Xxxxx XXXXXXX

---

Hayvan Sağlığı Hizmetlerinde Erken Uyarı 

Veteriner Hekim Dr. Ahmet Deniz 

Veteriner Kontrol Merkez Araştırma 

Enstitüsü

---

Erken Uyarı 

• Salgın hastalıklara erken aşamada müdahale

etmek yayıldıktan sonra müdahale etmekten

daha kolay ve daha ekonomiktir.

• Erken Uyarı, zoonotik hastalıklar da dahil salgın

hastalıkların önceden tahmin edilmesi, kontrol

altında tutulması ve korunma yöntemlerinin

geliştirilmesi için bir ön koşuldur.

---

Erken Uyarı 

• Erken Uyarı alanında Dünyadaki bir çok ülkede

ulusal ve bölgesel düzeyde çok sayıda girişim

oluşturulmuştur.

• Uluslar arası düzeyde OIE, FAO ve WHO’nun her

biri resmi olmayan medya bilgileri de dahil olmak

üzere çeşitli kaynaklardan gelen bilgileri sistematik

olarak

toplayan,

doğrulayan, analiz eden ve

cevaplayan erken uyarı sistemi geliştirmişlerdir.

---

Erken Uyarı 

---

Erken Uyarı 

• Küresel Erken Uyarı Sistemi (GLEWS)

Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü-OIE, Birleşmiş

Milletler Gıda ve Tarım Örgütü-FAO, Dünya

Sağlık Örgütü (WHO)’nün acil durum ve

hastalık bilgi mekanizmalarını birleştirme ve

koordine

etmede

katma

değer

oluşturan

birleştirici bir sistemdir.

---

Projenin Gerekçesi ve Amacı 

Arbovirus olarak

adlandırılan

Mavi Dil (BTV), Epizootic

Haemorrhagic Disease

(EHDV), Ephemeral Fever

(EFV) ve Akabane (AKAV)

virusları

;

sığır,

koyun

keçi

gibi hayvanlara

vektör

culicoideslerle nakledilen ve

ülkemiz için

endemik olan

hastalık

etkenleridir.

Culicoides’lerden >75 arbovirus izole edilmiştir.

BUNYAVIRIDAE

-Akabane

-Schmallenberg

•RABDOVIRIDAE

-Bovine Ephemeral Fever

•REOVIRIDAE

-Bluetongue

-African Horse sickness

-Epizootic Haemorragic Disease

---

Projenin Gerekçesi ve Amacı

Arboviruslar genellikle her yıl hastalık salgınlarına neden olmasa da,

salgınlar daha önce doğal enfeksiyona maruz kalmamış genç

hayvanların etkilenmesiyle ortaya çıkmaktadır.

Endemik oldukları ülkelerde salgınlar, birkaç yıl aralıklı döngüler

şeklinde görülmektedir.

İklimsel faktörler, özellikle yağış ve sıcaklık, vektörlerin ve

taşıdıkları virüslerin yayılımını etkileyen önemli faktörlerdir.

Ülkemizde görülmeyen hastalık suşlarının izlenmesi

İklimsel değişiklikler, Vektörlerin (Culicoides türlerinin) normalde

aktif olmadıkları bölgelere yayılarak ve bağışıklığı olmayan çok daha

fazla hayvanı virüs ile enfekte ederek büyük salgınlara neden

olabilmektedir.

---

Projenin Gerekçesi ve Amacı

Vektör faunasındaki değişim BTV ve diğer culicoides kaynaklı

Arbovirusların nakil potansiyelini değiştirmektedir.

Farklı coğrafik bölgelerde, farklı culicoides türlerinin vektörlük

yaptığı bilinmektedir.

Vektör

culicoideslerin

naklettiği

arboviral

hastalıkların

mücadelesinde,

taşıyıcı

culicoides

türlerin

ve

ekolojilerinin

belirlenmesi bu sineklere karşı alınacak önlemler, önemli kriterlerdir.

Bu hastalıklar, süt ve et veriminde azalma gibi üretim kayıpları, atık,

yaşama şansı kısıtlı anomalili yavru doğumları ve ölümlerin oluşması

ile, hayvancılık sektörü için ekonomik yönden büyük önem arz

etmektedir.

---

Projenin Gerekçesi ve Amacı

Bu çalışmada, Türkiye’de vektör kaynaklı önemli viral hayvan

hastalıklarının (Mavi dil, Epizootik Hemorajik Ateş, Üç Gün

Hastalığı ve AKABANE ) epidemiyolojik verilerinin ortaya

konması ve vektörlerinin tespiti ile mücadele stratejilerinin

belirlenmesi,

erken

uyarı

sistemlerinin

oluşturulması

amaçlanmıştır.

---

Materyal 

Sentinel Hayvan Sürülerinin Oluşturulması

Her bir çalışma alanında 8-16 ay arasındaki ve 5 yaşından büyük

sığırlardan % 95 güven seviyesinde aylık olarak en az % 2 oranında

serokonversiyonu tespit etmeye yetecek kadar seronegatif hayvan

seçilecektir.

Culicoides Türlerinin Toplanması

8 Veteriner Kontrol Enstitüsü

54 ilde

108 adet Onderstepoort tipi  ışık tuzağı kurulacaktır.

---

Materyal 

Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü

Toplam 12 ışık tuzağı

Eskişehir (2), Ankara (2), Kayseri (2), Yozgat (2), Nevşehir

(2), Bolu (2), Kastamonu (2)

Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsü

Toplam 12 ışık tuzağı

Çanakkale (2), Edirne (2), Kırklareli (2), Bursa (3),

Balıkesir (3)

Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü

Toplam 15 ışık tuzağı

Muğla (3), Aydın (3), İzmir (3), Denizli (3), Manisa (3)

Adana Veteriner Kontrol Enstitüsü

Toplam 19 ışık tuzağı

Adana (3), Hatay (2), Osmaniye (2), Kahramanmaraş (2),

Mersin (3), Şanlıurfa (2), Adıyaman (2), Gaziantep (3)

Konya Veteriner Kontrol Enstitüsü

Toplam 12 ışık tuzağı

Konya (2), Karaman (2), Niğde (2), Aksaray (1), Antalya

(3), Burdur (1), Isparta(1)

Samsun Veteriner Kontrol Enstitüsü

Toplam 13 ışık tuzağı

Samsun (2), Sinop (2), Amasya (2), Tokat (2), Giresun (1),

Trabzon (1), Rize (1), Sivas (2)

Elazığ Veteriner Kontrol Enstitüsü

Toplam 13 ışık tuzağı

Elazığ (2), Malatya (2), Hakkari (1), Şırnak (1), Siirt (1),

Mardin (2), Diyarbakır (2), Van (1), Muş (1)

Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü

Toplam 12 ışık tuzağı

Erzurum (2), Erzincan (2), Ağrı (1), Ardahan (2), Iğdır (2),

Artvin (2), Gümüşhane (1)

Toplam 54 ilde 108 adet ışık tuzağı kurulacaktır. Işık tuzakları proje süresince ayda 2 defa en az 1 gece olmak üzere

çalıştırılacaktır. Bunu takip eden gün ışık tuzağına yakalanan Culicoidesler toplanacaktır. Toplanan örnekler %70’lik

alkol içerisinde laboratuara getirilecek stereo mikroskop ve ışık mikroskobunda tür teşhisi yapılacaktır. Şayet virus

izolasyonu yapılacaksa sinekler su ve/veya etanol yerine antibiyotik katılmış PBS içine veya kuru olarak toplanacaktır.

---

Sonuçları Uygulamaya Aktarımı

BT, EHD, BEF ve AKABANE viruslarının dağılımları ve virüslerin bulaşma şekilleri ve 

görülme sıklıkları belirlenerek Arbovirusların epidemiyolojileri ortaya konacaktır. 

Farklı coğrafik bölgelerde hastalığın naklinde rol oynayan vektör culicoides türleri tespit 

edilecektir. 

Arbovirusların bir arada teşhisinin yapılması, Metot birliğinin yerleştirilmesi, hızlı tanı 

dolayısıyla hastalıklara erken müdahale  

Vektör yoluyla bulaşan söz konusu virusların tespiti ve hastalıkların tanısının etkin

biçimde gerçekleştirilmesi için bir dizi hızlı, güvenli tanı yöntemi devreye girecek ve

böylece Enstitüler arasında metot birliği sağlanacaktır.

Erken uyarı için veriler ortaya konacak ve sürekliliği sağlanacaktır. Böylece hastalık

etkenlerindeki değişimler ve vektör culicoideslerde ki değişimler takip edilerek salgınlara

erken müdahale edilecektir.

---

Sonuçları Uygulamaya Aktarımı

Erken Uyarı Sistemi



Sentinel sürülerin oluşturulması ve hastalık etkenlerinin takibi

 Hastalık vektörlerinin tespiti, takibi ve değişimin izlenmesi

 Hastalık etkenlerindeki değişimin takibi (yeni suşların ülkeye girmesi)

 Vektör artropodlarda hastalık etkenlerinin takibi

 Vektörde hastalık etkenlerinin sirkülasyonun tespit edilmesi durumunda bölgenin

uyarılması ve gerekli önlemlerin alınması

 Hastalıktan korunma yöntemlerinin geliştirilmesi

---

Bütçe

06 SERMAYE GİDERLERİ

YILLARA GÖRE DAĞILIM

1.Yıl

2.Yıl

3 Yıl

4.Yıl

5 Yıl

06.1-

Mamul Mal Alımları

560.000TL

-

-

-

-

06.2-

Menkul Sermaye Üretim Giderleri

80.000 TL

500.000TL

400.000TL

100.000TL

80.000TL

06.3-

Gayri Maddi Hak Alımları

65.000 TL

-

-

-

-

06.4-

Gayrimenkul Alımları ve Kamulaştırılması

06.5-

Gayrimenkul Sermaye Üretim Giderleri 

5.000 TL

5.000 TL

5.000 TL

5.000 TL

5.000 TL

06.6-

Menkul Malların Büyük Onarım Giderleri 

06.7-

Gayrimenkul Büyük Onarım Giderleri

06.8-

Stok Alımları 

06.9-

Diğer Sermaye Giderleri

40.000 TL

40.000 TL

40.000 TL

40.000 TL

40.000 TL

Toplam

750.000TL

545.000TL

445.000TL

145.000TL

125.000TL

Genel Toplam

2.010.000 TL

---

TEŞEKKÜRLER

www.gsb.gov.tr