Hüküm, yargı bildiren, tamamlanmış cümlelerin sonuna konur: Hüküm, yargı bildiren, tamamlanmış cümlelerin sonuna konur

Hüküm, yargı bildiren, tamamlanmış cümlelerin sonuna konur:

• Hüküm, yargı bildiren, tamamlanmış cümlelerin sonuna konur:

• Türk’üm.

• Okul açıldı.

Bazı kısaltmaların sonuna konur:

• Bazı kısaltmaların sonuna konur:

• Prof., Doç., Dr., İst., s., vb., Cad., Sok., Alm., Ar., Far., Fr., İng.

Sayılardan sonra sıra belirtmek için “–ncİ” ekinin yerine kullanılır:

• Sayılardan sonra sıra belirtmek için “–ncİ” ekinin yerine kullanılır:

• 50. yıl kutlamaları, Cumhuriyet’in 75. yılı, yılın 365. günü

• IV., II. Mehmet, XV. yüzyıl

Tarihlerde gün, ay ve yıl rakamlarının arasına konur.

• Tarihlerde gün, ay ve yıl rakamlarının arasına konur.

• 05.02.1972, 119.12.1996, 29.X.1923

Ay adları harfle yazılırsa nokta kullanılmaz:

• Ay adları harfle yazılırsa nokta kullanılmaz:

•  

• 29 Ekim 1923

Saat bildiren sayılarda saat ile dakika arasına konur:

• Saat bildiren sayılarda saat ile dakika arasına konur:

• 08.30, 14.40, 23.58, 00.20

 

•  

• Bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden sonra konur:

• I. II. A. B. 1. 2. a. b. i. ii.

Bibliyografyada her künyenin sonuna konur:

• Bibliyografyada her künyenin sonuna konur:

• Agâh Sırrı Levent, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, Ankara 1960.

Cümlede birbiri ardınca sıralanan, eş görevdeki kelime ve kelime grupları arasına konur:

• Cümlede birbiri ardınca sıralanan, eş görevdeki kelime ve kelime grupları arasına konur:

• Uzun boylu, sarışın, gözlüklü ve[4] sevimli bir çocuktu. (sıfatlar arasına)

• Kalemini, defterini, çantasını ve hırkasını alıp gitti. (nesneler arasına)

• Ali, Veli, Selâmi! Kivi getirin![5] (hitap kelimeleri arasına)

• Babası, annesi, dayısı ve halası onu sürekli şımartıyorlardı. (özneler arasına)

• Eve gelirken insanlara, arabalara, evlere, atlara, ağaçlara onları bir daha göremeyecekmiş gibi bakıyordu. (dolaylı tümleçler arasına)

Aralarında biçimce ve anlamca ilgi bulunan (sıralı) cümlelerin arasına konur:

• Aralarında biçimce ve anlamca ilgi bulunan (sıralı) cümlelerin arasına konur:

• Umduk, bekledik, düşündük.

• Cemal Bey çantasını kapattı, yerinden kalktı, mahcup bir şekilde oradan ayrıldı.

• Tozlu ve soluk kırmızı perdelerden yakıcı bir güneş taşıyor, bütün odayı dolduruyordu.

Cümlede özel olarak vurgulanması gereken öğelerden sonra konur:

• Cümlede özel olarak vurgulanması gereken öğelerden sonra konur:

• Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. (Atatürk)

Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için (özne ile yüklen arasına başka öğeler girmişse) özneden sonra kullanılır:

• Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için (özne ile yüklen arasına başka öğeler girmişse) özneden sonra kullanılır:

• Çocuk, soğuk bir kış günü ayrıldığı ve uzun zaman haberini dahi alamadığı köyünü artık unutmuştu.

Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:

• Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:

• Akşam, yine akşam, yine akşam,

• Göllerde bu den bir kamış olsam. (AH)

Kendisinden sonraki cümleye bağlı olan “hayır, yok, yoo, evet, peki pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, elbette” gibi kelimelerden sonra konur:

• Kendisinden sonraki cümleye bağlı olan “hayır, yok, yoo, evet, peki pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, elbette” gibi kelimelerden sonra konur:

• Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkçeleşiyor.

• ─Yoo, güvercinlerime dokunmayın, dedi.

Hitaplardan sonra kullanılır:

• Hitaplardan sonra kullanılır:

• Muhterem Hocam,

• Arkadaşlar, bu sorular yarına kadar çözülmeli!

• Efendiler, bilirsiniz ki, hayat demek, mücadele, müsademe demektir.

Arasözlerin ve ara cümlelerin (içe içe birleşik cümlelerde iç cümlenin) başında ve sonunda kullanılır:

• Arasözlerin ve ara cümlelerin (içe içe birleşik cümlelerde iç cümlenin) başında ve sonunda kullanılır:

• Cihan yıkılsa, emin ol, bu cephe sarsılmaz.

• Bu söz, ister inanın ister inanmayın, doğrudur.

Yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur:

• Yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur:

• Türk Tarih Kurumu Başkanlığına,

Aralarında şekil ve anlamca ilişki bulunan, birbirine bağlaçsız bağlanan ve aralarındaki duraklama kısa olan cümlelerin arasına konur:

• Aralarında şekil ve anlamca ilişki bulunan, birbirine bağlaçsız bağlanan ve aralarındaki duraklama kısa olan cümlelerin arasına konur:

• At ölür, meydan kalır; yiğit ölür şan kalır. (Bu cümlelerin arasına nokta konabilirdi, ama duraklama kısa olduğu için noktalı virgül konmuş.)

• Gitmemiz gerekiyor; bekleyenler var. (çünkü)

• Okumuş bir kadın değil, ama anlayışlı; çok genç değil, ama güzel... (bununla birlikte)

İki cümleyi birbirine bağlayan “ama, fakat, lâkin, yalnız, ancak, ne var ki, ne yazık ki, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte, bununla birlikte” gibi bağlaçlardan önce konur:

• İki cümleyi birbirine bağlayan “ama, fakat, lâkin, yalnız, ancak, ne var ki, ne yazık ki, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte, bununla birlikte” gibi bağlaçlardan önce konur:

• Halis bir şiir fena okunabilir; lâkin sahte bir şiir iyi okunamaz. (YKB)

• Olanları anladım; ama iş işten geçmişti.

• Çok söylüyorum, fakat söz dinlemiyor.

Virgüllerle ayrılmış tür veya takımları, farkı bölümleri ve örnekleri birbirinden ayırmada kullanılır:

• Virgüllerle ayrılmış tür veya takımları, farkı bölümleri ve örnekleri birbirinden ayırmada kullanılır:

• Murat, Yavuz ve Kâzım bir grup; Ahmet, Metin ve Mehmet de bir grup olsunlar.

• Erkek çocuklarına Doğan, Tuğrul, Aslan; kız çocuklarına ise İnci, Çiçek, Gönül adlarını verirler.

Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak iç.in kullanılır:

• Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak iç.in kullanılır:

• kavun, karpuz, kelek; lâhana, pırasa, ıspanak; bisküvi, kraker, çikolata...

Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için bu sıralı cümleler konur.

• Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için bu sıralı cümleler konur.

• Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.

• Sabahtan beri bekliyorum; ne gelen var ne giden.

• İster inan, ister inanma; aynen dediğim gibi oldu.

İçerisinde birden fazla virgül kullanılmış cümlelerde öznenin kendinden hemen sonra gelen öğelere karışmamasını sağlamak için kullanılır:

• İçerisinde birden fazla virgül kullanılmış cümlelerde öznenin kendinden hemen sonra gelen öğelere karışmamasını sağlamak için kullanılır:

• Faruk; Kenan, Hulusi ve Mustafa ile yaşıt sayılır.

Cümle içerisindeki açıklamalardan önce kullanılır:

• Cümle içerisindeki açıklamalardan önce kullanılır:

• Akşama dek hiç durmaksızın çalışmıştı; çok yorgundu

Bir cümleden sonra alıntı bir cümle geliyorsa veya bir söz naklediliyorsa iki nokta kullanılır:

• Bir cümleden sonra alıntı bir cümle geliyorsa veya bir söz naklediliyorsa iki nokta kullanılır:

• Çocuk merakla sordu: “Bana ne getirdin?”

• O, başarının sırrını tek kelimeyle açıklar: Azim

Kendisinden sonra örnek verilecek cümlelerin sonuna konur.

• Kendisinden sonra örnek verilecek cümlelerin sonuna konur.

• Millî Edebiyat akımının temsilcilerinden bazıları şunlardır: Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul

İki noktadan sonra bağımsız bir cümle geliyorsa bu cümle büyük harfle başlar; art arda örnekler sıralanıyorsa ilk örnek küçük harfle başlar:

• İki noktadan sonra bağımsız bir cümle geliyorsa bu cümle büyük harfle başlar; art arda örnekler sıralanıyorsa ilk örnek küçük harfle başlar:

• Tam kapıdan çıkmak üzereyken sordu: Akşam erken gelecek misin?

• İnceleyeceğiniz kelimeler şunlar: gelmek, nakletmek, gidedurmak.

• İnsan üç şeye benzer: ağaca, suya ve rüzgâra

Art arda örneklerin sıralandığı cümlelerde benzer örneklerin sürdürülebileceğini ifade etmek için cümle sonunda kullanılır. Bu amaçla cümle sonunda kullanılabileceği gibi cümle içinde de kullanılabilir:

• Art arda örneklerin sıralandığı cümlelerde benzer örneklerin sürdürülebileceğini ifade etmek için cümle sonunda kullanılır. Bu amaçla cümle sonunda kullanılabileceği gibi cümle içinde de kullanılabilir:

• Fiillerin bazıları isimlerden türemiştir: başlamak, suçlamak, incelmek, çoğalmak...

Bitmemiş veya bitirilmemiş cümlelerin sonun konur. Bazılarında okuyucunun cümleyi zihninde tamamlaması beklenir:

• Bitmemiş veya bitirilmemiş cümlelerin sonun konur. Bazılarında okuyucunun cümleyi zihninde tamamlaması beklenir:

•  

• Gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı...

• Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!

Söylenmek, belirtilmek istenmeyen ve kaba sayılan, söylenmesi ahlâken çirkin görülen kelimelerin yerine konur:

• Söylenmek, belirtilmek istenmeyen ve kaba sayılan, söylenmesi ahlâken çirkin görülen kelimelerin yerine konur:

• Olaya ... Bey’in oğlunun da adı karışmış.

• Haberi ...’dan dinledim.

• Toplantıya gelenler arasında ... var mıydı?

• Kılavuzu karga olanın burnu b....tan çıkmaz.

Herhangi bir metinden alınan cümlenin öncesi ve sonrası olduğunu, aralarda da alınmayan kısımlar olduğunu belirtmek için kullanılır:

• Herhangi bir metinden alınan cümlenin öncesi ve sonrası olduğunu, aralarda da alınmayan kısımlar olduğunu belirtmek için kullanılır:

•  

• “...Annelerinin esvaplarını kızlar giyer, büyükannelerinin mücevherlerini torunlar takardı. Sırmalı çedik pabuçlar, kırmızı feraceler...

Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

• Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

•  

• Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:

• ─ Koca Ali... Koca Ali, be’ (Diyet)

Soru anlamı taşıyan cümle ve kelimelerden sonra kullanılır:

• Soru anlamı taşıyan cümle ve kelimelerden sonra kullanılır:

• Hangi elbiseyi beğendiniz?

• Benimle alış verişe kim gelecek?

• Soruları cevapladınız mı?

Cevabı zaten içinde olan soru cümlelerinde de soru işareti kullanılır:

• Cevabı zaten içinde olan soru cümlelerinde de soru işareti kullanılır:

•  

• Haksız mıyım? Liderler içinde Atatürk gibisi var mı?

İçinde soru kelimeleri veya soru eki bulunan ama anlamca soru cümlesi olmayan cümlelerde soru işareti kullanılmaz:

• İçinde soru kelimeleri veya soru eki bulunan ama anlamca soru cümlesi olmayan cümlelerde soru işareti kullanılmaz:

•  

• Kaça aldım, şimdi hatırlamıyorum. (soru kelimesi nesneye dahil)

• Yapar mı yapmaz mı bilmem. (soru kelimesi nesneye dahil)

• Bu olayı bize ne zaman anlatmıştı, hatırlamıyorum. (soru kelimesi nesneye dahil)

Bazı cümleler de soru kelimesi barındırmadığı hâlde soru cümlesidir. Bunlar soru işareti ile biter. Bu cümlelerin soru anlamı vurgu ve tonlama ile belirtilir:

• Bazı cümleler de soru kelimesi barındırmadığı hâlde soru cümlesidir. Bunlar soru işareti ile biter. Bu cümlelerin soru anlamı vurgu ve tonlama ile belirtilir:

•  

• Yaşınız?

• Sen alacaktın?

• Gördün?

Bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

• Bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

•  

• Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum yeri: ?), ( ?-1120)

Soru eki soru anlamı katmıyorsa, zaman anlamı katıyorsa soru işareti de kullanılmaz?

• Soru eki soru anlamı katmıyorsa, zaman anlamı katıyorsa soru işareti de kullanılmaz?

•  

• Akşam oldu mu sıla özlemi depreşir gurbetçilerde.

• Hele bir de karların eriyip sularının akması yok mu...

İçinde ünlem ifadesi (haykırış, sevinç, kıvanç, üzüntü, acı, korku, hayret, ürperti, heyecan, nefret vb ani coşkunluklar) bulunan ve seslenme, hitap ve uyarı bildiren cümlelerden ve kelimelerden sonra gelir:

• İçinde ünlem ifadesi (haykırış, sevinç, kıvanç, üzüntü, acı, korku, hayret, ürperti, heyecan, nefret vb ani coşkunluklar) bulunan ve seslenme, hitap ve uyarı bildiren cümlelerden ve kelimelerden sonra gelir:

• Komşular!

• Babacığım!

• Hemşehrilerim!

Ünlem işareti, ünlem ifadesinden hemen sonra kullanılabileceği gibi cümlenin sonunda da kullanılabilir:

• Ünlem işareti, ünlem ifadesinden hemen sonra kullanılabileceği gibi cümlenin sonunda da kullanılabilir:

• Eyvah, geç kaldım!

• Eyvah! Geç kaldım!

Parantez içinde kullanılan ünlem işareti alay etme, hafife alma, küçümseme, inanmama, kinaye anlamları katar:

• Parantez içinde kullanılan ünlem işareti alay etme, hafife alma, küçümseme, inanmama, kinaye anlamları katar:

•  

• İsteseymiş bu kitabı bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş.

• Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.