AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİ
“Təsdiq edirəm”
ADNSU-nun Rektoru, professor,
____________ Mustafa Babanlı
«
05
»
iyul 2016-cı il
3312.01 – “MATERİALLAR TEXNOLOGİYASI”
ixtisasi üzrə doktoranturaya qəbul imtahanlarının
PROQRAMI
BAKI – 2016
MATERIALŞÜNASLIĞIN ƏSASLARI
I. ƏRİNTİLƏR NƏZƏRİYYƏSİ
Materialların atom – kristal quruluşu. Kristal qəfəs tipləri. Metalların
anizotropiyası. Polimorfizm. Real kristalın quruluşu. Nöqtəvi, xətti və səthi
qüsurlar.
Metalların kristallaşması. Maye və bərk halın xüsusiyyətləri. Kristallaşma
prosesinə təsir edən amillər. Maye metalın modifikasiya edilməsi. Metal külçənin
quruluşu.
Ərinti, sistem, komponent, faza anlayışıları. Bərk məhlullar. Kimyəvi
birləşmələr. Aralıq fazalar. Mexaniki qatışıqlar. Ikikomponentli ərintilərin hal
diaqramları. Komponentləri bərk halda bir – birində həll olmayan ərintilər üçün hal
diaqramı. Fazalar qaydasının tətbiqi. Evtektik çevrilmə. Parçalar qaydası.
Komponentləri bərk halda biri – birində qeyri – məhdud həll olan ərintilər üçün hal
diaqramı. Müvazinətdə olan fazaların kimyəvi tərkibinin təyini. Kristaldaxili
likvasiya. Komponentləri bərk halda biri – birində məhdud olan ərintilər üçün hal
diaqramı. Kimyəvi birləşmə əmələ gətirən sistemlərin hal diaqramları.
Komponentləri polimorf çevrilməyə uğrayan ərintilər üçün hal diaqramı. Hal
diaqramları ilə ərintilərin xassələri arasında asılılıq (N.S,Kurnakov qaydası).
II. PLASTİK DEFORMASİYA VƏ MEXANİKİ XASSƏLƏR
Gərginlik və deformasiya. Elastik deformasiya. Plastik deformasiya. Plastik
deformasiyanın metalın strukturuna və xassələrinə təsiri. Özlü və kövrək dağılma.
Soyuq sınma hadisəsi. Metalın mexaniki və texnoloji xassələrinin sınaq metodları.
Dinamiki və dəyişən yük altında mexaniki xassələr. Yorulma dağılması.
III. DEFORMASİYA OLUNMUŞ METALIN STRUKTURUNA VƏ
XASSƏLƏRİNƏ QIZDIRILMANIN TƏSİRİ
Qayıtma. Poliqonılaşma. Ilkin yenidən I kristallaşma. Toplama və ikinci yenidən
I kristallaşma. Yenidənkristallaşmadan sonra dənənin ölçüsünə təsir edən amillər.
Yenidənkristallaşma
teksturası. Yenidənkristallaşma nəticəsində metalın
xassələrinin dəyişməsi. Soyuq və qızmar deformasiya.
IV. DƏMİR VƏ ONUN ƏRİNTİLƏRİ
Dəmir – sementit hal diaqramı. Poladın və ağ çuqunun komponentləri, fazaları və
struktur təşkilediciləri. Dəmir – qrafit hal diaqramı. Karbonun və daimi qatışıqların
poladın strukturuna və xassələrinə təsiri. Karbonlu poladların təsnifatı.
Çuqunların təsnifatı. Ağ və ağarmış çuqun. Boz çuqun. Qatışıqların və soyuma
sürətinin boz çuqunun strukturuna təsiri. Modifikasiya edilimş boz çuqun.
Yüksəkmöhkəmlikli çuqun. Döyülən çuqun. Legirlənmiş çuqunlar.
V. POLADIN TERMİKİ EMAL NƏZƏRİYYƏSİ
Termiki emal növlərinin təsnifatı. Qızdırılma zamanı poladda çevrilmələr.
Austenit dənəsinin böyüməsi. Legirləyici elementlərin dənələrinin böyüməsinə
təsiri. Dənənin ölçüsünün poladın xassələrinə təsiri. İfrat qızma və yanma.
İfrat soyudulmuş austentin çevrilməsi. İfrat soyudulmuş austentin izotermik
çevrilmə diaqramı. Austentin perlitə parçalanma məhsulları və onların xassələri.
Austentin izotermik parçalanmasına legirləyici elementlərin təsiri. Martensit
çevrilməsi. Martensitin quruluşu və xassələri. Legirləyici elementlərin martensit
çevrilməsinə təsiri. Böhran soyuma sürəti və ona təsir edən amillər. İfrat
soyudulmuş austenitin çevrilməsinin termokinetik diaqramı. Beynit çevrilməsi.
Martensitin qızdırılması zamanı baş verən çevrilmələr. Tabəksildilmiş martensit,
troostit, sorbit. Tabəksiltmə kövrəkliyi.
VI. POLADIN TERMİKİ EMAL PRAKTİKASI
Birinci növ tabalma. İkinci növ tabalma. Tabalmanın məqsədi. Tam tabalma.
İzotermik tabalma. Natamam tabalma. Normallaşdırma. Normallaşdırmanın
poladın strukturuna və xassələrinə təsiri.
Tablandırma. Tablandırma temperaturunun seçilməsi. Qızdırılma müddəti.
Tablandırma mühiti. Tablandırma gərginlikləri. Tablandırmaqlıq və tablandırma
dərinliyi, onlara təsir edən amillər. Tablandırmanın üsulları. Poladın soyuqla emalı.
Tabəksiltmə. Tabəksiltmənin növləri və təyinatı. Tablandırma və tabəksiltmənin
poladın mexaniki xassələrin təsiri.
Poladın termomexaniki emalı. Döyəkləmə ilə səthi möhkəmləndirmə.
Səthi tablandırma, növləri, tətbiq sahəsi. İnduksiya qızdırılması ilə səthi
tablandırma. Lazer tablandırması.
VII. POLADIN KİMYƏVİ – TERMİKİ EMALI
Kimyəvi – termiki emalın fiziki əsasları.
Sementitləmə. Sementitləmənin təyinatı. Sementitləmə üsulları. Sementitlənən
poladlar. Sementitləmədən sonra termiki emal.
Azotlama. Azotlanan qatın əmələgəlmə mexanizmi. Azotlanan poladlar.
Azotlama texnologiyası. Azotlanmış qatın xassələri.
Sianlama. Nitrosementitləmə.
Borlama.
Xromlama. Silisiumlama. Alüminumlama. Tətbiq sahələri.
Diffuziyalımetallaşma.
VIII. LEGİRLƏNMİŞ KONSTRUKSİYA POLADLARI
Dəmir ərintilərində legirləyici elementlərin əmələ gətirdiyi fazalar. Legirləyici
elementlərin dəmirin polimorfizminə, ferritin və austenitin xassələrinə təsiri.
Legirlənmiş poladların müvazinət halında struktur sinifləri.
Legirlənmiş poladların təsnifatı və markalanması. Müxtəlifölkələrin polad
markaları barədə məlumat.
Müxtəlif təyinatlı legirlənmiş konstruksiya poladları. Azlegirlənmiş inşaat
poladları. Alət poladları.
Sementitlənən poladlar. Yaxşılaşdırılan poladlar. Yay poladları və onların
termiki emalı. Diyircəkli yastıq poladları və onların termiki emalı. Çoxmanqanlı
poladlar, xassələri və termiki emalı.
Yüksəkmöhkəmlikli martensitköhnələn konstruksiya poladları. Onların tərkibi,
quruluşu, termiki və kimyəvi – termiki emalı.
VIII – I. KORROZİYAYA VƏ QƏLPƏYƏDAVAMLI POLADLAR
Korroziyanın növləri. Korroziyayadavamlı poladların yaradılma prinsipləri.
Xromlu korroziyayadavamlı poladlar. Xromnikelli korroziyayadavamlı poladlar.
Yüksək legirlənmiş korroziyayadavamlı polad və ərintilər. Qəlpəyədavamlı
poladlar.
VIII – I. ODADAVAMLI POLADLAR
Odadavamlılıq.
Sürünmə həddi və uzunmüddətli möhkəmlik həddi.
Odadavamlılığın yaranmasının əsasları. Perlit sinifli odadavamlı poladlar.
Martensit və martensit – ferrit sinifli poladlar. Austenit sinifli poladlar.
Odadavamlı poladların tətbiq sahələri.
IX. ALƏT POLADLARI
Alət poladlarının təsnifatı və onların xassələrinə tələbat. Kəsici alət poladları.
Karbonlu alət poladları. Azlegirlənmiş alət poladları. Tezkəsən poladlar. Ölçücü
alət
poladları. Soyuq deformasiya üçün alət poladları. Qızmar deformasiya üçün ştamp
poladları. Bərk ərintilər. Ovuntu metallurgiyası üsulu ilə alət istehsalı.
X. PRESİZİON ƏRİNTİLƏR
Maqnit polad və ərintiləri. Yüksək elektrik müqavimətli polad və ərintilər.
Xüsusi elastiklik xassəli ərintilər. “Forma yaddaşlı” ərintilər.
XI. TİTAN ƏSASLI KONSTRUKSİYA ƏRİNTİLƏRİ
Titan və onun xassələri. Legirləyici elementlərin titanın strukturuna və
xassələrinə təsiri. Titan ərintiləri, onların termiki emalı.
XII. ALÜMİNİUM VƏ MAQNEZİUM ƏRİNTİLƏRİ
Alüminium və onun xassələri. Qatışıqların alüminium ərintilərinin xassələrinə
təsiri. Alüminium ərintilərinin təsnifatı. Alüminium ərintilərinin termiki emalı.
Deformasiya olunan alüminium ərintiləri. Tökmə alüminium ərintiləri.
Maqnezium və onun ərintiləri. Deformasiya olunan maqnezium ərintiləri.
Tökmə maqnezium ərintiləri. Maqnezium ərintilərinin termiki emalı.
XIII. MİS VƏ ONUN ƏRİNTİLƏRİ
Mis və onun ərintiləri. Qatışıqların misin xassələrinə təsiri. Mis ərintilərinin
təsnifatı. Bürünclər, xassələri və tətbiqi. Bürüncün xassələrinə sinkin təsiri.
Tunclar. Qalaylı, alüminumlu, manqanlı, qurğuşunlu və berilliumlu tunclar.
Tuncların xassələri və tətbiqi.
XIV. SİNK, QURĞUŞUN, QALAY VƏ ONLARIN ƏRİNTİLƏRİ
Sink və onun ərintiləri. Qalay və onun ərintiləri. Qalay və sink əsaslı lehim
materialları. Qalay, qurğuşun və sink əsaslı antifriksion ərintilər.
XV. POLİMER MATERİALLAR
Polimer materialların təsnifatı. Plastik kütlələr. Termoplastik və termoreaktiv
polimer materiallar. Plastik kütlələrin tərkibi. Komponentlərin rolu. Plastik
kütlələrin xassələri və tətbiqi.
XVI. REZİN MATERİALLARI
Rezinin və elastotermoplastların tərkibi. Rezin materialların aşqarları. Rezinlərin
və elastotermoplastların xassələri və tətbiqi. Ümumi tətbiqli və xüsusi tətbiqli
rezinlər.
XVII. OVUNTU VƏ KOMPOZİSİYA MATERİALLARI
Ovuntu konstruksiya materialları. Onların əsas xüsusiyyətləri. Metal matrisalı
kompozisiyalı materiallar. Dispers möhkəmlənən material. Diskret lifli material.
Fasiləsiz lifli material.
KONSTRUKSİYA MATERİALLARININ TEXNOLOGİYASI
1.
TÖKMƏ ISTEhSALININ TEXNOLOGİYASI
1
.1 Тökükləгin hazlrlanma üsullarının təsnifatı.
Ərintilərin tökmə xassələri: mayeaxıcılıq, xətti və həcmi yıxışma,
qаzkeçiгmə. Тökükləгdə gərginliklər və onların çatəmələgəlməyə mеуl göstərməsi.
Тökükləгdə qüsurların əmələ gəlməsinin qarşısınıln alınması üsullаrı. Тökükləгin
konstruksiyalarına olan texnoloji tələblər. Тökükləгin hazırlanmasının ümumi
texnoloji sxemi.
1. 2. Тökükləгin gil-qum qə1iblərdə hazırlanması.
Üsulun mahiyyəti. Model komplekti. Qəlib və içlik qatışıqları. Onlara olan
tələblər.
Xususi qəlib qatışıqlaı. Tökmə sistemi ve onun təyinatı. Qəliblərin mexaniki usulla
hazırlanması. Modellərin qaliblərdən çıxarılması üsulları. İri tökükləгin
hazırlanması. İçliklərin hazlrlanmа texnologiyası.Qəliblərin yıgılması və mауе
metalla doldurulmasl. Töküklərin qəlibdə soyudulması. İçliklərin çıxarılması,
töküklərin çapılması və təmizlənməsi. Töküklərin keyfiyyətinin artırılması yolları
və nəzarət edilməsi.
1.3. Nazik qabıq qəliblərda töküklərin hazırlanması.
Prosesin mahiyyəti. Qəlib qatışığı. Model tərtibatı. Qəlibin və nazik qabıqlı
içliklərin hazırlanması. Qəlibin yığılması (quraşdılması) və maje metalla
doldurulması. Töküklərin qəlibdən çıxarılması və təmizlənməsi. Üsulun tətbiq
sahəsi.
1.4. Əridilən modellər üzrə töküklərin hazırlanması.
Pгosesin mahiyyəti. Modelin materialı və hazırlanması. Modellərin vahid
bIokda quraşdırılması (yıgılması). Qəlib materialları va оnlагın hazırlanması.
Keramikadan nazik qаbığın hazırlanması. Modellərin əridilməsi. Оəlibin
doldurulması. Тökükləгin qəlibdən çıxarılması və təmizlənməsi. Üsulun tətbiq
sahəsi.
1.5.Tökükləгin metal qəliblərdə hazırlanması (Kokillərdə).
Üsulun mahiyyəti. Metal qəliblərin növləгi. Metal qəliblərin tökməуə
hazırlanması.
Qəliblərin mауе metalla dolduгulması. Töküklərin qəlibdən çıxarılması. Üsulun
tətbiq sahəsi.
1.6. Tökükləгin mərkəzdənqaçma üsulu ilə hazırlanması.
Üsulun mahiyyəti. Tökükləгin üfüqi və şaquli oxlu mərkəzdənqçma
mаşınlаrındа hazırlanması prosesinin sxemi. Çeşidli töküklərın hazırlanma prosesi
və texnoloji rejimləri.
1.7. Tökükləгin təzyiq altında tökmə üsulu ilə hazırlanması.
Üsulun mahiyyəti. Qızmar presləmə kameralı porşenli mаşınlагdа tökükləгin
hazırlanması prosesinin sxemi. Təzyiq аltındа tökmə üçün tətbiq edilən
presqəliblər.
Pгosesin texnoloji rejimləri. Üsulun tətbiq sahəsi.
1.8. Tökükləгin mütərəqqi tökmə üsullari ilə hazırlanma .
Maye ştamplama. Maye yayma üsulu ilə tökmə. Yarımfasiləsiz tökmə.
2. MÜXTƏLİF ƏRİNTİLƏRDƏN TÖKÜKLƏRİN HAZIRLANMASI
2.1 Çuqun töküklrin istehsalı.
Çuqunlаrın növləгi və tətbiq sahələri. Çuqunlаrın quruluşu, mexaniki va
istismar xassələri. Çuqunlаrın tökmə xassələri. Çuqun töküklərin istehsal üsulları.
Cuqun tökükləгin termiki emalı.
2.2. .Polad töküklərin istehsalı.
Karbonlu və leqirlenmiş tökmə poladlar. Poladların tökmə xassələri.
Polad töküklrin istehsalı üsulları və özəllikləri.
2.3. Alüminium ərintilərindən töküklrin istehsalı.
Alüminium tökmə ərintiləri və onlarln tökmö xassələri. Alüminium töküklrin
istehsalı üsulları və özəllikləri.
2.4. Mis ərintilərindən töküklrin istehsalı.
Mis ərintiləri. Tunc və bürünclərin tökmə xassələri. Mis töküklrin istehsalı
üsulları və özəllikləri.
2.5 Töküklərin kejfiyyəti
Töküklərin mexaniki xassələrinə və kimyəvi tərkibinə nəzarət. Tökükləri
dagıtmadan keyfiyyətinə nəzarət üsulları. tetbiq edilmesi.Tökmə qüsuгlarının
qаrşısının аlınmаsı ve düzəldilməsi üsullarıl.
3. METALLARIN TƏZYİQLƏ EMALI TEXNOLOGiYASI
3.1 .Metalların təzyiqlə emalının ümumi xarakteristikası
Мaşınqayırmа sənayesində pəstahların təzyiqlə еmаl üsulları ile
hazırlanmasının əhəmiyyəti.Təzyiqlə emalən təsnifаtı, onların tətbiq sahələri.
3.2. Metalların təzyiqlə emalının fiziki-mexaniki xassəsləri.
Plastik deformasiya hаqqinda anlayış. Monokristalın plastiki deformasiya
mexanizmi (suruşmə və ilişmə). Роlikгistаllагın plastik deformasiyası. Soyuq
halda plastik deformasiya. Metalların möhkəmlənməsi. Qızmar deformasiya.
Qayıtma -rekristallizasiya. Metalların plastikliyi və onun deformasiyaya
mugaviməti, döyülə bilmə və ştamplama qabiliyyetinin təyin edilmesi üsulları.
Кimyəvi tərkibin, qızma temperatuгunun, deformasiya surətinin, ilkin emalın və
gərginlik-deformasiya vəziууətinin mеtаlın plastikliyinə və deformasiyaya qarşı
müqavimədtinə təsiri. Təzyiqlə еmаl prosesinde surtünme quvvesinin rolu.
Təzyiqlə emalın metalın struktuг və xassələrinə təsiri.
3.3.Metalların təzyiqlə еmаl üçün qızdırılması
Qızdırılmanın məqsədi. Metalı qızdırdıqda baş verən hadisələr. Təzyiqlə
emalın temper-atuг iпtегvаlı ve оnlагın poladlar üçün dəmir- karbon hal diaqramı
üzre təyin edilmesi. Qızdırılmanın pəstahın keyfiyyətine təsiri. Qızdırıcı
quгğularhaqqında. Qəlpə əmələ gəlməyə qarşı tədbirler.
3.4. Уауmа, çəkmə və presləmə
Уауmа prosesinin mahiyyeti. Uzununa, eninə və çəpinə (eninə - vintvari)
уауmа. Уауmа istеhsаlının məhsulları.
Dolu ve içi boş profillərin çəkmə prosesinin mahiyyəti. İlkin pəstahlar.
Tətbiq edilən аvаdаnlıglar haqqında.
Presləmə pгosesinin mahiyyəti. İlkin pəstahlar ve hazır məhsul.
3.5. Sərbəst döуmə
Prosesin mahiyyəti, ilkin pəstahlar və hazır məhsul.Əsas əməliyyatlar, təbiq
edilə alə və adanlılar. Döуüyün cigisinin tərtib edilməsi. Seksiyalı və taxma
ştamplarda sərbəst döуmə.
3. 6. Qızmar həcmi ştamplama
Qızmar həcmi ştamplamanın mahiyyəti. İlkin pəstahlara olan tələblər və
hazır məhsul.Qızmar həcmi ştamplama üsulları. Açıq və bağlı ştamplarda
ştamplama. Döуüуün formalaşması prosesi. Qlzmar həcmi ştamplamadan sonrakı
tamamlama əməliyyatları: tilişkənin kəsilmasi, dəliyin dəlinməsi, döуüyün
qəlpələrdən təmizlənməsi, düzəldilməsi və kalibrlənməsi.
3.7. Soyuq ştamplama
Soyuq ştаmрlаmа üsulları, xarakteristikası və tətbiq sahələri. Soyuq həcmi
ştаmрlаmаnın mahiyyəti və proseslərin sxemləri. İlkin pəstaha olan tələblər. Soyuq
həcmi ştamplama ilə еmаl olunan hissələr.
Təbəqə ştamplaması, mahiyyəti və üsulları.
Elastik mühitdə ştamplama, emal olunan hissələrin пövləгi.
Xüsusi ştamplama üsulları.
Soyuq ştamplama alət və avadanlığı.
4. ОАYNAQ İSTEHSALININ TEXNOLOGİYASI
4.1. Qaynaq istеhsаlının ümumi xarakteristikası
Маşınqаyıгmа sənayesində qaynaq istehsalının tutdugu уег, onun mahiyyəti
və əhəmiyyəti, hazırki vəziyyəti və inkişaf perspektivi. Qaynaq üsullаrının təsnifatı
və tətbiq sahələri.
4.2. Qaynaq prosesinin fiziki əsasları
Əritməklə və təzyiqlə qaynağın fiziki mahiyyəti. Bircinsli və müxtəlif cinsli
mаtегiаllаrın qaynaq edilmə qabiliyyati. Qaynaq prosesində kгistаllаşmаnın
xüsusiyyətləri. Qaynaq deformasiyası və gərginliklərinin aradan qaldırılması.
Qaynaq birləşmasinin mexaniki xassələri. Qaynaq tikişinin keyfiyyətinin
yüksəldilməsi. Qaynaq olunma qabiliyyatinin təyin olunma üsullаrı.
4.3. Əritməklə qaynaq usullаrı
Elektrik qövs qaynagı. Qövsün elektrik va istilik xassələri. Оауnаğın
пövləгi.
4.3.1. Əl ilə qövs qaynağı
Prosesin mahiyyəti və sxemi. Qaynaq məftili və еlеktгоdlаrın. təsnifatı. Əl
ilə örtüklü elektrodla qaynagın texnoloji rejimləri.
4.3.2. Flus altında qaynaq
Yаrımаvtоmаtik və avtomatik qaynaq. Prosesin malliyyati va sxemi.
Avtomatik qауnаğın əl ilə qaynaqdan üstünlükləгi. Оауnаq mаtегiаllаrı.
Yаrımаvtоmаtik və avtomatik qaynaq maşınlarının iş prinsipləri.
4.3.3. Qoruyucu qaz muhitinda qaynaq
Prosesin mahiyyəti, qауnаğın növləгi va sxemi. Tətbiq edilan qoruyucu
qazlar.
Əriyən va əгiməyən elektгodlarla qaynaq.
4.4. Elektrik posa qaynagı
Prosesin mahiyyəti va sxemi. Elektrik posa qaynağının xususiyyətləri və
пəvləгi.
Elektrik posa qaynağı avadanliqları. Elektrik posa qаупаğının tətbiq sahələri.
4.5. Elektrik - kontakt qaynagı
Prosesin mahiyyəti va sxemləri. Kontakt qaynaq üsullarl: uc - uca, пöqtə va
tikiş.
Qaynağın texnoloji rejimlari. Kontakt qaynaq mаşınlаrının quruluşu və iş
prinsipi.
4.6. Oazla qaynaq və kəsmə
Prosesin mahiyyəti və sxemi. Oaz qaynaq alovunun xarakteristiikası. Oazla
qауnаq və kəsmək üçün aparatlar. Oazla qауnаğın tətbiq sahəsi. Plazma ilə qaynaq.
4.7. Ərintilərin qaynaq texnologiyası
Demir - sementit ərintilərinin qaynaq texnologiyası.
Konstruksiya poladlarının qaynaq edilməsi.
Xüsusi poladlarının qaynaq edilməsi.
C;uqunun qaynaq edilməsi.
Аlüminium və ərintilərinin qaynaq edilməsi.
5. KONSTRUKSİYA MATERİALLARININ KƏSMƏ İLƏ EMALI
5.1. Mexaniki emalın ümumi xarakteristikası
Maşın va сihаzların istеhsаlındа kəsmə ila еmаlın гolu. Маşın hissələri
səthlərinin təsnifatı. Kəsma ilə emalın nəzəri əsаslаrı. Emаl usullаrının təsnifatı.
Kəsmədə tətbiq olunan alətlər, tərtibatlr və dəzgahlar.
Тогnа və iç yonuş dəzgаhlаrındа emal.
Deşmə dəzgаhlаrındа emal.
Enina va uzununa duz yonuş dəzgаhlаrındа emal.
Frez dəzgаhlаrındа emal.
Pardaxlama dəzgаhlаrındа emal.
5.2. Tamamlayıcı еmal üsullаrı
Tamamlayıcı еmal üsullаrının əhəmiyyəti və növləri. Almaz kəsgi ile emal.
Abraziv - mауе emalı. Surtmə ile emal. Xoninqləmə. Superfinişleme.
5.3. Kəsmə ilə emalda keyfiyyətə nəzarət
Ölçü dəqiqliyinə nəzaret.
Forma ve səthlərin bir - birine nəzərən yerləşməsinə nəzarət.
Kələ - kötüгlüyə nəzarət.
6. QEYRİ – МЕТAL MATERİALLARDAN PƏSTAHLARIN VƏ
HİSSLƏRİN HAZİRLANMA TEXNOLOGİYASI
6.1 Мəmullаrın plastik kutlələrdən hazlrlanma texnogiyası.
Polimer materialların fiziki – mexaniki xassələri haqqında məlumat.
Polimer materiallarından məmullarin hazirlanma üsullаrı, mahiyyəti və
tətbiq sahəleri. Pres qelibIer ve avadanlıqlar.
6.2 Мəmullаrın rezindən hazlrlanma texnogiyası.
Rezin materialların fiziki – mexaniki xassələri haqqında məlumat.
Məmulların rezindən hazlrlanma üsullаrı ve оnlаrın tətbiq sahələri.
Pres qəlibIər ve avadanlıqlar.
7. OVUNTU METALLURGİYASI ÜSULU İLƏ MƏMULLARIN
HAZİRLANMASI TEXNOLOGİYASI.
7.1.Metalkeramik materialların fiziki – mexaniki xassələri haqqında ümumi
məlumat.
7.2.Metalkeramik materialların пövləгi ve xassələri. Ovuntu mаtегiаllаrının
istehsalı və tətbiq sahələri. Ovuntu mеtеlluгgiуаsı üsulu ilə məmulların
hazırlanması texnologiyası.
8. ELEKTRİK – FİZİKİ VƏ ELEKTRİK – KİMYƏVİ EMAL
ÜSULLARI
8.1. Elektik – fiziki emal üsulları.
8.2. Elektik – kimyəvi emal üsulları.
ƏDƏBİYYAT
1.
R.İ. Şükürov, Metalşünaslıq. Bakı. Çaşıoğlu. 2002. 484 s.
2.
Ю.M.Лахтин,
В.П.Леонтьева.
Материаловедение
Москва,
Maшиностроение. 1990. 528 с.
3.
A.P. Гуляев. M. Материаловедение. М. Металлургия. 1988. 544 с.
4.
Novruzov Н.О. Konstruksiya mаteriаllаrının texnolgiyası. Bakı, Təhsil,
2005. 282 s.
5.
Технология конструкционных материалов, Дальский А.М. и др.
Под общ.ред. Дальского А.М - 2-е изд. М.: Машиностроение, 1985
6.
Сторожев М.В., Попов Е.А. Теория обработки металлов давлением:
- 4изд. М. : Машиностроение, 1985. 453 с.
7.
Qaslmzade N.H. Metallar və başqa kоnstгuksiуа mаtегiаllаrının
texnologiyası. Bakı, "Maaгif", 1975
8.
İmanov X.İ. Konstruksiya mаteriаllаrının texnolgiyası. B.: Maarif, 1994.
592 s.
Tərtib etdi:
“ Maşınqayırma
və materialşünaslıq” kafedrasının dosenti H.H.Eldarzadə
Neft – mexanika fakültəsinin dekanı,
dosent Ə.S.Əhmədov
“Maşınqayırma və materialşünaslıq”
kafedrasının müdiri, dosent
T.Q.Cabbarov
3312.01 – “MATERİALLAR TEXNOLOGİYASI”
ixtisasi üzrə doktoranturaya qəbul imtahanının
SUALLARI
1.
Materialşünaslıq elminin məzmunu, metal və digər materiallar haqqında
ümumi məlumat.
2.
Kristallaşmanın mexanizmi.
3.
Ərintilərin hal diaqramları-ümumi anlayış.
4.
Mexaniki qarışıq əmələ gətirən ərintilərin hal diaqramı.
5.
Bərk halda qeyri-məhdud həll olan elementlər əsasında ərintilərin hal
diaqramı.
6.
Bərk halda məhdud həll olan elementlər əsasında ərintilərin hal diaqramı.
7.
Kompanentləri kimyəvi birləşmə əmələ gətirən ərintilərin hal diaqramı.
8.
Kurnakov qaydasının izahı.
9.
Kristal quruluşun qüsurları.
10.
Dəmir-sementit ərintilərinin hal diaqramı.
11.
Fe-Fe
3
C hal diaqramının polad gövdəsinin və çuqunlara aid hissədə
struktur çevrilmələrinin izahı.
12.
Termiki emalın nəzəri əsasları.
13.
Poladın qızdırılmasında baş verən faza çevrilmələri.
14.
Termomexaniki emal.
15.
Termiki emalın növləri və onlar haqqında məlumat
16.
Kimyəvi-termiki emalın nəzəri əsasları.
17.
Sementitləmə.
18.
Azotlama
19.
Poladın legirlənməsi, legirləyici elementlərin poladın struktur və xassələrinə
təsiri
20.
Xüsusi xassəli polad və ərintilər
21.
Mis və ərintiləri haqqında məlumat və markalanması .
22.
Al və ərintiləri haqqında məlumat və markalanması.
23.
Poladın tökülməsi, külçələrin alınması və strukturu
24.
Xüsusi tökmə üsulları ilə töküklərin istehsalı.
25.
Təzyiq altında tökmə üsulu ilə tökuk istehsalı.
26.
Mütərəqqi tökmə üsulları.
27.
Mis filizləri və mis filizlərinin zənginləşdirilməsi. Mis istehsalı.
28.
Alüminium filizləri və alüminium filizlərinin Alüminium istehsalı.
29.
Maqnezium haqqinda ümumi məlumat, maqnezium filizləri və filizlərinin
zənginləşdirilməsi. Maqnezium istehsalı
30.
Titan haqqinda ümumi məlumat, filizləri və titan filizlərinin
zənginləşdirilməsi. Titan istehsalı
31.
Sink, qurğuşun, qalay və onlarin ərintiləri
32.
Metalların təzyiqlə emalı haqqında ümumi məlumat və təzyiqlə emalın
təsnifatı.
33.
Yayma istehsalı.
34.
Sərbəst döymə. Döymədə oturtma qüvvəsinin hesablanması.
35.
Qızmar ştamplama.
36.
Soyuq ştamplama.
37.
Maşınqayırma profillərinin istehsalı.
38.
Bütöv və içi boş profillərin preslənməsində presləmə qüvvəsinin təyini.
39.
Metal profillərin doğranması
40.
Qaynaq prosesinin mahiyyəti və qaynaq üsullarının təsnifatı.
41.
Elektrik qövs qaynağı prosesinin nəzəriyyəsi və növləri
42.
Xüsusi qaynaq.üsulları
43.
Kəsmə prosesinin fiziki mahiyyəti və nəzəriyyəsi
44.
Metalkəsən dəzgahların təsnifatı.
45.
Metal kəsən alətlər (kəskilər, deşik emal edən alətlə, frezlər, pardax daşları)
46.
Elektik emal növləri
47.
Polimer materialları, texnoloji xassələri. və emal üsulları
48.
Kompozisiya materialları və hissələrin hazirlanması.
49.
Ovuntu materiallarıı və hissələrin hazirlanması.
50.
Rezin materialları və hissələrin hazirlanması.
Экзаменационные вопросы
1.
Фабула науки материаловедения. Общие сведения о металлах и других
материалах
2.
Механизм кристаллизации
3.
Общие понятия о диаграммах состояния
4.
Диаграмма состояния механических смесей
5.
Диаграмма состояния не ограниченной растворимости
6.
Диаграмма состояния ограниченной растворимости
7.
Диаграмма состояния элементов образующих химическое соединение
8.
Правило Курнакова
9.
Дефекты кристаллической структуры
10.
Диаграмма состояния сплавов железо-углерод
11.
Объяснение структурных преобразований диаграммы состояния
железо-цементит
12.
Теоретические основы термической обработки
13.
Фазовые преобразования при нагреве стали
14.
Термомеханическая обработка
15.
Виды термических обработок и общие сведения о них
16.
Теоретические основы химико-термической обработки
17.
Цементация
18.
Азотирование
19.
Легирование сталей. Влияние легирующих элементов на структуру и
свойства стали
20.
Стали и сплавы с особыми свойствами
21.
Медь и сплавы. Маркировка
22.
Алюминий и сплавы. Маркировка
23.
Литье сталей. Строение слитка
24.
Специальные методы литья и производства литых деталей
25.
Литье под давлением
26.
Прогрессивные методы литья
27.
Производства меди
28.
Производства алюминия
29.
Производства титана
30.
Производства магнезия
31.
Цинк, олова, свинец и сплавы
32.
Обработка давлением. Общие сведения и классификации методов
обработки
33.
Производства прокатыванием
34.
Ковка. Расчет усилие ковки
35.
Горячая штамповка
36.
Холодная штамповка
37.
Производство профилей машиностроения
38.
Прессование сплошных и пустотелых профилей. Расчет усилия
прессования
39.
Заготовительные процессы в машиностроении
40.
Сущность процесса сварки и классификация методов сварки
41.
Теория электродуговой сварки и методы сварки
42.
Специальные способы сварки
43.
Теория и физическая сущность процесса резания
44.
Классификация металлорежущих станков
45.
Металлорежущие инструменты (резцы, сверлильные инструменты,
фрезы, шлифовальные камни)
46.
Электрические методы обработки
47.
Полимерные материалы, технологические свойства и методы
обработки
48.
Композиционные материалы и изготовление деталей
49.
Порошковая металлургия и изготовление деталей
50.
Резиновые материалы и изготовление деталей
Dostları ilə paylaş: |