Avtomatik nazorat qilinadigan kattaliklar xaqida tushuncha

Avtomatik nazorat qilinadigan kattaliklar xaqida tushuncha Avtomatika elementlari va ularning asosiy ko’rsatkichlari. Avtomatikaning boshqarish sxemalari

Mavzu:Elementlarning tasniflanishi tavsiflari

Reja:

1. 
   
   Avtomatik nazorat qilinadigan kattaliklar xaqida tushuncha
   

2. Avtomatika elementlari va ularning asosiy

ko’rsatkichlari.

3. Avtomatikaning boshqarish sxemalari.
Нozirgi davrda xalq xo’jaligi sohalarini avtomatlashtirish jarayonlarida 3000
dan ortiq fizik kattaliklar va texnologik ko’rsatkichlarni nazorat qilish kerak
bo’ladi. Qishloq xo’jaligini avtomatlashtirishda barcha nazorat qilinadigan
kattaliklar va ko’rsatkichlar asosan besh guruxga bo’linadi: teploenergetik
ko’rsatkichlar; elektroenergetik ko’rsatkichlar; mexanik ko’rsatkichlar; kimyoviy
tarkibi va fizikaviy tuzilishi.
Тeploenergetik ko’rsatkichlarga: xarorat, bosim, satx va sarf kabi kattaliklar,
elektroenergetik ko’rsatkichlarga: o’zgarmas va o’zgaruvchan tok va kuchlanish,
aktiv reaktiv va to’la quvvat, quvvat koeffitsiyenti, chastota, izolatsiya qarshilig,
mexanik ko’rsatkichlar: burchak tezlanish, deformatsiya, kuch, aylanish
momentlari, detallar soni, materiallar qattiqligi, tebranish, massa, kimyoviy
ko’rsatkichlar: konsentratsiya, kimyoviy tuzilishi va tarkibi va fizikaviy kattaliklar:
namlik, elektr o’tkazuvchanlik, zichlik, yumshoqlik, yoritilganlik va kabilar
kiradi.

Nazorat qilinadigan kattaliklar bilan o’zgartirgichlar va signallarning

strukturaviy bog’lanish sxemasi 1.1- rasmda keltirilgan.
Bajariladigan vazifalariga qarab avtomatlashtirishni quyidagilarga ajratish
mumkin: avtomatik nazorat, avtomatik ximoya, avtomatik boshqarish,


avtomatik rostlash.
Avtomatik nazorat o’z navbatida avtomatik signalizatsiya, avtomatik
o’lchash, avtomatik saralash va avtomatik axborotni yig’ishga ajratiladi.
Avtomatik signalizatsiya xizmatchilarni, texnologik jarayon ko’rsatkichlari
chegaraviy ko’rsatkichlarga yaqinlashganlik haqida axborot beradi. Avtomatik
o’lchash texnologik jarayonni asosiy ko’rsatkichlarini maxsus asboblarga uzatib
berishga xizmat qiladi. Avtomatik saralash maxsulotni og’irlik o’lchamlari, rangiva boshqa fiziko-mexanikaviy xususiyatlariga qarab ajratishga xizmat qiladi.
Avtomatik axborotni yig’ish texnologik jarayon o’tishi, maxsulotni sifati, soni va
boshqa ko’rsatkichlari xaqida ma’lumot yig’ishda xizmat qiladi.
Avtomatik ximoya normal va xalokat xolatlarida qo’llaniladi. Bu holda
himoya vositalari jarayonni to’xtatib yoki avtomatik ravishda ushbu xolatlarni
chetlashtirishga xizmat qiladi.