155
« Zamonaviy dunyoda tabiiy fanlar: Nazariy va amaliy
izlanishlar» nomli 8-son ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiyasi
MILLATLARARO TOTUVLIK VA DINIY BAG’RIKENGLIK O’ZBEK
XALQINING YUKSAK QADRIYATIDIR
Pardayeva Maftuna Baxtiyor qizi
Termiz davlat universiteti Ijtimioiy Fanlar
fakulteti Amaliy Psixologiya 3-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.6362714
Annotatsiya:
Ushbu maqolada jamiyatda toleranlilikning o’rni, xalqlar o’rtasida
tinchlikni hamda diniy bag’rikenglikni ta’minlashning dolzarbliligi, inson qadriyatini
ulug’lashda
tarbiyaning ahamiyati, shuningdek, O’zbekistonda saqlanib va rivojlanib
kelayotgan qadriyatlarning jahon miqyosida tutgan rolini va qanchalik darajada yurtimizda
millatlararo totuvlik va diniy bag’rikenglikni ta’minlashda samaradorligini keltirib o’tamiz.
Kalit so’zlar:
Tolerantlilik, fanatizm, irqlashtirish
Bizning shu mo’jazgina yashil dunyomizda 7 milliarddan ortiqroq inson iste’qomat
qiladi.
Barchasining dini, tili, millati, qadryatlari, huquqlari va erkinliklari bor. O’znavbatida
esa barcha uchun xavfsizlikni ta’minlash masalasi tug’iladi, ming afsuslar bo’lsinki turli milliy
va diniy nizolar, to’qnashuvlar, o’zaro urushlar xavfsizlik masalasining yemirilishiga olib kelib
qo’ymoqda. Vaqtlar o’tgan sayin xavfsizlik masalasi butun jahon miqyosida dolzarb muommo
tusiga aylanib bormoqda, shuningdek, O’zbekistonda ham diniy bag’rikenglik,
inson
huquqlarini ta’minlash va mamlakatimizda iste’qomat qilayotgan 130 dan ortiq millatlarning
tinch – totuvligini ta’minlashga ham huquqiy, ham qadriyat jihatidan shunday yondashilganki,
butun dunyo o’zining yuksak bahosini berib kelmoqda. O’zbek xalqi azal – azaldan
insonparvarligi, mehmondo’stligi bilan boshqa xalqlardan ajralib turadi, oilada har bir
farzandga mehmon kelganida “Assalomu alaykum”, “Xushkelibsiz”
kabi xush yoqadigan
jumlalar, qanday millat vakili bo’lishidan qat’iy nazar hurmat qilish o’rgatiladi.O’zbek xalqiga
boshqalarning fikr va qarashlarini o’zining tushunchalariga zid kelsada, imkon qadar sabr va
chidam bilan tinglab, to’g’ri qabul qilish singdiriladi va bu asrlar mobaynida qadriyat sifatida
shakillanib kelmoqda.
Shiddat bilan rivojlanib borayotgan zaminda diniy nizolar inson tinchligini, huzr -
xalovatini buzib, barchani sergak tortishga va imkon qadar jamiyatda tolerantlilikni yoyishga
chaqirmoqda. Dunyo taraqqiyotini ta’minlashning muhim vositasi hisoblangan bag’rikenglikni
ta’minlash borasida 1995 yil 16 - noyabrda BMT tizimida YuNESKO bosh koinferensiyasining
28 – sessiyasida “Bag’rikenglik tamoyillari Deklaratsiyasi” qabul qilindi unda bir qator
majburiyatlar
belgilab berildi, shulardan biri diniy bag’rikenglikni imkon qadar targ’ib
qilishdir. Ko’rinib turibdiki, tolerantlilik jamiyat yuksalishing muhim omilidir. Tolerantlik
(lot.tolerantia – sabr , toqat, chidam) – o’zgalarning fikrlari,
odatlari, g’oyalari, e’tiqodlariga
nisbatan toqatli bo’lishda qo’llaniladi. Bu yo’nalishning muhim tamoyili, har bir shaxs o’z
e’tiqodiga amal qilishda mustaqildir va boshqalar ham bu huquqga ega ekanligini tan olishdir.
Bunda o’zining qarashlarini boshqa birovga singdirishga yo’l qo’yilmaydi. Vatan taraqqiyoti
yo’lida tolmaydigan, mustaqil fikrlash qobiliyatiga
ega yoshlarni tarbiyalash, ularda milliy
qadriyatlarni va milliy ongni rivojlantirish, bugungi zamon talablariga mos bo’lgan
tolerantlilikni va diniy bag’rikenglilikni rivojlantirish bugungi jamiyatning ustivor talabidir.