Zamonaviy axborot texnologiyalari

Sichqoncha va trekbol
kompyuterga axborotni kiritishning koordinatali qurilmalari
hisoblanadi. Ular klaviaturaning o‘rnini to‘laligicha almashtira olmaydi. Bu qurilmalar 
asosan ikki yoki uchta boshqaruv tugmachasiga ega.
Trekbol
- ―ag‘darilgan‖ sichqonchani eslatuvchi qurilmadir. Trekbolda uning 
korpusi emas, balki sharcha harakatga keltiriladi. Bu esa kursorni boshqarish aniqligini 
sezilarli ravishda oshirishga imkon beradi. 
Shaxsiy kompyuter asosiy qurilmalari 
Hozirgi vaqtda SHKlar zamonaviy fanlar va barcha xalq xo`jalik bo`limlarining 
rivojlanishida katta rol o`ynab kelmoqda. Insoniyat tashabbusidagi har bir ishda SHKni 
qo`llanilayotgani yaqqol ko`zga tashlanadi. Shu sababli SHKdan foydalanish uchun 
ko`pchilik foydalanuvchilar dasturlashtirish algoritmik tillarni tezroq o`zlashtirishga harakat 
qiladilar. 
SHKning dunyoga kelishiga avvalambor injinerlar va fiziklar juda muhtoj bo`lganlar 
desak mubolog`a bo`lmaydi. Juda tez rivojlanib borayotgan fan va texnikaning oldida turgan 
masalalarni juda katta hisoblashlarga olib keladi va bularni faqat SHK yordamida hisoblash 
mumkinligini foydalanuvchilar tushunib yetdilar. Endi SHKlarning eng oddiy to`plamlaridan 
tanlashni boshlaymiz. Boshlang`ich axborotlar mashinaga uzluksiz chiziqlar, ya`ni 
tenglamalar yordamida berilishi mumkin bo`lsa va bunda mashinalarning o`zi hisoblashlarni 
davom ettirib chizmani ekranga chiqarsa, bunday mashinalar avtomatik hisoblash mashinalari 
(AHM) deyiladi. Bularning boshqacha turi raqamli hisoblash mashinalari (RHM) deyiladi. 
Ular uzluksiz bo`lmay diskret bo`ladilar. Bunday turdagi mashinalar barcha axborotlar 
raqamli kodlar ko`rinishida bo`ladi. 
Shaxsiy kompyuterlar (SHK) asosan quyidagi asosiy qurilmalardan tashkil topadi:
tizimli blok (protsessor, unda xotira, mikroprotsessor, adapterlar joylashgan bo`ladi).
chiqarish qurilmasi (monitor);
kiritish qurilmasi (klaviatura, sichqoncha); 
Dastlab hisoblash uchun yaratilgan kompyuterlarning imkoniyatlari hozirgi kunda 
―behisob‖ desak adashmaymiz. Bu kompyuterlar mashhur International Business Mashines 
Corporation korxonasining mahsulidir.
IBM PC kompyuterlarining AT 386, 486SX, 486DX, 586 hamda Pentium turlari keng 
tarqalgan.

---

14