1. Skelet haqida umumiy tushuncha Satxlar haqida tushuncha

Umumiy osteologiya. Skelet haqida umumiy tushuncha. Satxlar haqida tushuncha. Boshlangich terminologiya. Suyaklarning tuzilishi. Bo’yin, ko’krak, bel va dumg’aza umurtqalari, ularning yoshga doir xususiyatlari

Tayyorladi: Azimov Shaxbozbek

Reja:

1. Skelet haqida umumiy tushuncha

2. Satxlar haqida tushuncha

3. Suyaklarning tuzilishi

4. Boyin, ko’krak, bel va dumg’az umurtqalari va ularning yoshga doir tuzilishi.

Skelet haqida umumiy tushuncha. 

Odam skeleti ikki yuzdan ortiq alohida-alohida suyaklardan tuzilgan, og‘irligi o‘rtacha 5–6 kg yoki gavda og‘irligining 8–10% ini tashkil etadi. Skelet suyaklarining aksariyati juft suyaklardir. Suyak (os) asosan, suyak to‘qimalaridan iborat. Suyaklar qattiq va elastik bo‘lib, asosan, ikki xil moddadan tuzilgan

Sathlar haqida tushuncha

• Terminologiyaning rivojlanishi, boyish yoʻllari har xil: boshqa tillardan soʻz olish, yangi soʻz yasash, ayrim fammatik kategoriyalarning leksikalashuvi, soʻz birikmasining semantik bir butun holga kelib qolishi va boshqa Bugungi kunda oʻzbek terminologiyasining boyishi, asosan, boshqa tillardan soʻz olish va ichki soʻz yasash hisobiga roʻy bermoqda. U yoki bu soha terminologik tizimining barkarorligini belgilovchi asosiy omil uning tartibga solinganligi va muntazamligidir.

sagittal, frontal va gorizontal sathlardan foydalaniladi.Sagittal sath (grekcha «sagitta>>> <

Suyaklarning tuzilishi

• Suyak boʻgʻimlar, boylamlar, muskullar va oʻziga birikkan paylar bilan birga tayanchharakat apparatini hosil qiladi. Suyak hujayralar (osteotsitlar, osteoklastlar) va hujayralar oraligʻi mineral moddalardan tarkib topgan.

Har bir suyak organ bo'lib, uning shakli va tuzilishi funksiyasi bilan belgilanadi. Skeletning suyaklari biriktiruvchi to'qimalarga bog'liq bo'lgan suyak va togʻay to'qimalaridan hosil bo'ladi. Suyaklar hujayralar va hujayralararo moddadan iborat. Suyakning organ sifatida tarkibiga quyidagilar kiradi: haqiqiy suyak to'qimasi, periosteum, endosteum, artikulyar togʻay, qon tomirlari va nervlar. Bundan tashqari, suyaklar gematopoetik suyak iligi uchun qabul qiluvchi hisoblanadi

Bo’yin umurtqalari

Bo'yin umurtqalarining tana (corpus vertebrae)lari kichkina ko'ndalang-oval shaklda bo'lib, umurtqa teshigi (foramen vertebrale) katta burchak shaklida tuzilgan

Ko’krak umurtqalari

Ko'krak umurtqalarining tanasi-corpus vertebrae (tepadan pastga qarab) hajmi jihatidan kattalasha boradi

Bel umurtqalari

Bel umurtqalari (vertebrae lumbales) 5 dona
umurtqalarga gavda og'irligi tushganligi sababli, uning tanasi (corpus vertebrae) kattalashgan buyrak shakliga o'xshash bo'ladi, uning teshigi katta va uchburchak shaklidadir.

Dumg’aza umurtqalari

Dumg'aza umurtqalari (vertebrae sacrales) 5 dona bo'lib, 17-25 yoshlarda o'zaro qo'shilib, bitta butun dumg'aza suyagi (os sacrum)ni vujudga keltiradi. Bu ham odamning vertikal holatga o'tishi bilan gavda og'irligining dumg'aza umurtqalariga tushishi natijasida hosil bo'lgan.