Bajardi: Ruziboyev Shodlik Tekshirdi: Murodov R

MUSTAQIL ISH Fan: To`g`ridan to`g`ri marketing Mavzu: Mahsulotlar assortimenti va nomenklaturasi Bajardi: Ruziboyev Shodlik Tekshirdi: Murodov R

Tovar nomenklaturasi - umumiy yoki o'xshash maqsadlardagi bir hil va bir xil bo'lmagan tovarlar ro'yxati. Nomenklatura so‘zma-so‘z ismlar ro‘yxatini bildiradi. Shunday qilib, mahsulot assortimenti korxona tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarning nomlari ro'yxatidir. Tovar nomenklaturasiga kelsak, bu ma'lum bir sotuvchi tomonidan taklif qilinadigan tovarlar guruhlari ro'yxati. Shuningdek, u har birining mahsulot assortimentini to'liq yoki qisman o'z ichiga olgan bir yoki bir nechta ishlab chiqaruvchilarning mahsulotlarini xaridorlarga taklif qilishi mumkin. Nomenklatura iqtisodiy kategoriya sifatida kengaytirilgan xususiyatga ega. Bu, masalan, erkaklar, ayollar yoki bolalar poyabzallari, yotoqxona yoki ovqat uchun to'plamlar, televizorlar yoki magnitafonlar, karamel yoki shokolad bo'lishi mumkin.

Iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida mahsulotlar ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishi iste’molchilar bilan avvaldan tuzilgan shartnomalardagi talablar miqdoriga bog‘liq. Korxona mahsulot ishlab chiqarishning biznes-rejadagi ko‘rsatkichini faqat qiymat hajmida bajaribgina qolmasdan, balki har bir tovar bo‘yicha belgilangan nomenkulatura va assortimentlarda ham bajarishi talab etiladi. Mahsulot turlari bo‘yicha ishlab chiqarish biznes-rejasining bajarilishi barcha sohalarning turli tarmoqlarini mutanosib rivojlanishiga, iste’molchini mahsulotlar (ish, xizmat)ga bo‘lgan talabini to‘laroq qondiribgina qolmasdan, bozorni mo‘l-ko‘lligini ta’minlaydi.

Mahsulotlar nomenklaturasi– deb, miqdor holida tovarlar guruhlari, kichik guruhlari va pozitsiyalarini belgilashda hamda hisobga olishda qabul qilingan ro‘yxatidir. Tovarlar assortimenti deb -esa, mahsulotlarning ma’lum bir belgilariga qarab, ya’ni uning turlari, navi, o‘lchami, markasi, artikullariga qarab ajratiladigan mahsulotlar xilidir.

- Assortiment, bir kompaniyaning iste'mol qiladigan turli turdagi mahsulotlarni ifodalayadi. Bu assortiment, kompaniya tomonidan ishlab chiqarilgan, sotuvga qo'yilgan yoki qo'llanilgan mahsulotlardan iborat bo'lishi mumkin. - Nomenklatura, assortimentdagi har bir mahsulot uchun o'rnatilgan tartibotni, kategoriyalarini va nomlanish tizimini ifodalaydi. Bu, xususiyati bilan mahsulotlarni aniqlash, inventarlashtirish va sotib olish jarayonlarida foydalaniladi. Mahsulotlar assortimenti va nomenklaturasi, sotuv dasturlashida, inventarlashtirishda, marketing strategiyalarini shakllantirishda katta ahamiyatga ega bo'ladi. Bir kompaniyaning mahsulotlarini effektiv boshqarish uchun mahsulotlar assortimenti va nomenklaturasini yaxshi tuzish, sotuvlarni amalga oshirishning muhim qismi hisoblanadi.

Tovarlar nomenklaturasi va assortimentini o‘rganishda o‘rtacha  assortiment rejasining bajarilishi tahlil etiladi. Firma va kompaniyalar faoliyatini tahlil etishda o‘rtacha assor- timent rejasini bajarilishini ham aniqlash muhim hisoblanadi. O‘rtacha assortimenti rejasini bajarilishi, odatda, eng kichik raqamlarni jamlash usuli oraliq amalga oshiriladi. Bunda har bir assortiment turlarini haqiqatda ishlab chiqarilish miqdorlari biznes-rejasi bilan solishtirilib har ikki ko‘rsatkichdan eng kichigi assortiment hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot tarkibiga qabul qilinadi.

Tovarlar assortimentini tahlil qilishda har doim narxni hisobga olish kerak, chunki ma'lum bir mahsulotni sotish darajasi ko'p jihatdan unga bog'liq. Shu bilan birga, ishlab chiqarish doirasida tayyor mahsulot tannarxi ikki shaklda ko'rsatilishi mumkin: tovar mahsuloti va yalpi. Agar yalpi ko'rsatkichni hisobga oladigan bo'lsak, unda u muayyan korxonaning barcha bo'limlari tomonidan kompaniyaning o'zida foydalanish uchun chiqarilgan tayyor mahsulotni o'z ichiga olishi kerak (o'zining sanoat bo'lmagan boshqarmalari, kapital qurilish va boshqalar). Misol tariqasida, keyinchalik kapital qurilishi uchun tashqariga chiqarilgan yoki sanoat bo'lmagan korxona bo'linmalariga beriladigan o'zimiz ishlab chiqargan yarim tayyor mahsulotlarni keltirishimiz mumkin. Tovar mahsuloti yalpi mahsulotdan farqli o'laroq, faqat tugallanmagan mahsulotni o'z ichiga oladi. Bunday mahsulotlarning narxi ishlab chiqarish tsikli 12 oydan oshmaydigan korxonalarda hisobga olinadi. Bu shart juda muhim, chunki tayyor mahsulotlarning chiqarilishi bir yildan ortiq davom etadigan hollarda hali ham chiqarilmagan mahsulot narxlarning sezilarli o'zgarishiga duch kelishi mumkin.

Kompaniyaning mahsulot assortimenti u taklif qilayotgan mahsulotlarning xilma-xilligini bildirsa, nomenklatura bu mahsulotlarni nomlash yoki tasniflash tizimini bildiradi. Masalan, kiyim-kechak sotadigan kompaniya ko'ylaklar, shimlar, ko'ylaklar va tashqi kiyimlarni o'z ichiga olgan mahsulot qatoriga ega bo'lishi mumkin. Ushbu mahsulotlarning nomenklaturasi turli xil uslublar, ranglar va o'lchamlarni farqlash uchun maxsus nomlar va raqamlarni o'z ichiga olishi mumkin. Texnologiya sanoatida kompaniyaning mahsulot assortimenti smartfonlar, noutbuklar, planshetlar va aksessuarlarni o'z ichiga olishi mumkin, har bir mahsulot o'zining modeli, texnik xususiyatlari va xususiyatlarini ko'rsatadigan o'ziga xos nomenklaturaga ega. Umuman olganda, mahsulot assortimenti va nomenklaturasi kompaniyaning marketing va sotish strategiyasining muhim jihatlari hisoblanadi, chunki ular mijozlarga mavjud mahsulotlarni tushunish va yo‘naltirishda hamda sotib olish bo‘yicha ongli qarorlar qabul qilishda yordam beradi.‌‌

Foydalanilgan adabiyotlar https://akme.uz/tag/mahsulot-nomenklaturasi-va-assortimentini-tahlili/ https://fayllar.org/toshkent-moliya-instituti-iqtisodiy-tahlil.html?page=7 https://uz.modern-info.com/13664697-analysis-of-the-product-range https://uz.techconfronts.com/17196685-analysis-of-the-product-range