Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

2	Borliq falsafasi (Ontologiya)	Ontologiya borliq haqidagi ta’limot. Falsafiy va fizik ontologiyaning birligi va farqi. Formal ontologiya, gen ontologiyasi va tibbiyot ontologiyasi. Ontologiya va muxandislik bilimi. Yangi amaliy ontologiya. Ontologik perspektivizm. Noklassik ontologiya. Din ontologiyasi. Obyektning ontologik modeli. Falsafa tarixida borliq haqidagi qarashlar evolutsiyasi. Ideal va real borliq. Borliqning sabablari va moduslari. Dunyo manzarasida borliq va yo‘qlik dialektikasi. Borliq shakllarining tasnifi. Energiya borliq shakli. Okkultizm va spiritualizm borliq hodisasi. Ezoterik bilim tabiati. Falsafa va fizikada substansiya, substrat va materiyaning o‘zaro aloqasi. Materiyaning substansional, substrat, genetik kontrast va atributiv konsepsiyalari. Olamning birinchi relyativistik modeli. Relyativistik kosmologiya. Geosentrik va nogeosentrik moddiy tizimlar. Kengayuvchi olam gipotezasi. Universal kosmik gologramma. Qizil siljish. Torsion maydonlar. In’ikos nazariyasi va uning Anoxin nazariyasidan farqi. Dunyoning chekliligi va cheksizligi. Aktual va potensial cheksizlik. Harakat borliqning mavjudlik sharti. Falsafa tarixida harakatning talqini. O‘zgarishlarning umumiy xususiyati. Harakat va harakatsizlikning o‘zaro nisbati. Harakat tiplari va shakllari. Makon va vaqt borliqning fundamental shakllari. Falsafa tarixida makon va vaqtga substansional va relyatsion yondashuvlar. Ijtimoiy makon va ijtimoiy vaqt. Davrning ruhi va ijtimoiy vaqtning uyg‘unligi. Tarix vaqti. Tabiatning ontologik maqomi. Falsafa tarixida tabiatga munosabat. Tabiat va jamiyatning o‘zaro aloqadorligi. Geografik muhit tushunchasi. Geografik muhit parametrlari. Ijtimoiy rivojlanish va geografik muhitning o‘zaro aloqadorligi. Geografik maktablar tasnifi. XX asrda ekologik tanglik. Ekologiyaning kelib chiqishi. Ekologik faloqatlar tarixi va falsafiy ma’nosi. O‘zbekistonda ekologik vaziyat. Biosfera haqidagi J.Lavlok ta’limoti. Irsiy injeneriyaning biosferaga ta’siri. E. Lerua, P.Teylar de Sharden va V.Vernadskiyning noosfera ta’limoti. Yangi borliqning shakllanishi. Koevolyusiya va envayronmentalizm nazariyasi.
2