1
Giriş
Buzlaq və aysberq, hər ikisi də böyük buz
kütləsidir, amma onlar yerləşməsinə əsasən bir-
birindən fərqlənirlər. Buzlaqlara quruda təsadüf
edilir, aysberqlərə isə - suyun altında, okeanlarda.
Onların əmələ gəlməsi çox maraqlı bir prosesdir və
bunun üçün uzun müddət lazım gəlir. Buzlaq eləcə
də şirin suyun ən böyük ehtiyatı hesab edilir.
2
Buzlaq faydalı yataq suları ilə zəngin olur, onlarda
duzun miqdarı minimal olur. Bu cür sular içməli
sulardır.
Aysberqlər də çoxlu miqdarda şirin sulardan
ibarətdirlər.
Onlar
buzlağın
parçalanmış
hissələridir, hansılar sonra suda üzürlər.
Buzlaqların yaranması
Buzlağın yaranmasına çoxlu vaxt və çox aşağı
temperatur lazımdır. Axı buzlaq birlikdə yığılmış
qardır. Çox uzun müddət qar yağmalıdır və
temperatur çox aşağı olmalıdır ki, buzlaqlar
yaransınlar. Yavaş-yavaş, zamanla bu buzlaqlar
əriyirlər. Amma onlar temperaturu saxlaya da
bilirlər. Buzlağa günəş şüaları düşəndə, qızmağa
başlayır, amma eyni zamanda günəş şüalarının
90%-ini əks etdirib geri qaytarır. Qalan 10%-i isə
onu yavaş-yavaş isidir və bundan sonra da şirin
3
sular yaranırlar. Günəş şüalarının əks etdirilməsi
buzlaq üçün müdafiə alətidir və onun üçün
tamamilə yox olmaq təhlükəsi yoxdur.
Aysberqin yaranması
Aysberq buzlağın bir hissəsidir. Aysberq
buzlaqdan parçalanır və sonra özü üçün suda üzür.
Daha çox aysberqlərə Antarktida və Qrenlandiyada
təsadüf edilir. Ən böyük aysberqlər Antarktidanın
yanında üzürlər.
4
Aysberqlər əsasən ağ rəngdə olurlar, amma çox
nadir halda göy və yaşıl aysberqlər də olurlar. Nə
üçün aysberqin belə fərqli rəngləri var? Hələ ki,
məlum deyil və alimlər onu araşdırmamışlar.
Dediyimiz kimi, aysberqlər okeanda üzürlər. Bu
ona görə baş verir ki, onlar yavaş-yavaş əriyirlər.
Amma
uzun
müddət bir yerdə duran
və
5
tərpənməyən aysberqlər də mövcuddur. Belə bir
aysberq buzlaq adası adlanır. Məsələn, belə bir
buzlaq adası Antarktidada var və onun adı
Pobedadır. Temperatur artdıqca bu ada əriməyə və
tərpənməyə başlayacaqdır.
Buzlaq və aysberq də eyni maddələrdən
ibarətdir və hər ikisi insanlar üçün faydalıdır.
Amma eyni zamanda aysberq qorxuludur da. Əgər
6
suda üzən gəmi onunla toqquşarsa, gəmi məhv
olacaqdır. Aysberqin yalnız az hissəsi suyun
səthində görünür, böyük hissəsi isə suyun altında
qalır. Gəmidə ola bilsin ki, onu görməsinlər və
onunla toqquşsunlar. Bunun üçün də aysberqlər
olan yerdə gəmilər üçün hərəkət təhlükəlidir.
7
Son söz
Əlbəttə ki, bütün insanların imkanı yoxdur ki,
gerçəklikdə buzlağı və ya aysberqi görsünlər.
Məsələn, mən də heç bir aysberqi görməmişəm,
hərçənd çox maraqlanıram. Asysberqlər və
buzlaqlar haqqında çoxlu sənədli və bədii filmlər
çəkilmişdir. Onlar baş verən faktları, onlar
haqqında alimlərin tədqiqatlarını və sairəni çox
8
maraqla ötürürlər. Siz bu yolla bu təbii hadisələr
haqqında daha çox məlumat əldə edə bilərsiniz.
Dostları ilə paylaş: |