M i r z ə F ə r ə c . Adə, sən get pinəçiliyini elə! Belə şeyləri bilməzsən. M olla
əmi, sən ona qulaq asma, mən deyənə bax.
Q a f a r. M irzə Fərəc, bir mənə qulaq ver. Kişi, bu yeni dildə "kom", "sov",
"nar" sözləri çox işlənir. M ən bunlarm mənasmı bilmirəm. Bunu boynum a alıram.
Ancaq onu bilirəm ki, "nar" böyüklük göstərir. Hansı komun başma qonursa onu
böyük edir. İndi anladmmı?
M o l l a N ə s r ə d d i n . A Şahsənəm, deyəsən bunlarm heç biri bu təzə dili
yaxşı bilməyir.
Ş a h s ə n ə m . M olla əmi, yaxşı başa düşmüsən. Bunları qoyasan oylə
mübahisə edələr. M ən də, Gülpəri də bunlarm sözləşməsindən təngə gəlmişik. Kişi,
belə söyüşməyə, davaya çıxırlar. Həftələrlə küs baxılırlar.
M i r z ə F ə r ə c . A M olla əmi, sən özün bizə həkəm ol. M ən deyirəm bu
"dankom sözü bizim "dam" sözündəndir. Qafar deyir xeyr, urusun "dom"
sözündəndir. Hansımız düz deyirik?
M o 11 a N ə s r ə d d i n . Hansmız düz deyirsiniz mən də bilmirəm. Ancaq bu
gün məni bəlaya salan o "dom" sözü oldu. Oylə ki, o matışkaya dedim: - madam,
bacalıska poydom domoy - mənim üstümə qışqırıb rayona apardı. O dostum böyük
idarələrin adlarmı dedi m ən də bu dəftərimə yazdım. Hə, tapdım "sovnarkom"
gördünüz ki, ikiniz də qələt deyirsiniz.
Q a f a r. M olla əmi, sənin dostun səhv edir. Kişi, "nar" gərək başda dursun.
Ş a h s ə n ə m . Aley, kül sənin o höcət başma. O hökumət adamı bilmədi, sən
Pinəçi Qafar bildin?
M o l l a N ə s r ə d d i n . Burada ən böyük idarənin admı yazmışam, amma
özüm də oxuya bilmirəm. Tərs kimi zirzəbərin də qoymamışam.
Q a f a r. M olla əmi, sən ora-burasmdan de, m ən düzəldərəm.
M o l l a N ə s r ə d d i n . Baş kəlməni aydm oxuyuram. "Az"tsik...
Q a f a r. Hə, Aztsika.
M o l l a N ə s r ə d d i n . Yox, Qafar, sən də düz demirsən. Qoy qalsm. Bu dili
yaxşı biləndən öyrənərik. Ay uşaqlar, dil bəlasmı çəkdiyimiz zaman ortalığa əlifba
bəlası gəldi. Deyəsən, bu ərəb əlifbasmm dəyişilmək zamanı gəlib çatmışdır.
M i r z ə F ə r ə c . Kişi, nə danışırsan?
M o l l a N ə s r ə d d i n . İran durur, sən durursan.
Ş a h s ə n ə m . M olla əmi, izin ver süfrəni salım.
M o l l a N ə s r ə d d i n . Çox gözəl olar.
Ş a h s ə n ə m i l ə G ü l p ə r i süfrə salmağa məşğul olurlar.
M i r z ə F ə r ə c . M olla əmi, bolşeviklər hər şeyə əl atırlar. Qorxuram, sən
demiş, bu əlifbaya əl atalar.
M o l l a N ə s r ə d d i n . M irzə Fərəc, əlifba məsələsi çoxdandır. Dəyişilməsi
əski hökumətlərə sərfə deyil idi. Onun üçün də qoymayırdılar. İndi Şura hökuməti
latm hərflərinə keçəcəklər.
Q a f a r. M olla əmi, bu bədbəxt heç indikini yaxşı bilməyir. O təzəni necə
öyrənəcəkdir?
M i r z ə F ə r ə c . Qafar! Sən pinəçi adamsan, nə üçün aləm işinə qarışırsan?
Ş a h s ə n ə m . M olla əmi, süfrə hazırdır. Buyur.
Q alxıb süfrə tərəfə gedirlər.
M olla əmi, gəl irəli.
Şahsənəmin can pitisi
Gör nə pişib lap yeməli
Dərdinə dərman pitisi.
Pərdə
ÇƏRXİ-FƏLƏK
Iki pərdəli, dörd şəkilli pyes.
İŞTİRAK EDƏNLƏR
P i r i - F a n i -uzun, ağsaqqallı və saçlı bir qoca. L ibası uzu n ağ ləb b ad ə, ü std ən qurşaq.
V ə 1 i a ğ a - m ülkədarbəy.
A ğ a S a l e h - zav o d sahibi.
A ğ a Ş i r ə 1 i - m ülkədar.
M u s a b ə y - A ğ a S aleh in zavod m ü d iri, m ühəndis.
B a h a d ı r - g əcə bir işçi.
Q ə h r ə m a n
F ə r m a n
} B a h ad ırın y oldaşları
N a d i r
Q u r b a n ə l i - kəndli.
G ü l s ə n ə m - on u n arvadı.
Q a f a r - pinəçi.
S a n d r o - resto ran xid m ətçisi (lakey).
L i d a
Z i n a
M a r u s y a
} çən g ilər
M a r q o
A 11 a h q u 1 u - işçi.
B ir n eçə işçi arv ad və kişilər.
BİRİNCİPƏRDƏ
BİRİNCİ ŞƏKİL
Səhnə pərdə ilə iki hissəy ə b ö lünür. B ir h issəsi resto ran o tağ ın ı və d ig ər hissəsi P iri-
F an in in kom asını və həyətini göstərir. K o m a n ın y a n ın d a b ir qurum uş ağac kötüyü; h ər iki
m ən zilə qapılar açılır. P ə rd ə q a lx d ıq d a P iri-F an i k o m an ın a ğ zın d a otu rm u ş və bir carx
hərək ət h a lın d a görünür. Ç arx ın pərləri h əm o taq d a, h əm də həy ətd ə görünür. Q urbanəli və
G ü lsən əm P iri-F a n in in həyətinə daxil olurlar.
Q u r b a n ə l i . Ey pir, daha səbrim tükənmiş, bir ilimin zəhmətini bir gündə
itirdim. Qan-tər içində əkib becərdiyim m əhsulu Vəli ağa
zor ilə əlimdən aldı. Uşaqlarımı ruzisiz qoydu. Bu qış günündə gözləri yaşlı çöllərə
saldı. (Ağlayır.)
G ü l s ə n ə m . A kişi, qızıl inəyi demədin.
Q u r b a n ə l i . Onu da sən söylə, mənim danışmağa taqətim yoxdur.
G ü 1 s ə n ə m. Ay pir baba, belə sənə bu Gülsənəmin canı qurban olsun. Mal-
qaradan təkcə bir inəyimiz qalmışdı. İnək demə, bir maral, buynuzları göylə
gedirdi, yelini yer ilə sürünürdü. Kənddə qızıl inəyin tərifi dillərdə söylənilirdi. Üç
gün bundan irəli ağanm naxırçısı inəyimi damğalayıb bəyin naxırma qatmış.
Səbəbi guya qızıl inək ağanm qoruğuna girmiş. Ey pir baba, o ağaya biz nə edə
bilərik? Səndən başqa bizim imdadımıza yetən yoxdur. Bizə bir çarə qıl.
P i r i - F a n i. Əyləşin, cavabmızı alarsmız.
Ə yləşirlər. P in əçi Q afar daxil olur, p irə təzim edib ərz eləyir.
Q a f a r. Ey pir, bu qabarmış əllərimin zəhməti ilə Ağa Şirəlinin
karvansarasmm qarşısmda pinəçilik edib yeddi baş külfət ruzisini bir tövr ilə
qazanıram. Bu gün xozeyindən əmr çıxmış ki, Pinəçi Qafar ya tutduğu yerə kirə
versin, ya da tutduğu yeri azad etsin. H ər iki hal mənim üçün müşküldür. Bu qış
zamanı m ən haraya gedim? Nə qazanıram ki, uşaqlarımm boğazmdan kəsib ona
kirayə verim? M əgər sansız evlərinin kirayəsi ona kafi deyil ki, m ən zavallı kasıbı
küçələrə buraxır. Ey pir, səndən İmdad istəyirəm.
P i r i - F a n i. Əyləş, cavabmı alarsan.
A llah q u lu və bir n eçə işçi daxil olur, pirə təzim edirlər.
A 1 1 a h q u 1 u. Ey Piri-Fani, Ağa Saleh xozeyin bu gün bizləri zavoddan
çıxarıb, küçəyə atdı. İndi biz nə edək? Arvad-uşaqlarımız acmdan fəryad edirlər.
P i r i-F a n i. Səbəb nə olmuş?
A 1 1 a h q u 1 u. Gündəlik muzdumuz çox az idi. Aldığımız pul külfətimizi
ödəmirdi. Bir qədər artm lm asm ı xozeyindən rica etdik, qəbul etməyib dedi: İndiyə
kimi gündə on saat işləmisiniz, bu gündən həmin məbləğə on iki saat
işləyəcəksiniz. Bu şərtə biz razı olmadıq.
P i r i - F a n i. Əyləşiniz, cavabmızı alarsmız.
Ə y ləşirlər, b u h ald a B a h ad ır qolları çirm ək li, d ö şü və başı açıq, d alın ea Q əh rəm an ,
F ərm an və N a d ir daxil olurlar.
Dostları ilə paylaş: |