69
Sorumlu araştırmacı (Corresponding author): M. Serdar DEĞER
Yüzüncü Yıl Üniv., Veteriner Fak., Parazitoloji AD, Van, Türkiye. e-mail: serdardeger61@yahoo.com.tr
*: Bu çalışmanın ilk bulguları XVI. Ulusal Parazitoloji Kongresinde sunulmuştur
YYU Veteriner Fakultesi Dergisi, 2010, 21 (1), 69 - 70
OLGU SUNUMU
ISSN: 1017-8422; e-ISSN: 1308-3651
Van Yöresinde Evcil Güvercinlerde (Columba livia domestica) Bit Enfestasyonları*
M. Serdar DEĞER Kamile BİÇEK Nalan ÖZDAL Ali Bilgin YILMAZ
Vural DENİZHAN Bülent HALLAÇ Ayşe SONA
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Parazitoloji AD, Van, Türkiye
Geliş tarihi: 01.03.2010
Kabul Tarihi: 15.03.2010
ÖZET
Bu çalışma, Van yöresinde bit enfestasyonu görülen evcil güvercinlerde yapılmıştır. Bu amaçla 65’i
erkek 50’si dişi güvercin üzerinden toplanan bitler stereomikroskop altında incelenmiş ve tür
teşhisleri yapılmıştır. Ektoparaziter muayenesi yapılan 115 güvercinin hepsinin Columbicola columbae
ile yoğun şekilde enfeste oldukları tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Güvercin, Columbicola columbae, Van
Louse Infestations of Domestic Pigeons (Columba livia domestica) in Van Area
SUMMARY
This study is carried out to determine ectoparasites found at domestic pigeons in Van area. The
ectoparasites, which were collected from 65 male and 50 female pigeons, were analyzed and
identified. As a result of the ectoparasitic examination, it was found that all 115 pigeons were highly
infested with Columbicola columbae.
Key Words
Pigeon, Columbicola columbae, Van
GİRİŞ
Güvercinlerde bulunan ektoparazitler deri ve tüylerde
lezyonlar oluşturarak kondüsyon düşüklüğüne neden
olmakta, bunun yanında bazı bakteri ve virüslerin diğer
kanatlılara nakil edilmesinde rol oynamaktadırlar (Mushi
ve ark. 2000; Dovc ve ark. 2004). Kanatlılarda bulunan
birçok endoparazit ve ektoparazit türü konak farkı
gözetmemektedir. Bu nedenle güvercinlerde bulunan pek
çok parazit türü ekonomik öneme sahip diğer kanatlılara
da bulaşabilmekte et ve yumurta verimlerinde önemli
ölçüde düşüşlere sebep olabilmektedir (Tolgay ve ark.
1973; Arda ve ark. 1997).
Türkiye de son yıllarda kanatlı sektörünün gelişimine
paralel olarak evcil kanatlılar üzerinde yapılan paraziter
araştırmaların sayısında kısmen bir artış olmasına rağmen,
bu kanatlılarla sıkı bir ilişki içinde olan güvercinlerin
ektoparazitleri üzerinde yapılmış çalışma sayısı oldukça
sınırlıdır (Tiğin 1973; Gıcık 1999; Köroğlu ve ark. 2001;
Gülanber ve ark. 2002).
Bu çalışma Van yöresinde evcil güvercinler (Columba livia
domestica) üzerinde yapılmıştır.
MATERYAL ve METOT
Çalışmada hobi şeklinde evcil güvercin (Columba livia
domestica) besleyen 5 farklı ev’de 65 erkek, 50 dişi
güvercin muayene edilmiştir. Bu güvercinlerden toplanan
bitler %50’lik alkol solüsyonu içerisine alınmıştır. Daha
sonra laboratuarda laktofenol ile şeffaflandırıldıktan sonra
ilgili literatürlere göre (Tiğin 1973) tür tayinleri
yapılmıştır.
BULGULAR
Araştırmada incelenen 65’i erkek, 50’si dişi olmak üzere
toplam 115 güvercinin tamamının (%100) Columbicola
columbae ile enfeste oldukları tespit edilmiştir. Enfeste
güvercinlerden toplam 412 adet C.columbae toplanmıştır.
TARTIŞMA ve SONUÇ
Araştırıcıların güvercinler üzerinde yaptıkları çeşitli
çalışmalarda Columbicola columbae columbae, Megninia
sp., Pseudolynchia canariensis, Goniocotes bidentatus,
Goniocotes damicornis, Coloceras damicorne, Compalunatus
compar, Hohorstiella lata, Colpocephalum turbinatum,
Dermanyssus gallinea, Argas reflexus ve Neocnemoidocoptes
laevis laevis’e rastlanmış olup, enfestasyon oranlarının
%60.24 ile %71.77 arasında değiştiği kaydedilmiştir
(Ogoegbunam 1976; Vindevogel ve Duchatel 1979;
Kaminjolo ve ark. 1988; Kulisic 1989a).
İstanbul camilerinde yuvalanan güvercinler üzerinde
yapılan bir araştırmada C. columbae columbae, G.
bidentatus, Cheyletiella heteropalpa, Syingophilus columbae,
D. gallinea, A. reflexus ve
P. canariensis tespit edilmiştir
(Merdivenci 1963).
Gerek yurt dışı (Ogoegbunam 1976; Vindevogel ve
Duchatel 1979;
Kaminjolo ve ark. 1988; Kulisic 1989a;
Kulisic 1989b) gerekse yurt içinde (Medivenci 1963; Tiğin
1973; Gıcık 1999; Köroğlu ve Şimşek 2001) yapılan
çalışmalara bakıldığında güvercinlerde en fazla görülen
ektoparazit türünün C. columbae columbae olduğu, bunun
dışında G. bidentatus, P canariensis, D. gallinae ve Magninia
columbae’nin de güvercinlerde daha az görülen türler
olarak kayıt edildiği anlaşılmaktadır.
Türkiye’de daha önce yapılan çalışmalarda, İzmir’de
[M. Serdar DEĞER ve ark.]
YYU Vet Fak Derg
70
güvercinlerde %53.3 (Tiğin 1973), Ankara’da %21.5 (Tiğin
1973), İstanbul’da %6.1 - 89.8 (Merdivenci 1963; Gülanber
ve ark., 2002) ve Bursa’da %72 (Şenlik ve ark., 2005)
oranlarında bit enfestasyonları bildirilmiştir. İzmir’de
(Tiğin
1973)
C.columbae’ya
%26.7,
G.bidendatus
(Syn.Campanulotes bidentatus compar)’a %40, Ankara’da
(Tiğin, 1973; Gıcık, 1999) C.columbae’ya %20-84,
G.bidendatus’a %11.1-50.8, Goniocotes hologaster’e %0.37,
İstanbul’da (Merdivenci 1963; Gülanber ve ark., 2002)
C.columbae’ya
%4.88-89.8,
G.bidendatus’a
%1.22,
Menopon
gallinae’ye %3.39, Bursa’da (Şenlik ve ark., 2005)
C.columbae’ya
%44,
G.bidendatus’a
%47, M.
gallinae’ye %1,
Elazığ’da (Köroğlu ve Şimşek 2001) C.columbae’ya %68.29,
G.bidendatus’a
%12.20
oranlarında
rastlandığı
bildirilmiştir.
Petryszak ve ark. (2000) ve Kulisic (1989b) güvercinlerin
cinsiyetinin ektoparazit enfestasyonunun derecesi üzerine
bir etkisinin bulunmadığını bildirirken, Gıcık (1999)
enfestasyon oranının erkeklere göre dişilerde daha yüksek,
Şenlik ve ark. (2005) ise dişilere göre erkeklerde daha
yüksek bulmalarına rağmen istatistiki olarak önemli bir
fark saptamadıklarını bildirmişlerdir.
Bu çalışmada incelenen 115 evcil güvercinin hepsinin C.
columbae ile enfeste olduğu tespit edilmiştir. Ektoparazite
ait morfolojik özelliklerin literatürler (Tiğin 1973) ile
uyum içinde olduğu görülmüştür.
Sonuç olarak Van yöresinde hobi şeklinde yetiştirilen evcil
güvercinlerin C. columbae ile yaygın bir şekilde enfeste
olduğu saptanmış olup, oluşabilecek performans ve verim
düşüklüğünü engellemek amacıyla güvercinlerin belirli
periyotlarla uygun insektisitler kullanılarak tedavi
edilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.
KAYNAKLAR
Arda M, Minbay A, Aydın N, Akay Ö, Özgür M (1997). Kanatlı
Hayvan Hastalıkları. 3. Baskı, Medisan Yayınevi, Ankara.
Dovc A, Zorman-Rojs O, Vergles Rataj A, Bole-Hribovsek V, Krapez
U, Dobeic M (2004). Health status of free living pigeons
(Columbae livia domestica) in the city of Ljubljana. Acta Vet Hung,
52 (2), 219–226.
Gıcık Y (1999). Ankara ve çevresinde yaban güvercinlerde
ektoparazitler. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 5 (1), 71–74.
Gülanber A, Tüzer E, Çetinkaya H (2002). A survey on lice
infestations of pigeons in İstanbul, Turkey. İstanbul Üniv Vet Fak
Derg, 28 (1), 231–234.
Kaminjolo JS, Tıkasingh ES, Ferdinand GAA (1988). Parasites of the
Common Pigeon (Columba livia) from the Environs of Port of
Spain, Trinidad. Bull Anim Hlth Prod Afri, 36, 194–195.
Kulisic Z (1989a). Pigeon (Columba liva) parasites in the region of
Belgrade. Vet Glasnik, 43, 847-852.
Kulisic Z (1989b). Parasitical infection among pigeons (
Columba livia)
of different ages in the area of Belgrade. Acta Vet Beograd, 39 (2-
3), 155-162.
Köroğlu E, Şimşek S (2001). Elazığ yöresi güvercinlerinde (Columba
livia) bulunan ektoparazitler ve yayılış oranları. Fırat Üniv Sağlık
Bil Derg. 15 (1), 195-198.
Merdivenci A (1963). İstanbul camilerinde yuvalanan güvercin
(Columba liva)’larde parazit insidensi. Turk Biy Derg, 13, 81-88.
Mushi EZ, Binta MG, Chabo RG, Ndebele R, Panzirah R (2000).
Parasites of domestic pigeons (Columba livia domestica) in Sebele,
Gaborone, Botswana. J S Afr Vet Assoc, 71, 249–250.
Şenlik B, Güleğen E, Akyol V (2005). Bursa yöresindeki evcil
güvercinlerin (Columba livia domestica) ektoparazitleri. Turk
Parazitol Derg, 29 (2), 100-102.
Tiğin Y (1973). Ehli güvercinlerde (
Columba livia) bulunan
ektoparazitler. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 20 (2–3), 372–390.
Tolgay N (1973). Evcil ve Yabani Kanatlıların Önemli Parazitleri.
Ankara Üniv. Basımevi, Ankara.
Ogoegbunam F (1976). Beitrag zur parasitenfauna der wiener
stadtauben, Columba liva Domestica. Wien Tierarztl Mschr, 63, 110.
Petryszak A, Rosciszewska M, Bonczar Z, Pospiech N (2000).
Analyses of the population structures of Mallophaga infesting
urban pigeons. Wiad Parazytol, 46 (1), 75-85.
Vindevogel H, Duchatel JP (1979). Les prencipales maladies
arasitaires du pigeon. Ann Med Vet, 123, 85-92.