Axbarotlarning himoyalashning texnik va dasturiy ta’minoti

Axbarotlarning himoyalashning texnik va dasturiy ta’minoti

Hozirgacha kompyuterlarning texnik tuzilishi va dasturlar haqida ma’lumotlar oldingiz. Dastur bilan ta’minlanmagan kompyuterlar quruq “temir”dan boshqa narsa emas.

Kompyuterlar inson amaliy faoliyatining turli sohalarida qo‘llanilishi tufayli foydalanuvchi, ya’ni kompyuterni ishlatuvchi shaxs ham undan har xil imkoniyatlarni talab etadi.

Informatikada kompyuter texnikasi quyidagi ikki qismning birligi sifatida qaraladi:

• Texnik vositalar – kompyuter qurilmalaridir. Ingliz tilida bu
• qismning hardware deb atalishi va “qattiq mahsulotlar” deb tarjima
• qilinishi sizga ma’lum (ing. hard – qattiq, ware – mahsulot).
• Bu qismga protsessor, vinchester, monitor, klaviatura, disk
• yurituvchi, printerlarni misol qilib ko‘rsatish mumkin.

• Dasturiy vositalar – kompyuter tomonidan ishlatiladigan barcha
• dasturlar to‘plamidir. Ingliz tilida bu qism software deb ataladi va
• “yumshoq mahsulotlar” deb tarjima qilinadi (ing. soft – yumshoq).

• 1.Texnik vositalar;

• 2. Dasturiy vositalar.

Bundan tashqari informatikada yana bir yo‘nalish Brainware (brain inglizchadan tarjimasi – intellekt, ong) – algoritmik yo‘nalish ajratiladi.

• Bu yo‘nalish algoritmlarni ishlab chiqish, ularni tuzish usul va uslublarini o‘rganish bilan bog‘liqdir.

Kompyuterlarda ishlatilayotgan dasturlarni shartli ravishda quyidagi uch turga ajratish mumkin:

• a) kompyuter resurslarini boshqarish (protsessor, xotira, kiritish-chiqarish qurilmalari);
• b)foydalanilayotgan ma’lumot nusxalarini hosil qilish;
• c) kompyuterning ishlash imkoniyatlarini tekshirish;
• d)kompyuter haqida ma’lumotlar berish va hokazo.

• Dasturiy ta’minot

• Sistema dasturlari

• Amaliy dasturlar

• Uskunaviy dasturlar

• Sistema dasturlari – turli yordamchi vazifalarni bajaruvchi dasturlar, masalan:

Amaliy dasturlar – foydalanuvchiga aniq bir foydalanish sohasida ma’lumotlarga ishlov berish va qayta ishlashni amalga oshiruvchi jami dasturlar;

• Uskunaviy dasturlar – kompyuter uchun yangi dasturlar
• tayyorlash va tahrirlashni yengillashtiruvchi dasturlar.

Keng tarqalgan va qulay integrallashgan sistemaga misol sifatida Microsoft Office dasturlar paketini olish mumkin. Microsoft Office dasturlar paketi o‘z ichiga matn protsessori, electron jadval, ma’lumotlarni boshqarish sistemasi, taqdimot hosil qilish dasturi, elektron pochta bilan ishlash dasturi va boshqa dasturlarni mujassamlashtirgan.

Shareware (ing. Share – qisman) – aprobatsiya, ya’ni sinovdan o‘tkazish muddatiga ega bo‘lgan dasturlar.

• Sinov muddati, odatda, bir necha kun yoki bir oygacha yoki bir necha bor kirib ishlashga mo‘ljallangan bo‘ladi.

Freeware (ing. Free – erkin) – mutlaqo bepul dasturiy ta’minot.

• Bu dasturlardan tekin foydalanish mumkin, biroq dasturni o‘zgartirib bo‘lmaydi.

• Aksariyat hollarda reklama sifatida yoki dasturchilarning ilk ishlanmalari tarqatiladi.

Kompyuterga dasturiy ta’minotni o‘rnatish jarayoni installyatsiya deyiladi, uni o‘chirish esa deinstallyatsiya deb ataladi.

Agarda kompyuterning konfiguratsiyasi (ya’ni kompyuter qismlarining imkoniyati) dasturning talablariga javob bermasa, u holda mazkur dastur ishlamaydi yoki noto‘g‘ri ishlaydi.