Yonilg`ilarning yonishi va issiklik berishi
Yonilg`ilarning yonishi natijasida xosil bulgan issiklikning darajasi uning sifatini belgilaydi. Suyuk va kattik yonilg`ilarda massa (kdj\kg) gazsimonlarda esa (kdj\ m3) birligidagi yonilg`ining tula yonishidan xosil bulgan issiklik mikdoriga yonilg`ining yonish issikligi deb ataladi.
Yonilg`ilarning yukori Qkup va past (Qkam) yonish issikligi buladi.
Massa yoki xajm birligidagi yonilg`ining tula yonishi natijasida xosil bulgan va yonish maxsulotlarini boshlangich xaroratgacha sovutganda sovituvchi muxitga beriladigan issiklik mikdori yukori yonish issikligi deb ataladi, va kuyidagicha aniklanadi.
Qkup = 339 S + 1256 N – 109 (0 - S )
Massa yoki xajm birligidagi yonilg`i yengandan xosil buladigan issiklik mikdoridan, suv bugining kondensatlanishida ajralib chikuvchi issiklik mikdorining ayirmasi yonilgining past yonish issikligi Q kam deyiladi va kuyidagicha aniklanadi.
Qkam = Qkup - 25 ( 9 N + W ).
Bu yerda 25 kj \ kg – odatda 1 kg suvni buglantirish uchun ketadigan issiklik mikdori.
1 kg yonilg`i yonganda 9N suv bugi xosil buladi.
1 kg yonilg`idagi N vodorod va W – namlik mikdori. Gaz kurinishidagi yonilg`ilarning eng kup issiklik berish darajasi kuyidagicha xisoblanadi.
Qkup =128(SO + N2 ) + 399 SNu + 639 Sp N t.
Eng past issiklik berish mikdori esa
Qkam = 128 SO + 108 N 2 + 356 SN u + 589 Sp N t
Shunday kilib, yonilg`ining taxminiy issiklik berish mikdori kilib 1 kg yoki 1 m 3 yonilg`i yenganda 29307,6 KDJ issiklik beradi deb kabul kilingan.
Yonilg`ining yonish issikligini fakat nazariy yul bilangina emas, balki tajriba yuli, ya’ni maxsus asbobda (kalorimetrda) ma’lum mikdordagi yonilg`ini yokib kurish natijasida xam aniklash mumkin.
Yonish issikligini kalorimetrda suvni xaroratini oshishiga karab baxolanadi.
Real yonilg`ining shartli yonilg`iga nisbatan kup yoki kam issiklik ajratishi kaloriyali ekvivalentligini kursatadi. Xar xil turdagi yonilg`ining issiklik berish va kaloriya ekvivalentligi kuyidagicha.
№
|
Yonilg`ining turi
|
Isskilik berishi Qp kdj/kg
|
kaloriya ekvivalenti
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Shartli yonilg`i (donetskiy toshkumiri)
Antrotsit
Okish kumir
Torf
Utin
Neft
Mazut
|
29307
30230
14235
13440
12560
41867
41448
|
1,0
1,03
0,49
0,46
0,43
1,42
1,40
|
Yonish murakkab jarayon bulib, bunda ximik reaksiya fizik xodisalar bilan kuzatiladi, ya’ni yonilgi va xavo aralashma diffuziya jarayoni, issiklik almashinuvi, gidro va gazadinamik jarayonlar.
Yonish – yonuvchi maxsulotni okismetel (oksidlovchi) bilan ximiyaviy birlashish jarayonidir.
Dostları ilə paylaş: |