Xx-xxi asrlarda dunyoning konfessial manzarasi
Yüklə 2,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
1 2
022 023 2 kurs Dinyo dinlari tarixi XX XXI asrda dunyoning konfessial- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MUHANDISLIK INSTITUTI QOSHIDAGI INTERHAUS TASHKENT AKADEMIK LITSEYI DUNYO DINLARI TARIXI
- 4. O‘zbekiston Respublikasidagi konfessiyalararo munosabatlar. 5. O‘zbekiston musulmonlari idorasi
| XX-XXI asrlarda dunyoning konfessial manzarasi O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI ТOSHKENT IRRIGASIYA VA QISHLOQ XO’JALIGINI MEXANIZASIYALASH MUHANDISLIK INSTITUTI QOSHIDAGI INTERHAUS TASHKENT AKADEMIK LITSEYI DUNYO DINLARI TARIXI 1. Konfessiya tushunchasining mazmun-mohiyati. 2. Dunyodagi konfessional o‘zgarishlarning sabablari. 3. Dunyoning bugungi kundagi konfessional manzarasi. 4. O‘zbekiston Respublikasidagi konfessiyalararo munosabatlar. 5. O‘zbekiston musulmonlari idorasi . KONFESSIYA TUSHUNCHASINING MAZMUN-MOHIYATI Diniy konfessiya – muayyan diniy ta’limot doirasida shakllangan va o‘ziga xos xususiyatlarga ega e’tiqod va ushbu e’tiqodga ergashuvchilar jamoasi. Konfessiya umumiy atama bo‘lib, xristianlik, buddaviylik kabi katta dinlar ham, ularning zamirida paydo bo‘lgan pravoslavlik, katoliklik, lamaizm, dzen-buddizm kabi yo‘nalishlar ham shunday nom bilan atalaveradi. MA’LUMOT UCHUN «Konfessiya» so‘zining Mazmunmohiyatidan kelib chiqqan holda, mutaxassislar Hozirgi kunda dunyoda taxminan 1000 dan ortiq diniy Konfessiyalar mavjud, deb hisoblaydilar. Londonda Ibodat marosimi Islom dinida bunday holat kuzatilmaydi. Chunki hech qaysi mamlakatda hanafiy mazhabi alohida, boshqa Mazhablar alohida konfessiya sifatida ro‘yxatdan o‘tmaydi. Masalan, O‘zbekistonda ham bir necha shia jamoalari bo‘lishiga qaramay, ular o‘zlarini alohida diniy konfessiya hisoblamaydilar. Globallashuv dunyoni bir butun va yaxlit qila borishi bilan birga, uning natijasi sifatida alohida olingan millat va jamiyatlar darajasida o‘z-o‘zini anglashga bo‘lgan intilishning chuqurlashuviga ham zamin yaratmoqda. DUNYODAGI KONFESSIONAL O‘ZGARISHLARNING SABABLARI Dunyoning diniy manzarasi qotib qolgan, o‘zgarmas bir hodisa emas. Xususan, mazkur manzara yildan- yilga o‘zgarib borayotgani, mavjud dinlar o‘zlarining an’anaviy ko‘rinishlari doirasidan chiqib borayotganligini ham alohida ta’kidlash lozim. • Bugungi kunda mavjud dinlar doirasida yangi yo‘nalish va sektalar paydo bo‘lishda davom etmoqda. Masalan, mutaxassislarning ma’lumotlariga ko‘ra, XX asrning ikkinchi yarmida xristianlik, buddaviylik, islom va boshqa dinlar doirasida yuzlab sektalar paydo bo‘lgan. Bu esa kelajakda ham bunday jarayonlar davom etishini ko‘rsatadi. Zamonaviy voqelik ekstremistik xarakterdagi sektalarning inson ongi va qalbi uchun kurash yo‘lidagi faoliyatining jonlanishi kuzatilayotganini ko‘rsatmoqda. Iogann Volfgang fon Gyote. G‘arb muallifining Sharq haqidagi devoni. U shoir emas, payg‘ambar. Undagi Qur’on – inson tomonidan ermak uchun yoki barchaga umumiy ma’lumot berish uchun yozilgan kitob emas, balki u ilohiy qonundir. • Zamonaviy voqelik ekstremistik xarakterdagi sektalarning inson ongi va qalbi uchun kurash yo‘lidagi faoliyatining jonlanishi kuzatilayotganini ko‘rsatmoqda. • Ular aholining diniy bilimlari pastligidan foydalanib, oxiratning yaqinligi bilan qo‘rqitish hamda, asosan, yoshlar va moddiy ahvoli nochor bo‘lganlar ichida ish olib borish yo‘li bilan o‘z tarafdorlarini ko‘paytirishga harakat qilmoqdalar. Bunday sektalarga asos slogan «avliyo»lar o‘z izdoshlarini aldash yo‘li bilan ularning mol-mulklariga egalik qilishga urinmoqdalar. Jahondagi eng yirik masjidlardan biri Yashirin faoliyat olib borishi, sekta ichida bo‘layotgan voqealarning ko‘pchilikka ma’lum bo‘lib qolmasligining qattiq nazorat qilinishi oqibatida ular faoliyatidan jamoatchilik bexabar qolmoqda. Ugandadagi «Oxirat kuni» sektasi boshliqlarining faoliyati bunga misol bo‘ladi. Oxiratni 1999-yil 31- dekabrga belgilagan ushbu sekta rahbarlari o‘z tarafdorlarining mol- mulklarini sotish, tushgan mablag‘ni ularga berishga va shu yo‘l bilan gunohlardan forig‘ bo‘lishga Quddusdagi Qubbatus saxra masjidi, xristian cherkovi va yahudiy sinagogasi Qiyomatning 2001-yil 1- yanvarga «ko‘chirilishi» sekta rahbarlariga nisbatan shubha uyg‘onishiga olib kelgan. Shundan so‘ng rahbarlar Kanungu qishlog‘ida 500 dan ortiq o‘z tarafdorlarini aldab binoga qamab, ustilaridan o‘t qo‘yib yuborganlar. Ma’lumotlarga ko‘ra, yana to‘rt joyda ommaviy qabrlar topilgan. Bu sektaning qurbonlari 1000 dan ortiq bo‘lgani qayd qilingan. Fransiyadagi jome masjidi Rossiyadagi jome masjidi Hozir diniy ta’limotlar, ulardagi muayyan qoidalarni davr talabiga moslashtirish, modernizatsiya qilish jarayonini kuzatish mumkin. Masalan, Rim Papasi O‘rta asrlarda cherkov tomonidan amalga oshirilgan inkvizitsiya va salb yurishlari xato bo‘lganini tan olib, rasman kechirim ham so‘radi. 1992-yilda Papa Ioann Pavel II o‘z paytida Galileo Galileyning haq bo‘lganini tan olib, barchadan uzr so‘ragani ham bunga misol bo‘la oladi. MA’LUMOT UCHUN Birlashgan Millatlar Tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, islomning yillik o‘sish sur’ati 6,4 foizni tashkil etib, 1989-yildan 2011-yilga qadar musulmon aholisi soni Shimoliy Amerikada – 25, Afrikada – 2,15, Osiyoda – 12,57, Yevropada – 142,35, Avstraliya va Okeaniyada – 257,01 foizga ko‘paygan. Faqat Lotin Amerikasida islomga e’tiqod qiluvchilar ulushi 4,73 foizga kamaygan O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDAGI KONFESSIYALARARO MUNOSABATLAR Yüklə 2,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2