4-Amaliy ish

4-Amaliy ish

PORTLOVCHI MODDANI PORTLATIB YONISH KO'RSATKICHLARINI HISOBLASH. PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR HARORATINI ANIQLASH.

Portlashda hosil bo’ladigan gazlar harorati (⁰С) quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:

bunda Q_v – portlovchi modda portlash issiqligi, J/mol; с_v–hajm o’zgarmas bo’lganda 0 dan T ⁰C gacha oraliqda barcha portlash mahsulotlarining o’rtacha issiqlik sig’imi, J/(mol∙⁰C).
Issiqlik sig’imining qiymati haroratga bog’liq holda quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:

_{bunda а va b – tajriba yo’li bilan aniqlangan koeffisiyentlar.
Tenglamani yechish orqali quyidagiga ega bo’lamiz:}

Ba’zi bir gazlarning issiqlik sig’imi haroratga bog’liq holda quyidagi formulalar bo’yicha aniqlanadi:

ikki atomli gazlar uchun

c_v=20,1+18,8∙10^-4tJ/(mol∙⁰C);
to’rt atomli gazlar uchun
c_v=41,9+18,8∙10^-4tJ/(mol∙⁰C);
suv bug’lari uchun
c_v=16,76+90∙10^-4tJ/(mol∙⁰C);
karbonat angidridi uchun
c_v=37,7+24,3∙10^-4tJ/(mol∙⁰C);
qattiq mahsulotlar uchun
c_v=26,8J/(mol∙⁰C);
Gazlar aralashmasi issiqlik sig’imini yuqorida keltirilgan formulalar bo’yicha aniqlashda aralashmani tashkil etuvchi har bir gazning ulush miqdori hisobga olinib, ∑а va ∑b ning yig’indi qiymati hisoblanadi.
Bunda hisoblash formulasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

5.1-misol.Nitrogliserin portlash harorati aniqlansin.
Masala yechimi. Nitrogliserin portlash issiqligi 1443 kJ/mol ga teng.POrtlashda hosil bo’ladigan barcha mahsulotlar issiqlik sig’imi (4.1-misolga qarang) yuqorida keltirilgan formulalar bo’yicha quyidagicha aniqlanadi:
3СО₂ uchun:
3∙(37,7+24,3∙10^-4t)=113+72,9∙10^-4t;
2,5Н₂О uchun:
2,5∙(16,76+90∙10^-4t)=41.9+225∙10^-4t;
Jami:
c_v=154,9+297,9∙10^-4t.
Demak,
∑а=154,9; ∑b=297,9∙10^-4.
Ushbu aniqlangan qiymatlarni formulaga qo’yib t ning qiymatini aniqlash mumkin:



5.1-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan ammiakli selitra portlovchi moddasining portlash gazlari haroratini aniqlang:
2NH₄NO₃→4H₂O+2N₂+O₂.
5.2-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan nitroglikol portlovchi moddasining portlash gazlari haroratini aniqlang:
C₂H₄(ONO₂)₂→2CO₂+2H₂O+N₂.
5.3-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan dinitronaftalin portlovchi moddasining portlash gazlari haroratini aniqlang:
C₁₀H₆(NO₂)₂→CO+3H₂O+N₂+9C.
5.4-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan trotil portlovchi moddasining portlash gazlari haroratini aniqlang:
2C₆H₂(NO₂)₃CH₃→5H₂O+7CO+7C+3N₂
5.5-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan geksogen portlovchi moddasining portlash gazlari haroratini aniqlang:
C₃H₆N₆O₆ →3H₂O+3CO+3N₂