Ximioterapevtik moddalami qo'llashda quyidagi qoidalarga rioya qilish kerak

1-savol.

Ximioterapevtik moddalami qo'llashda quyidagi qoidalarga

rioya qilish kerak.

1. Moddalami qo'llashdan oddin mikrobiologik tashxis qo'yish,

kasallikni qaysi mikroorganizm paydo qilganligini iloji bo'lsa aniq,

iloji bo'lmasa, taxminan bilish.

2. Kasallikni paydo qilgan mikroorganizmlarga eng kuchli

qarshilik ko'rsatadigan ximioterapevtik moddani qo'llash.

3. Ximioterapevtik moddalar bilan davolashni barvaqt boshlash

kerak, chunki kasallik avjiga chiqqanda a’zolarda asliga qaytmas

o'zgarishlar boshlansa, ximioterapevtik moddalarning ta’siri

kamayib ketadi.

4. Organizmda ximioterapevtik moddalar mikroorganizmlar bilan

yaqin bevosita to'qnashishi uchun moddalarning shakllarini, yuborish

yo'llarini to‘g‘ri aniqlash.

5. Davolash davrida xim ioterapevtik moddani kerakli

mikroorganizmlarga qarshi konsentratsiyasini tutib turish kerak.

6. Davolash muddati yetarli bo'lishi, moddalarning klinik belgilari

o‘tib ketgandan keyin yana 3-4 kun davomida qollash kerak.

2-savol.

Antibiotiklar kimyoviy tuzilishi bo’yicha 6 guruhga bo'linadi:

1. b - laktam halqali andbiodklar - penitsillin, sefalosporinlar.

2. Makrolidlar, makrosiklik lakton halqali antibiotiklar -

eritromitsin va oleandomitsin.

3. Kondensatsiyalangan to‘rt siklli sistema - tetratsiklinlar.

4. Dioksiaminofenilpropan unumlari - levomitsetin.

5. Aminoglikozidlar - streptomitsin, neomitsin, gentamitsin,

monomitsin, kanamitsin.

6. Siklik polipeptidlar - polimiksinlar.

3-savol.

Antibiotiklar mikroorganizmlarga qarshi ta’sir doirasi bo‘yicha antibiotiklar

5 guruhga bo‘linadi:

1. Asosan grammusbat mikroorganizmlarga qarshi hamda ayrim

grammanfiy (meningokokk, gonokokk) mikroorganizmlarga qarshi ta’sir

ko‘rsatadigan antibiotiklar: penitsillinlar, stafilakokklarga qarshi

antibiotiklar - ristomitsin, vankomitsin, linkomidin va makrolidlar -

eritromitsin va oleandomitsinlar.

2. Asosan grammanfiy mikroorganizmlarga qarshi ta’sir ko‘rsatadigan

moddalar - polimiksinlar.

3. Ta’sir doirasi keng antibiotiklar: tetratsiklinlar, levomitsetin,

sefalosporinlar, aminoglikozidlar.

4. Oltkir zaharli, asosan sirtga qo'llanadigan antibiotiklar gramitsitsin,

neomitsin, monomitsin.

5. Zamburug'larga, mikozlargaqarshi qo'llanadigan-nistatin, levorin

va grizeofulvin.

4-savol.

Penitsillinlar biologik yo‘l bilan m og'or zamburug'lar -

penicillinum notatum, penicillinum chrysogeniumlardan hamda yaaim

sintez yo'li bilan olinadi, shu tufayli penitsillinlar 2 guruhga bo’linadi:

biosintetik hamda yarim sintetik penitsillinlar. Kimyoviy jihatdan

benzilpenitsillin bir asosli kislota bo'lib, b -laktamli va tiazolidli

halqadan iborat, tabiatan siklik polipetid (L-sistein, D-vanilin), 6-

aminopenitsillin kislotaning aminoguruhiga bar xil radikallar kirgizib,

sintetik penitsillinlar olinadi.

5-savol.

Biosintetik penitsillinlar: benzilpenitsillinning natriyli, kaliyli,

novokainli tuzi, bitsillin-1, bitsillin-3, bitsillin-5. Ular ichida

benzilpenitsillinning natriyli tuzi ko‘p qo'llanadi, uning misolida

biosintetik penitsillinlar xususiyati ko‘rib chiqiladi. Bu modda asosiy

antibiotik hisoblanadi, mikroorganizmlar qobig'ining hosil bo‘lishiga

to'sqinlik qilib, bakteritsid ta’sir ko'rsatadi, qobiq hosil bo'lishi bo'Iinayotgan, rivojlanayotgan mikroorganizmlarga kerak, shuning

uchun benzilpenitsillinlar asosan bo‘linayotgan mikroorganizmlarga

qarshi ta’sir ko'rsatadi.

Benzilpenitsillinlar asosan grammusbat mikroorganizmlarga:

streptokokk, stafilokokk, pnevmokokk, qoqshol, kuydirgi, gazli

gangrenani paydo qiladigan, spiroxeta hamda grammanfiy

mikroorganizmlardan gonokokk, meningokokklarga qarshi ta’sir

ko'rsatadi. Benzilpenitsillinlar kislotalarga chidamsiz, shuning uchun

parenteral yo liar orqali-m ushaklar orasiga yuboriladi.

Benzilpenitsillinlar ED (ta’sir birlikda) miqdorlanadi, moddani 1 EDsi

0,6 mkg toza kristallik benzilpenitsillinga teng.

7-savol.

Dastlabki yillarda benzilpenitsillinlar mikroorganizmlarga qarshi

juda kuchli ta’sir qilgan, lekin ximioterapiya qonun-qoidalari buzilishi

tufayli (kam miqdorda ishlatish, davolashni tez to'xtatib qo'yish),

penitsillinga chidamli, penitsillinni parchalaydigan 3 - laktamaza,

penitsillinaza fermentini ishlab chiqaradigan mikroorganizmlar paydo

bo'ladi, (3 - laktamazalar penitsillinni |3 - laktamli halqasini

gidrolizlaydi, natijada benzilpenitsillinlar mikrorganizmlarga qarshi

xususiyatlarini yo'qotadilar. Shu bilan birga benzilpenitsillinlar tez￾tez allergik jarayonlarga sabab bo'lgani, spektr bo'yicha asosan

grammusbat mikroorganizmlarga ta’sir ko'rsatishi, kislotalarga

chidamsiz bo'lgani uchun yarim sintetik penitsillinlar olinadi. Bularga

metitsillin, oksatsillin, ampitsillin, amoksitsillin, amoksiklav,

karbenitsillinlar kiradi.