləhət görürsən? M o l l a N ə s r ə d d i n. Məbadə oylə fikrə düşəsən. Hər kəs Azərbaycandan İrana qədəm qoyur - bolşeviksən deyə dara çəkirlər. Amma bolşeviklər də yaman adamlardır. İran nədir, Turan nədir - hələ desən Hindustana gedib çıxacaqlar. A balam, bircə deyin görüm, bu kommunxoz, narkompros - nə dilidir ki, sizlər danışırsınız? Mən bu qarğa dilini necə öyrənim? Mən gedən vaxtı burada belə dil yox idi. O zaman bizim abrazovanın cavanlarımız belə danışardılar: Mən sizi səvsəm panimat etmirəm. Mollalar da deyərdilər; - Şəcəri-ənacirin zilli-təhtində istirahət üçün nüzul etdikdən fərəsi-müənnəsin qürbi-fəmindən liçam münqəte olmuş anı buldunmu? Gülüşürlər. P i n ə ç i Q a f a r. Molla əmi, bu bolşevik dilidir, gərək öyrənəsən, yoxsa, köhnə dil ilə danışarsan, səni başa düşməzlər, tutub çekaya salarlar. M o l l a N ə s r ə d d i n. A Qafar, çeka nə deməkdir? P i n ə ç i Q a f a r. Orada müqəssirlərin işinə baxırlar. M o l l a N ə s r ə d d i n. Demək, əski zamanın okrujnoy sudu. M i r z ə F ə r ə c. Yox, çeka ondan çox-çox böyükdür. P i n ə ç i Q a f a r. Molla əmi, bu axşam mənə qonaq gələrsən. Özüm də səhər tezdən yağlı ət alıb Şahsənəmə göndərmişəm ki, piti qoysun. Şahsənəmin də səliqəsin görmüsən. Sənə bir ləzzətli piti verəcəyəm, yanında sumax, təzə qatıq, ağ kağız kimi lavaşa, Cərco qovunu, Bakı üzümü. İçəri vuraq. Mən də sənə bu təzə bolşevik dilini öyrədim. Molla əmi gəlir? M o l l a N ə s r ə d d i n. Şahsənəmin pitisindən keçmək olmaz. Gəlir... Mən de durum Quba meydanını yoxlayım, görüm əski dostlarımın halı necədir? İşlərim çoxdur. Gərək cəmi idarələri gəzəm, Haqq-hesablarına baxam. Görüm bunlar nə cür iş aparırlar? (Qalxır.) Milli Kitabxana 100
P i n ə ç i Q a f a r. Yaxşı, get, amma Molla əmi, ehtiyatlı ol. Düşmənlərin çoxdur, sabiq ağaların çoxunu Quba meydanında tapacaqsan. Məndən sənə əmanət, müsəlman ilə danışanda "yoldaş" de, urus itə "tovariş". M o l l a N ə s r ə d d i n. A Qafar,birdən yanılıb urusa yoldaş desəm mənə acığı tutmaz ki? P i n ə ç i Q a f a r. Bolşevik olsa, acığı tutmaz. Həqiqi urus olsa, cəmdəginə kopuyacaqdır: Kakoy çort ya tebe yoldaş? M o l l a N ə s r ə d d i n. Qafar, yəni o həqiqilərdən genə də var? P i n ə ç i Q a f a r. Molla əmi, nə qədər istəsən. M o l l a N ə s r ə d d i n. Görünür, onlarla bolşeviklər bacara bilməyirlər. Hələ ki, xudahafiz. P i n ə ç i Q a f a r. Molla əmi, bir dayan, yaxşı yadıma düşdü. Kişi, başbiletin varmı? M o l l a N ə s r ə d d i n. Xeyr, Qafar, yoxdur. İrandan bu gün gəlmişəm. Hələ başbilet çıxartmamışam. Q a f a r. Bəs hara düşmüsən? M o l l a N ə s r ə d d i n. Təbriz mehmanxanasına. Q a f a r. Molla əmi, ehtiyat üçün mənim udastaverenimi götür, adresim də orada var. Bir iş olsa, məni o adres ilə çağırtdır. (Kağızı verir.) M o l l a N ə s r ə d d i n. A Qafar, bu baş biletdir, nədir? P i n ə ç i Q a f a r. Bəli, başbiletdir, adına udastaverenni deyirlər. M o l l a N ə s r ə d d i n. Qafar, görünür, bolşeviklər də başbiletdən əl çəkə bilməyirlər, ancaq adını dəyişdiriblər. Mən getdim. (Gedir.)
İKİNCİ ŞƏKİL Səhnə Quba meydanının bir guşəsini göstərir. Vəli bəy qovurulmuş şabalıd, Ağa Şirəli qovurma, Ağa Saleh də halva satırlar. A ğ a S a l e h. Halvası, halvası! Slatki halvası! Nastayaşi malmalat! V ə l i b ə y. Jrinni kaştan! Kaştan! A ğ a Ş i r ə l i. Qavurma, qavurma! Yağlı qavurma! A ğ a S a l e h. Şirəli, malıyın əsil adını desənə? A ğ a Ş i r ə l i. Ay onun adı batsın! Qavurma, qavurma! Adı yaman, özü dadlı!
Yüklə 3,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|