11-12-amaliy mashg’ulot. Ma’lumotlar bazasini normallashtirish.
Normal formalar 1NF, 2NF, 3NF va Kodd.
Relatsion ma'lumotlar bazalarini yaratish nazariyasi va amaliyoti o'ttiz yildan
ortiq tarixga ega. Shu vaqt ichida ma'lumotlar bazasini
ishlab chiqaruvchilarning
ishlarida yetarlicha tajriba to'plangan.
Relyatsion model ikki sababga ko'ra muhimdir. Birinchidan,
relatsion model
konstruksiyalari keng va umumiy bo'lganligi sababli, ma'lumotlar bazasi
tuzilmalarini ma'lumotlar bazasini mustaqil ravishda tavsiflashga imkon beradi.
Ikkinchidan, relatsion model deyarli barcha MBBT asosini tashkil etadi.
Shunday
qilib, ushbu model prinsiplarini tushunish juda muhimdir.
Ushbu ma'ruzada biz
normallashtirishning
asosiy prinsiplarini muhokama
qilamiz va ko'rib chiqamiz.
Umuman olganda
normalizatsiya
- bu ba'zi bir
kamchiliklari bo'lgan munosabatlarni ushbu kamchiliklarga ega bo'lmagan
munosabatlarga aylantirish jarayoni. Tuzilgan munosabatlar yaxshi yoki yo'qmi
degan savol ko'p nazariy tadqiqotlar mavzusi bo'ldi.
Normallashtirish
atamasi
ma'lumotlar
bazasi
texnologiyalarining
kashfiyotchilari bilan bog'liq.
E. Codd, D. Boyes, R. Fagin, P. Chen, R. Barker,
kabilar munosabatlarning turli normal shakllarini belgilab berganlar. So'nggi
paytlarda ushbu masalani yanada chuqurroq o'rganish D. Ulman, G. Molina, D.
Vidoma, D. Krenke, shuningdek, rus olimlari S. Glushakov, D. Lomotko, E.
Fufayev, N. Solovyov va boshqalarning asarlarida mavjud.
Relatsion ma'lumotlar bazasi - bu bir-biri bilan bog'liq jadvallar to'plami.
Ma'lumotlar bazasidagi jadvallar soni va ularning tarkibi ko'plab omillarga bog'liq,
ularning asosiylari:
-
ma'lumotlar foydalanuvchilarining tarkibi;
-
ma'lumotlar yaxlitligini ta'minlash (ayniqsa, ko'p foydalanuvchiga ega bo'lgan
axborot tizimlarida muhim);
-
eng kichik hajmni ta'minlaydigan ma'lumotlarning ko'payishini yo'q
qilish
talab qilingan xotira va minimal ishlov berish vaqti.
Ko'plab olimlarning to'plangan tajribasi, xususan E. Codd, D. Boyes, R. Fagin,
jadvallarni normallashtirish va ular o'rtasidagi aloqalarni o'rnatish usullari bilan
relyatsion ma'lumotlar bazalarini loyihalashda ushbu
omillarni hisobga olishga
imkon beradi.
