Fraungofer difraksiyasi
Reja:
1.
Fraungofer difraksiyasi
2.
Optik qurilmalar ajrata olishning difraksion chegarasi
3.
Spektral qurilmalar. Difraksion panjara
4.
Ikki va uch o‘lchamli difraksion panjaralar
Fraungofer difraksiyasi
Yorug‘lik difraksiyasi
amaliyotda juda qiziq, agar to‘siq Frenelning 1-chi
zonasini kam qismini ochiq qoldirsa quyidagi shart bo‘yicha
1
2
L
R
m
yoki
L
R
2
difraksion
manzara
uzoq
masofada
kuzatiladi.
Misol
uchun,
agar
нм
мм
R
550
,
1
(yashil nur), L kuzatish tekisligigacha bo‘lgan masofa 2
metrdan sezilarli darajada ortiq bo‘ladi (minimum 10 metr yoki katta). To‘lqin
fronti elementidan kuzatish nuqtasiga nisbatan juda uzoqdan o‘tkazilgan
nurlarni
parallel nurlar deb hisoblash mumkin. Bunday nurlar difraksiyasiga parallel nurlar
difraksiyasi deb yuritiladi yoki Frenel zamondoshi nemis fizigi I.Fraungofer
sharafiga Fraungofer difraksiyasi deyiladi.
Agar nur yo‘liga to‘siq o‘rniga yig‘uvchi linza qo‘yilsa,
burchak
ostida
difraksiyalangan parallel nurlar fokal tekislikning biror nuqtasida yig‘iladi (1-
rasm). Shuni aytish kerakki, linzalar fokal tekisligidagi har qanday nuqta, linzalar
yo‘q holda cheksiz uzoqlikdagi nuqtaga ekvivalentdir.
1-rasm. Parallel nurlar difraksiyasi yashil egri chiziq fokal tekislikda intensivlikning
taqsimlanishi (x-o‘qi bo‘yicha masshtab juda kattalashtirilgan).
Fraungoferning difraksion manzarasi linzalarning fokal tekisligida kuzatiladi.
Geometrik
optikada asosan, uzoqdagi nuqtaviy
jismning nuqtaviy tasviri
linzalarning fokusida joylashishi kerak. Haqiqatdan
ham nuqtaviy jism tasviri
difraksiya tufayli aniq emas. Bunda yorug‘likning to‘lqin tabiati namoyon bo‘ladi.
Hech bir optik sistema nuqtaviy tasvirni beraolmaydi.
D diametrli dumaloq tirqishdagi Fraungofer difraksiyasi markazida yorug‘ dog‘
bo‘lgan difraksion manzarani beradi. (Eyri diski), uning atrofida yorug‘ va
qorong‘i halqalar navbatlanib keladi (2-rasm). Bu difraksion dog‘
nuqtaviy
manbaning tasviri hisoblanadi. Linzaning fokal tekisligidagi bu markaziy dog‘ning
radiusi quyidagiga teng: