Inglizcha qisqartma. Electronic Learning
Yüklə 57,82 Kb.
|
|
E-learning ( ing. E-learning , inglizcha qisqartma . Electronic Learning ) — axborot — kommunikasion texnalogiyalardan foydalanib elektron taʼlim tizimini tashkil qilib, bunda „Aqilli auditoriya“dan foydalanish koʻzda tutiladi. Elektron taʼlim elektron darsliklar, taʼlim xizmatlari va texnologiyalarini oʻz ichiga oladi. Darhaqiqat, elektron taʼlim taʼlimda kompyuterlardan foydalanish bilan boshlangan. Dastlab, kompyuter yordamida oʻqitish anʼanaviy keyin esa klassik amaliy mashgʻulotlar bilan almashilindi. E-Learning YuNESKO ekspertlari tomonidan berilgan taʼrif mavjud : "e-Learning — Internet va multimedia yordamida oʻrganish ". Elektron taʼlim quyidagilarni oʻz ichiga oladi: shaxsiy kompyuter , mobil telefon , DVD pleer, televizor va boshqa elektron materiallardan foydalangan holda elektron materiallar bilan mustaqil ishlash; masofaviy (hududiy) ekspertdan (oʻqituvchidan) maslahat, maslahat, baho olish, masofaviy oʻzaro aloqa qilish imkoniyati; umumiy virtual oʻquv faoliyatiga rahbarlik qiluvchi foydalanuvchilar (ijtimoiy tarmoqlar) taqsimlangan hamjamiyatini yaratish; elektron oʻquv materiallarini oʻz vaqtida kechayu kunduz yetkazib berish;elektron oʻquv materiallari va texnologiyalari, masofaviy oʻqitish vositalari uchun standartlar va texnik shartlar; guruh tarkibidagi barcha korxona va bo‘linma rahbarlari o‘rtasida axborot madaniyatini shakllantirish va takomillashtirish hamda ularning zamonaviy axborot texnologiyalarini egallashi, ularning oddiy faoliyati samaradorligini oshirish; innovatsion pedagogik texnologiyalarni ishlab chiqish va ommalashtirish, ularni o‘qituvchilarga o‘tkazish; taʼlim veb-resurslarini ishlab chiqish qobiliyati; istalgan vaqtda va istalgan joyda dunyoning istalgan nuqtasida joylashgan zamonaviy bilimlarni olish imkoniyati; psixofizik rivojlanishning alohida ehtiyojlari boʻlgan shaxslar uchun oliy maʼlumot olish imkoniyati. Elektron taʼlim anʼanaviy taʼlimga nisbatan bir qator afzalliklarga ega:[tahrir | manbasini tahrirlash] Kirish erkinligi — talaba deyarli hamma joyda oʻqishi mumkin. Elektron taʼlimning barcha funktsiyalari Internet orqali amalga oshirilmaydi. Voyaga yetgan talaba asosiy ishdan toʻxtovsiz oʻqishi mumkin. Taʼlim xarajatlarini kamaytirish — talaba axborot tashuvchisi xarajatlarini oʻz zimmasiga oladi, lekin uslubiy adabiyotlar narxini oʻz zimmasiga olmaydi. Bundan tashqari, oʻqituvchilarga toʻlanishi kerak boʻlmagan ish haqi, taʼlim muassasalarini saqlash va hokazolar tufayli jamgʻarmalar oʻsib bormoqda. Elektron oʻquv materiallarini ishlab chiqarish oʻrmonlarni kesishni nazarda tutmaydi. Taʼlimning moslashuvchanligi — talabaning oʻzi tanlagan, butun oʻquv jarayonini uning qobiliyati va ehtiyojlariga toʻliq moslashtirgan holda oʻrganishning davomiyligi va ketma-ketligi. Zamon bilan rivojlanish imkoniyati — elektron o‘quv kurslaridan foydalanuvchilar: o‘qituvchilar ham, talabalar ham eng so‘nggi zamonaviy texnologiyalar va standartlarga muvofiq o‘z malaka va bilimlarini rivojlantirmoqda. Elektron o‘quv kurslari o‘quv materiallarini o‘z vaqtida va samarali yangilash imkonini ham beradi. Potentsial teng taʼlim imkoniyatlari — taʼlim maʼlum bir taʼlim muassasasida oʻqitish sifatiga bogʻliq emas. Bilimni baholash mezonlarini belgilash qobiliyati — elektron taʼlimda oʻquvchining oʻquv jarayonida olgan bilimi baholanadigan aniq mezonlarni belgilash mumkin . Zamonaviy o’quv electron nashrlarni tahlil etish ularning murakkab tuzilishga ega bo’lib, kassifikatsiyaga muxtojligini ko’rsatdi. Elektron o’quv nashrlar klassifikatsiyasi asosida ham o’quv, ham electron hamda dasturiy vositalar klassifikatsiyalarining umumiy metodlari yotadi: O’quv nashrlari quyidagi turlarga bo’linadi: • • •
•
• o’quv jarayonidagi ahamiyati va o’rnini belgilovchi funksional xususiyatiga ko’ra; maqsadiga ko’ra; taqdim etiluvchi axborot xarakteriga ko’ra; matnning tashkil etilishiga ko’ra; ifoda etilish shakliga ko’ra . Elektron nashrlar quyidago turlarga bo’linadi: • • •
•
• • •
bosma ekvivalentining mavjudligiga ko’ra; asosiy axborot tabiatiga ko’ra; maqsadiga ko’ra; tarqatilish texnologoyasiga ko’ra; elektron nashr va foydalanuvchi orasidagi muloqot xarakteriga ko’ra; davriyligiga ko’ra; strukturasiga ko’ra . O’quv nashrlarining to’rt xil turdagi modeli mavjud bo’lib, bularga: • • •
•
Dasturiy-uslubiy (o’quv rejasi va dasturlari); O’quv-uslbiy (uslubiy ko’rsatmalar, yo’riqnomalar); O’qituvchi (darsliklar,o’quv qo’llanmalari, ma’ruza matnlari); Yordamchi (praktikumlar,masala va mashqlar to’plamlari). Shu bilan birga bu guruxga nazorat qiluvchi elektron o’quv nashrlari bo’lmish - test dasturlar va berilganlar bazalarini kiritish mumkin. Tuzilishiga ko’ra electron nashrlar bir tomli (bitta axborot tashuvchida joylashtirilgan) va ko’p tomli (har bittasi alohida axborot tashuvchiga joylashtirilgan nomerlangan ikki yoki undan ortiq mustaqil elektron nashrlar) Shunigdek bir xil formatda chiqariluvchi bir necha tomlarning majmuasidan iborat seriyali nashrlar ham mavjud. Materialni bayon etish shakliga ko’ra elektron o’quv nashrlar konveksion(ta’limning axborot berish funksiyasi), dasturiy(dasturlash vositalari yordamida yaratilgan), muammoli(muammoli o’qitish nazariyasiga asoslangan va mantiqiy fikrlashni rivojlantiuvchi) va universal(sanab o’tilgan modellarning alohida elementlarini saqlovchi) turlarga bo’linadi. Maqsadiga ko’ra elektron o’quv nashrlar beshta asosiy guruxga bo’linadi: maktab o’quvchilari uchun, bakalavrlar uchun, mutaxassislar uchun, magistrlar uchun, boshqalar uchun. Bosma ekvivalentining mavjudligiga qarab ikki guruxga bo’linadi: • • bosma o’quv nashrning elektron analogi – mos o’quv bosma nashrning electron nusxasi; mustaqil elektron o’quv nashr – bosma ekvivalentga ega bo’lmagan o’quv nashr; Asosiy axborot tabiatiga ko’ra elektr on nashrlar quyidagi turlarga bo’linadi: • • •
• • matnli (belgili) – asosan matnli ma’lumotni saqlaydi; tasviriy electron nashr – asosan grafik tasvirlardan iborat ma’lumotlarni saqlaydi; ovozli elektron nashr – ovozli axborotlarning raqamli ifodasini saqlaydi; dasturiy mahsulot – mustaqil bajariluvchi kod; multimediyali electron nashr- turli tabiatdagi axborotning o’zaro bog’langan majmuasi Nazariy materialni organishni tashkil etishda : • • •
Videoma’ruza. Ma’ruza videokamera yordamida yozib olinadi. Ushbu ma’ruza turining yutuqli tomoni uni qilay vaqtda takror eshtish mumkinlgi va qiyin joylariga to’xtab ketish imkoniyatining mavjudligidir. Multimedia ma’ruza. Mustaqil ta’lim uchun o’rgatuvchi interaktiv dasturlar yaratilishi mumkin.Bunday o’quv qo’llanmalaridan foydalanishda har bir o’quvchi o’zi uchun qulay bo’lgan o’rganish traektoriyasini, optimal o’rganish tempini va usulini tanlashi mumkin. O’zlashtirish ko’rsatkichi ko’p jihatdan nazorat qiluvchi vositalar hisobiga ham ko’tarilishi mumkin. An’anaviy nashrlar: elektron ma’ruza matnlari, tayanch konspektlar, nazariy materialni o’rganish bo’yicha uslubiy qo’llanmalar va hokazo. Amaliy mashg’ulot – nazariy bilimlarni manbalarni muhokama qilish va amaliy masalalarni echish orqali mustahkamlashga qaratilgan o’quv jarayonining tashkil etilish shaklidir. Amaliy mashg’lotlarda foydalaniluvchi electron o’quv nashrlari o’rganuvchiga mavzu bo’yicha , mashg’ulotni o’tkazish tartibi va maqsdi to’g’risida ma’lumot berishi, bilimlarni nazorat qilishi, kerakli nazariy material va amaliy ko’rsatmalarni taqdim etishi, o’rganuvchilar bilimini baholashi kerak. Zamonaviy o’quv multimedia kursi – video va audio materiallar bilan boyitilgan matnli interaktiv materialgina bo’lmay, undagi o’quv materiallari turli shakl va turli axborot tashuvchilarda joylashtirilishi kerak.Multimedia kurs ta’lim oluvchiga illyustrativ, ma’lumotli, trenajerli va nazorat qiluvchi qismlari yordamida kompleks ta’sir o’tkazish vositasi hisoblanadi. Multimedia kursiga quyidagilar kiradi: • • •
• • •
elektron darslik; electron ma’lumotnoma; trenajerli majmua; misol va masalalar to’plami; electron laboratoriya praktikumi; kompyuterli test tizimi. 1997-yil 29-avgustda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi «Ta’lim to‘g‘risidagi» Qonunining 1-moddasida fuqarolarga ta’lim, tarbiya berish, kasb-hunar o‘rgatishning huquqiy asoslari belgilab berildi hamda har kimning bilim olishdek konstitutsiyaviy huquqini ta’minlashga qaratilganligi ta’kidlandi. 2012-yildan boshlab O‘zbekiston Respublikasi barcha OTM o‘rtasida yagona videokonferensiya ta’lim texnologiyasi amalga oshirildi va hozirgi kunda bu borada elektron ta’limga katta e’tibor qaratilmoqda. Bunda OTM’larga yangi imkoniyatlar va istiqbollar ochib berish borasida rejali ishlar amalga oshirilmoqda. •
• Elektron va masofaviy texnologiyalar — ta’limning axborot va kommunikatsiya texnologiyalari qo‘llangan variantlaridir. Elektron ta’lim (E-Learning) — avval «Elektron ta’lim» atamasi kompyuter yordamida o‘qitish deb tushunilgan, biroq axborot texnologiyalari rivoji bilan bu tushuncha yanada kengaytirildi. Bugungi kunda elektron ta’lim ko‘pgina ta’lim texnologiyalarini qamrab olmoqda, ularni shartli ravishda, 2 xil turga, ya’ni sinxron va asinxron turlarga bo‘lish mumkin. • Sinxron elektron ta’lim — masofaviy ta’lim hisoblanadi, lekin bu real vaqtda amalga oshiriladigan ta’limdir. U oddiy kunduzgi ta’limga o‘xshaydi, farqi shundaki, ishtirokchilar bir-biridan uzoq masofada bo‘ladi. Kundan-kunga keng tarqalib borayotgan vebinarlar mazkur ta’lim shaklining eng yorqin ko‘rinishidir. Ma’ruzalarni tashkillashtirishda maxsus dasturiy ta’minotlar qo‘llaniladi. • Asinxron elektron ta’lim — bu talaba barcha kerakli ma’lumotni onlayn- manbalardan yoki elektron axborot tashish vositalari (CD, DVD yoki flash-kartalar)dan olishi va materialni o‘zlashtirish sur’ati va jadvalini o‘zi mustaqil tashkil etishdir. Asinxron elektron ta’lim tizimiga barcha turdagi CD-kurslar va elektron o‘qitish kurslari kiradi. • Masofaviy ta’lim texnologiyalari — masofaviy ta’lim bu E-Learningga qaraganda kengroq tushunchadir, u interfaol mustaqil ta’limning va qo‘llab- quvvatlashning intensiv maslahat sintezi hisoblanadi. Shunday qilib, elektron ta’lim masofaviy ta’limning bir bo‘lagi hisoblanadi. Masofaviy ta’lim asosiy o‘quv materialini o‘quvchilarga yetkazib berish va o‘quv jarayonida o‘quvchi va o‘qituvchi orasida interfaol ishlashni ta’minlaydi. Bunda qo‘llanmalarni yetkazib berish kompyuter va Internetsiz ham amalga •
Masofaviy ta’limning afzalliklari Masofaviy texnologiyalardan foydalangan holda o‘qitishning juda ko‘p ijobiy tomonlari mavjud. Yashash joyidan turib, o‘qish imkoniyati — chekka qishloqlarda yashovchilarda katta shaharlarga borib, universitetga kirib-o‘qish imkoniyati har doim ham bo‘lavermaydi. Masofaviy ta’lim texnologiyalari ularga o‘z shahridan ketmasdan turib, o‘qish imkoniyatini yaratib beradi. •
• O‘qish va ishni birga qo‘shib olib borish — o‘quvchilar ishdan ajralmagan holda ta’lim olish imkoniga ega bo‘ladilar, bu, ayniqsa, malaka oshirish yoki ikkinchi oliy ma’lumot oluvchilarga juda qo‘l keladi. Sifatli texnologiyalar va o‘quv mazmunini egallash — talaba sifatli o‘quv materiallari yordamida o‘qitilishi, o‘qituvchi bilan muloqat qilishi va o‘z individual o‘quv rejasini tuzishi mumkin. •
• Baholashning xolisligi — masofaviy ta’lim texnologiyalari bilim sifatining doimiy nazorati, natijalarning baholanishi, inson omilidan xoli bo‘lgan xolis avtomatlashtirilgan baholash joylarda moddiy manfaatdorlikni yo‘qotishni ko‘zda tutadi. Ta’limda individual yondashuv — o‘zgaruvchan grafik, ish va o‘qishni birga qo‘shib olib borish. Yüklə 57,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|