Mavzu: algoritmlashtirish va dasturlash asoslari 1-laboratoriya ishi: algoritm tushunchasi va uning hususiyatlari

MAVZU: ALGORITMLASHTIRISH VA DASTURLASH ASOSLARI


7.1-LABORATORIYA ISHI: ALGORITM TUSHUNCHASI VA UNING HUSUSIYATLARI.
(2 SOAT)


Ishning maqsadi: Chiziqli masalalarni dasturlash
Qo‘llaniladigan jihozlar va materiallar: Kompyuterlar, videoproyektor, laboratoriya ishlanmasi.


Nazariy qism:


Ta’rif. Algoritm deb, qo‘yilgan masalani echish uchun ma’lum qoidaga binoan bajariladigan amallarning chekli qadamlar ketma-ketligiga aytiladi.
Har qanday algoritm ma’lum ko‘rsatmalarga binoan bajariladi va bu ko‘rsatmalarga buyruq deyiladi.
Algoritm quyidagi muhim xossalarga ega:
Algoritm turlari
Algoritmning uchta turi bor: chiziqli, tarmoqlanuvchi va takrorlanuvchi.
Chiziqli algoritm - deb hech qanday shartsiz faqat ketma-ket bajariladigan jarayonlarga aytiladi.
Tarmoqlanuvchi algoritm - deb ma’lum shartlarga muvofiq bajariladigan ko‘rsatmalardan tuzilgan algoritmga aytiladi.
Takrorlanuvchi algoritm - deb biron bir shart tekshirilishi yoki biron parametrning har xil qiymatlari asosida algoritmda takrorlanish yuz beradigan jarayonlarga aytiladi.


Ishning bajarilish tartibi:
Quyida berilgan masalani Python dasturlash tilida dasturini tuzamiz

1. 
   Ikkita butun a va b sonlari berilgan bo’lsin. Ularning yig’indisini toping
   

Dastlab Python IDLEni ishga tushurib olamiz va file menyusidan New File bo’limini tanlaymiz.

Dasturlash tillaridagi asosiy operatorlardan biri hisoblangan, ya’ni kiritish va chiqarish operatorlaridan foydalanib ushbu oynaga dastlabki kodlarni kiritishni boshlaymiz.

Python dasturlash tilida chiqarish operatori bu print(), kiritish operatori esa input() hisoblanadi
Demak dastlab dastur foydalanuvchiga qulay bo’lishi uchun chiqarish operatoridan foydalanamiz

Yuqoridagi rasmda qo’shtirnoq ichidagi ma’lumotlar dastur ishga tushganida dastlab paydo bo’ladi. Chunki bu holatda chiqarish operatori print() dan foydalanilgan

Endi esda yuqorida aytib o’tilganidek a sonini kiritish buyrug’ini yozamiz buning uchun kiritish operatori input() dan foydalanamiz

Rasimda ko’rinib turibdiki bizning masalamizda berilgan sonlar butun tipda deyilgan shuning uchun a sonimiz uchun int ya’ni butun tip ishlatildi. Shundan so’ng qavs ichiga input() operatori kiritiladi.

Xuddi shu tartibda ikkinchi son ham kiritilib olinadi

Ikkala son ham kiritilib bo’lgach biror o’zgaruvchiga natijani taminlab qo’yamiz. Masalan, c=a+b. bu yerda c a va b sonlarini qo’shib natijani o’ziga oladi.

Keying qadamda esa dastur natijasini chiqarish amalga oshiriladi. Bu holatda c o’zgaruvchining qiymati natija sifatida olinadi. Quyidagi rasmdan ko’rib olishimiz mumkin

Laboratoriya topshiriqlari:

1. 
   Ikkita haqiqiy musbat A va B sonlari berilgan shu sonlarni ko’paytmasi topilsin
   
2. 
   To’rtta haqiqiy musbat A, B, C, D sonlari berilgan shu sonlarni o’rta arfmetik qiymati topilsin
   
3. 
   To’g’ri to’rtburchakning uzun tomoni kichik tomonidan ikki marta katta, to’g’ri to’rtburchakning perimetri (P) va yuzasi (S) aniqlansin
   

Hisobot shakli:
1. Laboratoriya ishining nomi.
2. Laboratoriya ishidagi topshiriq raqami.
3. Topshiriqni bajarilishi (nazariy ma’lumot, amaliy qo’llanilish sohalari)
4. Topshiriq taqdimotini tayyorlash


Nazorat savollari

1. 
   Algoritm nima?
   
2. 
   Blok sxema nima?
   
3. 
   Algoritm turlari?
   

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati

1. 
   Kenjaboyev A.T., Ayupov R.X., Raximov N.R., Ikromov M.M. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari. O‘quv-uslubiy qo‘llanma. – T.: TMI, 2012.-344b.
   
2. 
   Мельников П.П. Компьютерные технологии в экономике. Учеб.пособие. – М.: КНОРУС, 2012. – 224с.
   
3. 
   G’ulomov S.S., Xodiyev B.Yu., Begalov B.A. Informatika va axborot texnologiyalari. Darslik. – T.:2010y.-765 bet.
   
4. 
   Ayupov L.F., Begalov B.A., va boshq. Kompyuterlar va ulardan samarali foydalanish asoslari. O‘quv qo‘llanma. T.; 2008 y.