Xülasə Tədqiqatın məqsədi Azərbaycanda innovasiya iqti sadiyyatının formalaşmasının bir sıra iqtisadi vençur
Yüklə 132,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- E.Məmməd-zadə
- 2. İnnovasiya prosesinin vergilərlə stimullaşdırılması
- 3. Milli iqtisadiyyatın prioritet sahələrində elmi-texniki mübadilənin artması
- 4. Vençur maliyyələşdirməsinin inkişaf etdirilməsi
- Keywords
| n İNNovaSİya İQTİSaDİyyaTI UOT 316.422:336.221.(479.24) İNNovaSİya İQTİSaDİyyaTININ FormaLaŞmaSININ bƏZİ İQTİSaDİ vƏ İNSTİTUSİoNaL aLƏTLƏrİ Xülasə Tədqiqatın məqsədi – Azərbaycanda innovasiya iqti- sadiyyatının formalaşmasının bir sıra iqtisadi - vençur maliyyələşməsi, vergi güzəştləri və müəssisələr arasında elmi-texniki mübadilədən səmərəli istifadə və ümumi təyinatlı institusional alətlərin tədqiqi.
qayisəli təhlil. Tədqiqatın nəticələri – innovasiya iqtisadiyyatının formalaşmasının vergi güzəştlərinin, müəssisələr ara - sında elmi-texniki mübadilənin və vençur maliy yələş - məsinin səmərəli istifadəsinə dair təkliflər verilmişdir. Tədqiqatın məhdudiyyətləri – vergi stimullaşdır- manın, vençur maliyyələşdirmənin və elmi-texniki mübadilənin innovasiya iqtisadiyyatının formalaşmasına təsirini daha da artırmaq üçün onları elmi cəhətdən daha geniş əsaslandırmaq tələb olunur.
sadiyyatı ilə bağlı vençur maliyyələşdirməsi, vergi sti - mullaşdırılması və elmi-texniki mübadilənin səmərəli istifadəsi istiqamətindəki tədqiqatlarda elmi mənbə kimi istifadə imkanlığı.
Respublikasında innovasiya iqtisadiyyatının formalaş- masına müsbət təsir göstərən vergi stimullaşdırmanın, vençur maliyyələşdirmənin və elmi-texniki mübadilənin alətlərinin müəyyən edilməsi və elmi cəhətdən əsaslandırılması. Açar sözlər: innovasiya iqtisadiyyatı, innovasiya prosesi, vergi stimullaşdırılması, elmi-texniki mübadilə, vençur maliyyələşməsi. səh. 101-116 Məmməd-zadə Emin Eldar oğlu i.f.d., dos. AMEA-nın İqtisadiyyat İnstitutu AZ 1133, Bakı ş., H.Cavid prospekti, 115.
e_mamedzade@mail.ru 6(120)/2014 101 PDF processed with CutePDF evaluation edition www.CutePDF.com
1.Giriş Müasir dövrdə elm və innovasiya təkcə ictimai inkişaf prosesi kimi deyil, eyni zamanda bəşəriyyətin təkamül prosesinin istiqaməti kimi də diqqəti cəlb edir. De - yilənlərlə əlaqədar qeyd etmək lazımdır ki, biliklərin istehsalı, ötürülməsi və istifadə olunması sosial iqtisadi inkişaf texnologiyasının əsasını təşkil edir. Şübhəsiz elmi və innovasiyalı inkişafın dinamikası bilik və texnologiyaların ötürülməsinin təşkili prosesinə görə müəyyənləşdirilir. Sözügedən proses digər sözlərlə ifadə olunduqda, texnologiyaların transferi də adlandırıla bilər. Burada söhbət təkcə istehsal proses- lərindən getmir. Adı çəkilən proseslərə sosial inkişaf, bazar münasibətləri, siyasi sferada idarəetmə və s. daxil edilə bilər. Bu səbəbdən də yeniliklərdə təcəssüm ol- unmuş biliklərin ötürülməsi və istifadəsi ilə əlaqədar bütün hadisə və təzahürlərə uyğun vahid metodiki yanaşmanın tapılması məqsədəuyğun hesab oluna bilər. Digər tərəfdən isə bütün ölkələrdə sosial iqtisadi inkişafla əlaqədar mövcud şəraitin qeyri sabitliyi də nəzərə alınmalıdır. Bü gün hər bir şəxs tərəfindən qəbul olunmuş fakt kimi qeyd oluna bilər ki, in- novasiyalı inkişaf iqtisadiyyatın optimal formalaşmasının əsası kimi çıxış edir. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, bu prosesin qanunauyğunluqları tam və aşkar olaraq, hələ də müəyyənləşdirilməyib. Problemin metodoloji aspekt lərini araşdıran zaman məlum olur ki, burada diqqət birinci növbədə üç məqam üzərində cəmləşdirilməlidir. Birincisi, dövlətin istifadəsində iqtisadi sistemi çərçivəsində müəyyən müddətdə bəzi problemlərdən (sosial, siyasi, istehsal xarakterli problemlər olmasından asılı
texnologiyalar olmur. İkincisi, bəzən münasib (relevant) texnologiyaların olmasına baxmayaraq, mövcud elmi-texniki və innovasiya potensialı onlardan səmərəli istifadə olunmasına imkan yaratmır. Üçüncüsü, relevant texnologiyaların digər ölkələrdən idxalı bəzi şəraitlərdə (ölkə, region, sahə) uğurla nəticələnsə də, yeni şəraitlərdə aktual prob- lemlərin həll olunması üçün münasib olmur. Yuxarıda göstərilən hər üç situasiya hər şeydən öncə innovasiya infrastrukturunun təkmilləşdirilməməsindən irəli gəlir. Bu səbəbdən də əsas məsələ təkcə cəmiyyətdə istehsal və sosial strukturun təkmilləşdirilməsindən, idarəetmədə qərar və iradələrdən asılı olaraq tənzimlənmədən ibarət deyildir. Burada əhəmiyyətli olan yeniliklərin tətbiq olunmasının sinergetik effektlərlə müşayiət olunması üçün adekvat innovasiya infrastrukturunun yaradılmasından gedir. Əks təqdirdə aktual problemlərin həlli üçün bu və ya digər texnologiyalardan istifadə olunması cəhdləri ziddiyyətlərin aradan qaldırılması ilə deyil, daha da dərinləşməsi ilə, bəzi hallarda yenilərinin yaranması ilə müşayiət oluna bilər. İqtisadiyyatın real sektorunun müəssisələri bir-biri ilə əmtəə, pul axınları, həmin axınların sürətini tənzimləyən zaman şəraiti ilə bağlıdırlar. Nəzərə almaq lazımdır ki, istehlak sferasında son məhsulun yaranması bəzən yüz lərlə təsər- E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 102 rüfat subyektinin qarşılıqlı əlaqəsini zəruri edir. Bütün iqtisadi sistemi əhatə edən təsərrüfat əlaqələrinin hüdud və kəmiyyətləri barədə ancaq müyyən təsəvvürlər irəli sürmək olar. Yuxarıda qeyd olunanlar bir daha sübut edir ki, innovasiya prosesi iqtisadi inkişaf fenomeni kimi, dünyanın dərk olunmasının dəyişikliklər vasitəsi ilə mümkün olması fikrini əsaslandırır. Eyni zamanda vurğulamaq lazımdır ki, Azərbaycan Respub- likasında innovasiya fəaliyyətinin təşkil olunması təkcə fundamental elmlər baza- sında deyil, eyni zamanda tətbiqi xarakterli araşdırmalar bazasında da həyata keçirilməlidir. Bu prosesdə dövlət hadisələrin irəliyə doğru inkişaf etməsinin təmi- natçısı kimi çıxış edir. Respublikada innovasiya prosesinin stimullaşdırılması üçün bir sıra mexanizmlər mövcuddur. Həmin mexanizmlərdən ən əhəmiyyətlilərini biz aşağıda nəzərdən keçirəcəyik. 2. İnnovasiya prosesinin vergilərlə stimullaşdırılması Müasir dövrdə yaranmış situasiyanın spesifikası ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda da fundamental və texnoloji araşdırmalar və müvafiq elmi-istehsal bazası mövcud- dur. Eyni zamanda mövcud innovasiya potensialının nəticələri istehsal və digər sahələrdə olduqca zəif reallaşdırılır. Respublika səviyyəsində innovasiya prosesini tənzimləyən əsas hüquqi baza hal hazırda intellektual mülkiyyət sahəsində mövcud qanunvericilikdir. Bunun üçün isə təkcə mütərəqqi texnoloji ukladın formalaşdırıl- ması kifayət deyil, həmçinin innovasiya fəaliyyətinin investisiyalaşdırılması üçün birbaşa və dolayısı olaraq, dövlət tənzimlənməsi alət və vasitələri də tələb olunur. Birbaşa (müstəqim) iqtisadi tənzimlənmə üsullarına maliyyələşdirmə (məqsədli, predmet-təyinatlı, problem-istiqamətli), kreditləşdirmə, lizinq, fond əməliyyatları, planlaşdırma və proqramlaşdırma, həmçinin dövlət sahibkarlığı və dövlət sifarişləri daxildir. Dolayısı üsullar, hesab edirik ki, daha səmərəli və əhəmiyyətli üsullardır. Dolayısı (qeyri-müstəqim) üsulların mahiyyətini innovasiya fəaliyyəti üçün zahiri və ictimai mühitin formalaşdırılması təşkil edir. Sözügedən üsulların üç əsas növü vardır: 1. Vergi stimullaşdırılması; 2. Amortizasiya siyasəti vasitəsi ilə stimullaşdırma (vergi siyasətinin tərkib hissəsi kimi deyil, müstəqil mexanizm olaraq tətbiq olunur); 3. Yeni məhsul və əmtəə növlərini mənimsəyən büdcədən birbaşa dotasiya alan şirkətlər. Nəzərə almaq lazımdır ki, ən məhsuldar və səmərəli təsir gücü olan vasitə vergi stimullaşdırılmasıdır. Lakin vergi stimullaşdırılmasının tətbiq edilməsinin əsas çatış- mazlığı dəqiq prioritetlərin yoxluğudur: vergi imtiyazları sistemi bərabər səviyyədə milli iqtisadiyyatın bütün sahələrinə aid edilir və elmtutumlu perspektivli istiqamətlər üstün vəziyyətdə deyildir. İmtiyazlı (güzəştli) vergi tutulmasında vergi mükəlləfli E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 103 bazanın ixtisar edilməsi, vergi tariflərinin, vergi ödənişlərinin azaldılması ilə həyata keçirilir. Vergi siyasətində, həmçinin müəyyən fəaliyyət növlərinə tətbiq edilən vergi subsidiyaları da nəzərdə tutulmuşdur. Vergi subsidiyalarında yeni maşın və avadan- lıqların yaradılması ilə əlaqədar olan gəlirlərin bir hissəsi vergilərdən azad edilir. Dünya praktikasında innovasiya fəaliyyətinin stimullaşdırılması üçün aşağıdakı vergi güzəştləri tətbiq olunur [1]: tədqiqatlara və investisiya qoyuluşlarına vergi güzəştlərinin tətbiqi, mən- fəətlərdən investisiya məsrəfləri üçün sərf edilən vergi ödənişlərinin bir hissəsinin müvəqqəti olaraq təxirə salınması; innovasiya məsrəflərinin artması ilə ƏDV tariflərinin azaldılması; bir neçə il ərzində innovasiya layihələrinin reallaşdırılmasına sərf edilən və mənfəətlərə tətbiq edilən (uzun müddətli innovasiya səciyyəli layihələrə xərc -
innovasiya təşkilatların səhmlərindən əldə edilən hüquqi və fiziki şəxslərin dividendlərinə tətbiq edilən vergi güzəştləri (yeni texnika, texnologiya müstəqil istehsal edən səhmdar cəmiyyətlərinin səhmlərindən olan gəlirlərə vergi - gəlir vergisində güzəştlər); müştərək və sifarişli elmi tədqiqat və təcrübi-konstruktor işlərində mənfəətlərə tətbiq edilən vergi tariflərinin azaldılması (elmi tədqiqat konstruktor layihələri və təcrübi İşləri); yerinə yetirilən innovasiya layihələrinin prioritetliyinə əsasən vergi güzəştlərinin verilməsi; nou-hauların, intellektual mülkiyyətin tərkibinə daxil olan qeyri maddi ak- tivlərin istifadə olunması ilə əldə edilən mənfəətlərə tətbiq edilən vergi güzəştləri; elmi-tədqiqat institutları, ali məktəblərə və digər innovasiya təşkilatlarına ve - rilən avadanlıqlarının dəyərinə görə mənfəətlərə tətbiq edilən vergilərin həcminin azaldılması; vergi
mükəlləfli mənfəətlərin öhdəliklərindən innovasiyaların maliyyələşdirilməsi üçün xeyriyyə fondlarından ödənilən ianələrdən gələn məbləğlərin çıxılması ilə; innovasiya təşkilatlarının mənfəətlərinin müəyyən hissəsinin xüsusi fondlara köçürülməsi və innovasiya məqsədləri üçün sərf olunduğu zaman vergi im - tiyaz larının tətbiq olunması. Burda bütün vergi imtiyazlarından söhbət gedir - yəni istisnalar, çıxımlar və vergi kreditini əhatə edir. İnnovasiyalı iqtisadiyyatın inkişafı üçün tətbiq edilən vergi imtiyazlarını tədqiq edən mütəxəssislər bir çox ölkələri əhatə edən empirik araşdırmalar aparmışlar. Nü- munə üçün ingilis alimləri Nikolas Blumun (1973), Raçel Qriffitin (1963) və Con Van Rinenin (1965) tədqiqatlarını göstərmək olar [15]. Yuxarıda adları qeyd edilən E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 104 müəlliflər empirik dəlillər gətirərək, iddia edirlər ki, tədqiqatlara sərf edilən vəsait qoyuluşundan və özəl sektorun apardığı işlərin həcminə uyğun vergi güzəştləri tətbiq olunmalıdır. Araşdırmalar İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf təşkilatının üzvü olan 9 dövlətin 19 illik (1979-1997) göstəricilərinə əsasən aparılmışdır. Tədqiqatçılar xüsusi olaraq qeyd edirlər ki, 10%-li vergi güzəştləri qısa müddətli perspektivdə elmi araşdırmalara sərf edilən investisiyaların həcminin 1%, uzun müddətli perspektivdə isə 10% art- masına səbəb olmuşdur. Yeri gəlmişkən, qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Res - publikasının Vergi Məcəlləsində nəzərdə tutulan güzəştlərinin xüsusi çəkisi də kifayət qədər böyük olub ümumi vergi daxilolmalarının, təxminən, 30 %-ni, başqa sözlə, ÜDM-in 4,2 %-ni təşkil edir [2]. İnnovasiya potensialından məqsədyönlü istifadə edilməsi, eləcədə ictimai-iqtisadi proseslərin vergi güzəştləri vasitəsilə stimullaşdırılması Azərbaycanda iqtisadi inkişafın müasir mərhələsində kiçik və orta sahibkarlığın hərtərəfli inkişafının təmin edilməsinə də ciddi təsir göstərir. Kiçik və orta biznesin inkişafı bir tərəfdən dövlətin fiskal siyasətinin təmin edilməsində, əhalinin gəlirlərinin artırılmasında, digər tərəfdən isə dövlətin sosial yükünün azaldılmasında əhəmiyyətli rol oynayır [2]. Hal-hazırda Azərbaycanda vergi stimullaşdırılması nə kəmiyyət, nə də keyfiyyət göstəricilərinə görə xarici ölkələrin səviyyəsinə çatmır. Məsələn, Avropa İttifaqına daxil olan ölkələrdə 6 əsas vergi stimullaşdırılması mövcuddur (Elmi Tədqiqat La - yihələri və Təcrübi Konstruktor İşlərinin vergi bazasının xərclərinin silinməsi ilə vergi bazasının azaldılması, kapital məsrəflərin sürətli amortizasiyası, vergi krediti, xüsusi vergi tarifləri, Elmi Tədqiqat Layihələri və Təcrübi Konstruktor İşlərində çalışanların əmək haqlarına tətbiq edilən vergilərin azaldılması, müştərək tədqiqat- lara tətbiq edilən vergi xərclərinin azaldılması) [4]. Azərbaycandakı innovasiya müəssisələrinə cəmi iki vergi güzəştləri tətbiq olunur və həmin güzəştlər ancaq sahibkarlıq fəaliyyətinin müəyyən hissəsini- texnoparkları, sənaye parklarını, təhsil ocaqlarının bir qismini əhatə edir. İlk olaraq, 7 il ərzində büdcəyə ödənilən ƏDV və torpaq vergisinin ödənilməsindən qeydiyyata düşən texnopark müəssisələri tam olaraq azad edilmişdir [2, s. 79]. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanda texnoparkların yaradılması hər gün müşahidə edilən hadisələrdən deyil, təhsil müəssisələri fundamental və tətbiqi elmi araşdırmaları aparan əsas təşkilatlar kimi çıxış etmirlər (elmi tədqiqat müəs-
müəssisələrinin ciddi surətdə stimullaşdırılmasından danışmağa əsas vermir. Ümumilikdə, Azərbaycanda innovasiya fəaliyyətlərinə tətbiq edilən vergi güzəştləri probleminə aşağıdakıları aid etmək olar: 1. Araşdırmalar göstərdi ki, vergi mexanizminin təkmilləşdirilməsi zamanı Azər- baycan müəssisələrinin cüzi vergi güzəştlərinə olan həssaslığını nəzərə alın- E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 105 ması tələb olunur. Burada söhbət N.Blum, R.Qriffit və C.Rinenin təklif etdik- ləri 10-15-%-li vergi güzəştlərindən gedir [15]. Hesab edirik ki, daha güclü iqtisadi stimullar tələb olunur. Məsələn, innovasiya layihələrinin reallaşdırıl- masının ilkin mərhələlərində “vergi tətillərinin” elan edilməsi qeyd oluna bilər; 2. Həyata keçirilən vergi və gömrük siyasəti ölkədə istehsalçıların elm tutumlu məhsulların ixrac etməsini stimullaşdırmır, xarici investorlar isə milli və müştərək müəssisələrin texniki cəhətdən yenilənməsinə (neft sektoru, İKT
3. Regional hakimiyyət orqanlarının müəssisələrdə istehsalın yenilənməsi, yeni məhsul istehsalı və xidmətlərin göstərilməsinin təşkili istiqamətində fəaliyyətlərinin stimullaşdırılması üçün müstəqil vergi siyasəti həyata keçir- məsi üçün kifayət qədər səlahiyyətləri yoxdur; 4. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən müəssisələr üçün xüsusi vergi mexanizmləri və vergi siyasətinin formalaşması üçün müvafiq yanaşma tələb olunur. Aşağı səviyyədə vergi tarifləri özəl sektorda innovasiya fəallığını stimullaşdırırsa, dövlət sektoruna nisbətən az təsir göstərir. Mövcud vergi mexanizmləri çərçivəsində müəssisələrin öz mənfəətlərini kapital qo yuluşu məqsədləri üçün istifadə etməsində maraqları demək olar ki, hiss olun- mur.
Yaranmış situasiyadan çıxış yolu vergi siyasətinin formalaşdırılmasına kompleks yanaşmanın işlənilib hazırlanmasıdır. Sözügedən yanaşma innovasiya tipli müəs- sisələrə aid olmalı və həmin müəssisələr formalaşma dövründə bütün vergi və ödənişlərdən azad edilməlidirlər. Dövlət elmi texniki tərəqqinin bütün halqaları üzrə elmi yeniliklərin istehsala tətbiq olunmasını, bütün fundamental araşdırmaları sti - mullaşdırmalıdır. Lakin bu zaman resursların məhdudluğu və dövlət prioritetləri də nəzərə alınmalıdır. Stimullaşdırma sistemi innovasiyaların tətbiqi işini fəallaşdırmalı, struktur dəyi - şikliklərinin aparılmasını təmin etməli və iqtisadiyyatın real sektorunun rəqabətqa- biliyyətliliyini yüksəltməlidir. 3. Milli iqtisadiyyatın prioritet sahələrində elmi-texniki mübadilənin artması Beynəlxalq elmi-texniki mübadilənin dünya iqtisadiyyatının inkişafında olduqca əhəmiyyətli rolu vardır. Qlobal inteqrasiya prosesləri müasir iqtisadi model üçün xarakterik olub, bütün dünyada bərabər səviyyədə texnoloji inkişafı zəruri edir. Ancaq elmi biliklərin cazibə mərkəzərinin formalaşmasının tarixi xüsusiyyətlərinə görə dünya iqtisadiyyatının texniki inkişaf səviyyəsi hər yerdə eyni deyildir. Bütün bunlardan əlavə olaraq, elmi mərkəzlərin inkişaf səviyyəsi də müxtəlif ola bilər və qeyri bərabər inkişaf səviyyəsi inteqrasiya proseslərini ləngidir. Problemin aradan qaldırılması üçün elmi texniki mübadilə tələb olunur. Elmi texniki mübadilə iqtisadi
İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 106 cəhətdən zəif inkişaf etmiş ölkələrin elmi texniki baxımdan inkişafına müsbət təsir göstərməklə yanaşı, inkişaf etmiş ölkələrdə də elmi texniki tərəqqinin spiralvarı, təkamül yolu ilə inkişafını təmin edir. Hal-hazırda dünyada elmi-texniki mərkəzlər bir birindən təcrid olunmuş vəziyyətdə və müxtəlif inkişaf səviyyələrində fəaliyyət göstərirlər. Elmi texniki mübadilə müxtəlif elmi biliklərin birləşdirilməsinə, araşdır- malarda əldə edilən nəticələrin tətbiqində yeni imkanların meydana çıxmasına şərait yaradır. Mübadilə həmçinin bir problemin həllində müxtəlif yanaşmalardan istifadə olunmasına, faktiki olaraq elmi fikrin, elmi texniki tərəqqinin irəliyə doğru hərəkət etməsinə imkan yaradır. Barəsində söhbət açılan dövlət siyasəti Yaponiya, Cənubi Koreya, Çin dövlətlərində həyata keçirilmiş və milli iqtisadiyyatların bu siyasətdən əldə etdikləri fayda göz qabağındadr [5, 6, 7]. İnformasiyaların və texnologiyaların ötürülməsi üsullarına görə elmi texniki mübadilə formalarını differensiallaşdırırlar. İki üsul, kommersiya və qeyri kommer- siya üsulları xüsusi ilə seçilir. Elmi-texniki mübadilənin qeyri-kommersiya üsulunda mübadilə iştirakçıları arasında pul öhdəlikləri yoxdur. Qeyri-kommersiya mübadilə üsullarına aşağıdakı daxildir: • nəşr işi - ixtisaslaşdırılmış ədəbiyyat və sorğu materiallarının buraxılması, open acsses elmi məqalələrin nəşri, məlumat bazalarının hazırlanması və s. • sərgi fəaliyyəti - elmi konfransların keçirilməsi, simpozium və seminarların, elmi nailiyyət sərgilərinin təşkili. • tədris prosesində tələbə, aspirant və artıq təcrübəli kadrların mübadiləsi həyata keçirilir. • mütəxəssislərin miqrasiyası - beynəlxalq elmi-texniki mübadilənin bir mənalı qiymətləndirilməyən faktorlarından biridir. Bəzən kadr miqrasiyası icbari pro - sesdir - mütəxəssis öz ölkəsində biliklərini tətbiq edə bilməyən zaman, Yəni əksər hallarda, beynəlxalq mərkəzlər yüksək ixtisaslı mütəxəssisləri digər ölkələrdən öz mərkəzlərinə cəlb edirlər və bununla da öz elmi texniki poten- siallarını yüksəldirlər. Bu zaman “Beyin axını” baş verir. Bir çox iri şirkətlər kommersiya mübadiləsində fəal iştirak edirlər: xarici elmi nəşrləri izləyir, elmi araşdırmaların tətbiqi predmeti, yeni yanaşmaların istehsala tətbiqi izlənilir, milli araşdırmaların nəticələri dərc olunur. Qeyri kommersiya mübadiləsində isə əsasən, biliklərin ikitərəfli ötürülməsi baş verir. Pul münasibətlərini yox - luğuna baxmayaraq, məhz bu üsullar vasitəsi ilə dünya elmi fikri tərəqqi edir. Deyilənlərlə yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, miqrasiya prosesləri də dövlət tərəfindən izlənilməlidir. “Beyin axını” uzun müddətli perspektivdə ölkə iqtisadiy - yatına olduqca ciddi və neqativ təsir göstərə bilər. Elmi-texniki mübadilənin kommersiya üsullarında mübadilə prosesində ötürülən bilik və informasiyalar müqabilində bir ölkədən digər ölkəyə ödənişlər edilir. Müəl- lifin fikrincə, mübadilənin kommersiya formasına aşağıdakılar daxildir: E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 107 texnologiyaların satışı; artıq tətbiq və istifadə edilən elmi araşdırmaların nəticələrini əks etdirən patent və lisenziyaların satışı; hər hansı bir elmi və sənaye layihələrinin təşkilinə xarici investisiyaların qoyu- luşu; xarici mütəxəssislərin də cəlb edilməsi ilə müəyyən elmi araşdırmalarla bağlı müştərək müəssisələrin yaradılması; lizinq tədbirlərinin təşkili; injinirinq; beynəlxalq konsaltinq. Qeyri-kommersiya üsullarından fərqli olaraq, elmi texniki mübadilənin qeyri- kommersiya üsullarında nəzəri biliklər deyil, artıq tətbiq edilən yeni texnologiyaların mübadiləsi gerçəkləşdirilir. Beləliklə, qeyri kommersiya mübadiləsi - nəzəri biliklərin mübadiləsidirsə, kom- mersiya mübadiləsi həmin biliklərin tətbiqi ilə bağlıdır. Hər iki üsulların respub- likamızda tətbiqi innovasiya prosesinin səmərəli təşkili üçün əhəmiyyətlidir. Kommersiya üsulları ilə həyata keçirilən elmi-texniki mübadilə praktiki olaraq, ölkədə yeni texnologiyaların tətbiq olunması deməkdir. Bu səbəbdən də dövlət yeni texnologiyalar sahəsində mübadilələri fəal dəstəkləməlidir. Hesab edirik ki, elmi biliklərin nəzəri bazası praktiki yanaşmalarla bir- ləşdirildikdə, çox böyük səmərə əldə edilə bilər, ən başlıca məsələ hal-hazırda dünyada tətbiq edilən ən perspektivli innovasiya layihələrin Azərbaycandakı müəs- sisələrdə tətbiq edilməsidir. Dövlət kommersiya üsulları ilə həyata keçirilən elmi-texniki mübadilənin təşkil olunmasını öz üzərinə götürməldir ki, milli iqtisadiyyatın rəqabətqabiliyyətliliyinin yüksəlməsinə müsbət təsir göstərsin. 4. Vençur maliyyələşdirməsinin inkişaf etdirilməsi İnnovasiya iqtisadiyyatının bir neçə problemlərinin həllində yardımçı ola bilən digər alət - vençur maliyyələşməsidir.İlk növbədə, o ölkə müəssisələrinin yeni texnologiyaların yiyələnməsinə təkan verə bilər. Eyni zamanda respublikanın resurs potensialından istifadəni də daha optimal tərzdə təşkil etməyə kömək edə bilər. Zən- nimizcə, ölkədə makroiqtisadi inkişafın təmin olunması yalnız düzgün qurulmuş in- vestisiya siyasəti əsasında mümkündür və məhz bu səbəbdən vençur maliyyələşməsi, aparıcı ölkələrdə olduğu kimi, bazar sistemində daha mühüm rol oynamalıdır. Diaqram 1-də vençur şirkətlərin dünyada son illərdə inkişafı, dediklərimizi əyani sübut edir. Diaqramdan göründüyü kimi, vençur kapitalı həcmcə azalsa da, şirkətlərin sayına görə 2011-2013-cü illərdə artmaqda olub. E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 108 Müəllifin fikrinə görə, ümumiyyətlə, vençur maliyyələşdirilməsinin əsas fərqli cəhətləri aşağıdakılardır: kreditləşdirmədən fərqli olaraq, pul vəsaitləri onların əvvəlcədən geriyə qay- tarılması vaxtı və faizlərin ödənilməsi müddətləri əvvəlcədən müəyyən- ləşdirilmir. kiçik və orta biznes müəssisələrinin maliyyələşdirilməsi bank kre - ditləşdirilməsindən fərqli olaraq, hər hansı bir girov qoyulmadan həyata keçi - rilir.
vençur fondlarına vəsaitlərin təqdim olunması məqsədləri və şəraiti digər ənənəvi investorların motivlərindən fərqlənir. vençur maliyyələşdirilməsində fondlar tərəfindən kiçik müəssisələrə tələb ol- unan maliyyənin qiymətləndirilməsi bir qədər fərqli üsullarla həyata keçirilir. Banklar və digər maliyyə - kredit institutları kreditləşdirmədə maliyyələş - dirilən şirkətin ən yaxın perspektivdəki göstəricilərini, cari göstəricilərini nəzərə alırlar. Bundan fərqli olaraq, vençur maliyyəçiləri maliyyə vəziyyətinin uzun müddətli perpektivdəki vəziyyəti əsasında yeni məhsulları, texno - logiyaları ətraflı və hərtərəfli öyrənərək, gələcək bazarın həcmini proqnoz - laşdırırlar.
İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... diaqram 1. dünyada investisiya şirkətlərin sayı və onların kapital həcmi. Mənbə: http://www.evca.eu/research/activity-data/ annual-activity-statistics/investments-(2013) 6(120)/2014 109 E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... banklar ancaq kreditorlardır, onları kreditlərin ödənilməsi üçün kiçik müəs- sisələrin bazar mövqeyi maraqlandırır. Vençur kapitalı şirkətləri mülkiyyət - çidirlər və onların investisiyası səhm kapitalı formasında həyata keçirilir. Yəni vençur investorları kiçik innovasiya şirkətlərinin səhmdarları olurlar. vençur maliyyələşdirilməsi, öz işlərinə təzə başlamış şirkətlər tərəfindən hər hansı bir təminatın olmamağı səbəbindən digər formalardan yüksək riskliliyi ilə seçilirlər. Bu gün Azərbaycanda vençur fondlarının yaradılması və onların fəaliyyətlərinin xüsusiyyətləri innovasiya iqtisadiyyatının formalaşmasında böyük rolu ola bilər. Vençur fondlarının inkişaf etməsi üçün birinci şərt - investisiya mənbələrinə çıxışın əldə olunmasıdır. Bu gün qüvvədə olan qanunvericiliyə əsasən nə fiziki şəxslər, nə də institusional investorlar (investisiya fondları) vençur fondlarını yarada bilməzlər. Bu isə öz növbəsində, innovasiyalara istiqamətlənən investisiyalarının potensial bazasının nəzərə çarpacaq dərəcədə azalmasına səbəb olur. Yəni nəinki, “Vençur fondları haqqında”qanun qəbul edilməli, üstəlik digər qanunlarda da (məsələn, “İn- vestisiya fondları haqqında” qanun) vençur biznesini stimullaşdıran düzəlişlər aparılmalıdır. Xatırlatmaq lazımdır ki, ABŞ-ın vençur fondlarının sürətlə inkişafı pensiya fondlarının öz aktivlərinin 10%-ni vençur fondlarına investisiya qoyuluşları ilə başlamışdır [9]. Mahiyyət etibarı ilə vençur fondlarının Azərbaycanda mənbəsi kimi, ya maliyyə- sənaye qruplarının dövriyyədə olmayan vəsaitləri (azad vəsaitlər), ya da fərdi xarici investorların (özəl və yaxud qeyri-hökumət) vəsaitləri göstərilə bilər. İkinci mühüm şərt - fondun risklərinin azaldılmasına xidmət edən sazişlərin struk- turlaşdırılması üçün imkanların yaradılmasıdır. Burada söhbət imtiyazlı səhmlərə və adi səhmlərə çevrilən, opsion xüsusiyyətləri olan mülkiyyət alətlərindən gedir. Qa- nunvericilikdə adi imtiyazlı səhmlərlə əlaqədar nəzərdə tutulubdur ki, birincisi, on- lara idarəetmədə iştirak hüququ verilir, ikincisi, onlar fondun nizamnamə vəsaitlərinin 10%-ni təşkil edə bilərlər. Bu isə öz növbəsində, vençur layihələri üçün kifayət deyil. Azərbaycanda vençur investorunun istifadə edə biləcəyi yeganə alət adi səhmlərdir, bu adətən bütün inkişaf etməkdə olan bazarlarda xüsusi kapital fond- larının fəaliyyəti üçün də xarakterikdir. Burada çatışmayan cəhət layihələrin real- laşdırılması zamanı əlverişsiz ssenarilərdə investorlar üçün sığortanın olmamağıdır. Deyilənlərlə yanaşı, korporativ idarəetmənin yüksək standartlarının olmadığı şəraitdə, vençur investoruna öz mülkiyyətçi hüquqlarının təminatı üçün səhmlərin nəzarət paketinə sahib olmağı tələb olunur. Üçüncüsü, səhm bazarının inkişafı və İPO (Initial Public Offering [10] - səhm-
olaraq, investisiya bazasının yaradılması-hər şeydən öncə pensiya və investisiya fondlarının aktivlərinin artması tələb olunur. Maliyyə bazarının və İPO-nun yoxluğu şəraitində fond üçün investisiyalardan yeganə çıxış yolu səhm paketlərinin strateji 6(120)/2014 110 investora satılmasıdır. Lakin bu artıq alıcılar üçün daha az rəqabət mühitinin yaradıl- ması demək olardı, satış zamanı qiymətlər, tam olaraq, düzgün müəyyənləşdirilmir, nəticədə vençur layihəsinin verimliliyi saziş bağlayan bütün tərəflərin maraqlarına uyğun olmur. Qanunvericilik və icraedici hakimiyyət orqanlarının bu istiqamətdə məqsədyönlü təşkilatçılıq işlərinin reallaşdırılması müəyyən vaxt tələb edir. İnvestisiya sahəsində qeyd edilən şəraitin yaradılmasından sonra Azərbaycanda bu sahəyə, xüsusən vençur investisiyaların yatırılmasına, ehtiyatlı optimist yanaşma mümkündür. Hər şeydən öncə, qeyd etmək lazımdır ki, respublikada hələ də artım potensialı tükənməyən sahələr mövcuddur, deməli, maliyyələşdirilməsi tələb olunan sahələr və vençur investoru üçün layihələrdə iştirak etmək üçün əlverişli şərait tədricən yaranır. Bu gün Azərbaycanın dünya bazarlarında innovasiyalı məhsulların satışını və son nəticədə, ümumi rəqabətqabiliyyətini artırmaq üçün vençur biznesi sürətlə inkişaf etdirilməlidir.Nəzərə alsaq ki, müasir dünyada, neft və qaz istehsalının nü- mayəndələrindən, banklardan sonra ən gəlirli şirkətlər məhz innovasiya məhsulu bu- raxan şirkətlər tutur, xüsusən İKT sahəsində olan müəssisələr [11], vençur biznesinin dövlət tərəfindən dəstəklənməsi şübəhəsiz ki, olduqca vacib məsələdir. Bütün bunlar vergi imtiyazları, valyuta tənzimlənməsi və nəzarətinin sadələşdirilməsi, həmçinin vençur kapitalı olan şirkətlərin qeydiyyatının asanlaşdırılması tədbirləridir və şüb- həsiz qeyd edilənlər Azərbaycanda vençur investisiyalarının inkişafına müsbət təsir göstərəcəkdir. İctimai Kapital bazarında investisiya fəaliyyəti ilə müqayisədə vençur sahəsinin dövlət tərəfindən tənzimlənməsinin xüsusiyyətləri hər hansı bir spesifik tənzimlənmə üsullarından heç nə ilə seçilmir. İnnovasiya layihələrinin vençur maliyyələşdirilməsi uzun müddətli xarakter daşıyır, vençur investorları hər şeydən öncə dövlətdən bürokratik prosedurların mini - mallaşdırılmasını, korrupsiya ilə mübarizə və sabit iqtisadi siyasətin həyata keçi - rilməsini gözləyirlər. Vençur investorları şüurlu olaraq, əlavə gəlir əldə etmək üçün riskləri öz üzərinə götürürlər, onlar mülkiyyət toxunulmazlığı hüququndan əlavə digər təminat hüquqlarının verilməsini tələb edirlər. Bütün dünyada vençur investorları üçün patent hüququ sahəsində mülkiyyət hüququnun qorunması, səhm paketləri üzərində nəzarət hüququ olmayan səhmdar- ların hüquqlarının müdafiəsi, müflisləşmə prosedurları, xarici investorlara ayrı- seçkilik siyasətinin yürüdülməməsi və s. göstərilə bilər. Aparıcı ölkələrin qanunvericilikdə əhəmiyyətli yerlərdən biri institusional investorların və kommer- siya banklarının vəsaitlərinin vençur investi siyalaşdırılması fondlarında yer- ləşdirilməsi məsələsi tutur. Bu gün vençur kapitalı Azərbaycanda daha da inkişaf etdirilməsi zərurəti artmışdır. Belə bir şəraitdə vençur biznesinin mexanizminin po - pulyarlaşdırılması, yüksək texnologiyalar sahəsində kiçik və orta biznesin dövlət tərəfindən dəstəklənməsi, milli kapitalın (o cümlədən, institusional investorların, 6(120)/2014 111 E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... bankların, xüsusi şəxslərin) cəlb olunması, ümumi investisiya mühitinin ölkədə sağlamlaşdırılması tələb olunur. Dünya təcrübəsi göstərir ki, kiçik biznes iri şirkətlərə nisbətən yeniliklərə daha çox meyillidir. Təşəbbüs azadlığı və təşəbbüslərin mükafatlandırılması məsələləri nəzərdən keçirilərkən bürokratik əngəllərin yoxluğu, risklərə hazır olmaq, irəli sürülən orijinal təkliflərin dərhal həyata keçirilməsi cəhdləri bütün bunlar kiçik şirkətlər üçün xarakterik olan xüsusiyyətlərin, ancaq kiçik bir hissəsidir. Maliyyə vəsaitlərinin məhdudluğu səbəbindən, kiçik biznes texniki layihələrin maksimal surətdə işlənilib hazırlanmasının reallaşdırılmasında daha çox maraqlıdırlar. Mövcud qiymətləndirmələrə görə texniki yeniliklərin hazırlanması və onların sənaye nü- munələrinin hazırlanması qərarının qəbul edilməsinə kiçik şirkətlər adətən iri şirkətlərə nisbətən az vaxt sərf edirlər. Zənnimizcə, vençur kapitalın yuxarıda qeyd olunan spesifik aspektlərini nəzərə alaraq, Azərbaycanda vençur maliyyələşdirilməsini kifayət qədər yaxın zamanda inkişaf etdirmək olar. Bu prosesin başlanmasına və geniş inkişafına qeyd etdiyimiz vergi tənzimləməsinin optimallaşdırılması, təhsil sistemində institusional islahatlar, xüsusən də milli elmi təşkilatların aparıcı xarici institut və universitetlərlə, beynəl - xalq korporasiyaların elmi-texniki qurumları ilə elmi təcrübələrin mübadiləsinin sürətləndirilməsi (məsələn, scholarship vasitəsilə) [12] əhəmiyyətli təkan verə bilər. Bu tədbirlər, eyni zamanda nəinki vençur biznesinə qoşulmaq istəyən milli şirkətlərin sayını artıracaq (hələlik yalnız bir şirkət mövcuddur - “İnfipro” şirkəti) [13], hətta onların daha perspektivli innovasiya bazarlarına üz tutmasının qarşısını alacaq. Qeyd edək ki, vençur kapitalı hər şeydən əvvəl ona görə əhmiyyətlidir ki, biz onun sayəsində azərbaycanlı alimlər tərəfindən illərlə işlənmiş və müvafiq patent, müəlliflik hüququ alınmış elmi işlərin istehsalatda tətbiqini daha da sürətləndirə bilərik. Bununla yanaşı,vençur kapitalı vasitəsilə yeni istehsal sahələrinin, xüsusilə də informasiya kommunikasiya texnologiyalarının, nanatexnologiyaların, bio- texnologiyaların və digər elm sahələrinin inkişafına nail olmuş olarıq. Bunun üçün isə sadəcə olaraq, vençur kapitalı sahəsində böyük təcrübəyə və uğurlu nəticələrə malik olan dövlətlərin və onların müəssisələrinin fəaliyyəti yaxından öyrənilməli və bunun əsasında institusional islahatları nəzərdə tutan proqramlar hazırlanaraq, ardıcıl şəkildə həyata keçirilməlidir. 5. Nəticə Müasir dövrdə dünyada postindustrial cəmiyyətdən informasiya cəmiyyətinə keçid şəraitində qloballaşan iqtisadiyyatın hər şeydən öncə innovasiya iqtisadiyyatı kimi xarakterizə edilməsi fikrinə sövq edir. Burada əsas sferalar bazarda rəqabət üstünlüklərinin əldə edilməsinə şərait yaradan, istehsalın səmərəliliyinin yük- səldilməsini stimullaşdıran, əmtəələrin və xidmətlərin keyfiyyət xüsusiyyətlərinin 6(120)/2014 112 təkmilləşdirilməsinə xidmət edən yeni informasiya kommunikasiya texnologi - yalarının tətbiqidir. Qeyd edilən prosesdə başlıca rol dövlət tənzimlənməsinə və müəssisələrin innovasiya təşəbbüslərinin dəstəklənməsinə məxsusdur. Sözügedən tənzimlənmənin istiqamətləri çox cəhətlidir və müvafiq olaraq, təhsil sahəsindən vençur biznesi sferasına qədər institusional islahatların həyata keçirilməsi tələb ol- unur. Yeni texnologiyaların inkişaf etdirilməsi ilə cəmiyyətin iqtisadi həyatında prin- sipial dəyişikliklərin baş verməsi göz qabağındadır. Qeyd etməliyik ki, informasiya, bilik müstəqil və spesifik dəyəri olan resursa çevrildi. 2014-cü ildə Amerika, Avropa və Asiyanın inkişaf etmiş ölkələrində araşdır- malara və innovasiya sektorunun inkişafına çəkilən xərclərin payı (R&D- Research and development) ÜDM-in minimum 1,8%-ni təşkil edir. İkincisi, informasiya və innovasiya sektoru güclü mənbədir, müasir sosial iqtisadi inkişafa, artım di- namikasına müsbət təsir göstərir. Eyni zamanda iqtisadi tərəqqinin mexanizmi və trayektoriyasında dəyişikliklər müşahidə olunmuşdur, son illərdə ağırlıq mərkəzi informasiya sahəsində xidmətlər üzərinə keçirilir. Bu səbəbdən də müasir dövrdə Azərbaycanda innovasiya iqtisadiy - yatının formalaşdırılması həyati əhəmiyyət daşıyan məsələdir. İnnovasiya texno - logiyalarının artması milli iqtisadiyyatın rəqabətqabiliyyətliliyinin yüksəldilməsinin əhəmiyyətli mexanizmi kimi çıxış edir. Məhz bu baxımdan radikal ixtiralardan in- novasiyalara doğru böyük addımlar atılmalıdır. Bunun üçün isə texnologiyaların işlənilib hazırlanması erkən mərhələlərindən dövlət tərəfindən dəstəklənməlidir. Qeyd edilən dəstək dövlət tərəfindən sifariş edilən innovasiya layihələri, vençur fondları, biznes-inkubator, texnopark, texnopolis, texnologiyaların mübadiləsi və transfer mərkəzləri, müştərək elmi araşdırma mərkəzləri, kiçik elmi tədqiqat mərkəz - lərinin inkişaf etdirilməsini dəstəkləyən fondlar, innovasiya risklərinin sığortalan- ması və s. vasitəsi ilə həyata keçirilməlidir. Ədəbiyyat siyahısı 1. Леонтьев Л.И. (2003). Опыт стимулирования инновационной деятельности за рубежом [Текст]. Л.И. Леонтьев. Инновации. №4, с. 85-90. (Leontyev L.İ.
2. Musayev A. (2014). İnnovasiya iqtisadiyyatı və vergi stimullaşdırması. Bakı. “Azərbaycan Universiteti”, 184 s. 3. http://www.stat.gov.az/menu/6/statistical_yearbooks/source/education_2014.zip - ADSK-nın rəsmi saytı. 4. http://riep.ru/upload/iblock/527/527fb2bed4b455725d41e437fde03f5f.pdf - “Rusiya iqtisadiyyat, siyasət və hüquq elmi-tədqiqat institutu” federal dövlət büdcə təşkilatının rəsmi saytı. E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 113 5. Окрут З.М., Фам За Минь. (1992). Модель экономического развития Южной Кореи. Путь к процветанию. Москва. “Финансы и статистика” (Okrut Z.M., Fam Za Min. (1992). Cənubi Koreyada iqtisadi inkişaf modeli. Firavanlıq yolu. Moskva. “Maliyyə və statistika”). 6. Япония: опыт модернизации. Рук. проекта Эльгена Молодякова. (2011). Москва. АИРО-XXI, 280 с. (Yaponiya: modernləşmə təcrübəsi. Layihə rəhbəri
7. Səmədzadə Z.Ə. (2009). Çin qlobal dünya iqtisadiyyatında. Bakı. Elm və Təhsil, 608 s. 8. http://www.evca.eu/research/activity-data/annual-activity-statistics/ investments- (2013). Qapalı Səhmdar Cəmiyyətlərin Səhmləri və Vençur Kapitalı üzrə Avropa Assosiasiyasının rəsmi saytı. 9. Великий Ю.В. (2010). Влияние венчурного предпринимательства на инно- вационную деятельность. Экономика. Финансы. Право. №5, с. 9-12. (Velikiy Y.V. (2010). İnnovasiya fəaliyyətinə vençur sahibkarlığın təsiri. İqtisadiyyat. Maliyyə. Hüquq. №5, s. 9-12.). 10. http://en.wikipedia.org/wiki/Initial_public_offering. “Vikipedia” azad elektron ensiklopediyasının rəsmi saytı. 11.https://fortune.com/fortune500/2013/. “Fortuna”biznes-analitik jurnalın (ABŞ) rəsmi saytı. 12. http://en.wikipedia.org/wiki/Scholarship. “Vikipedia” azad elektron ensiklope- diyasının rəsmi saytı. 13. http://infipro.az/. “İnfipro İnc.” informasiya texnologiyası, internet və proqram təminatı üzrə ixtisaslaşan bizneslərin başlanğıc mərhələsinə investisiya edən vençur kapitalı şirkətinin rəsmi saytı. 14. http://www.battelle.org/docs/tpp/2014_global_rd_funding_forecast.pdf . “Bat- telle Memorial Institute” beynalxalq elmi-tədqiqat və qeyri-kommersiya təşki- latının rəsmi saytı. 15. Bloom N., Griffith R., Van Reenen J. (2002). Do R&D tax credits work? Evi- dence from a panel data of countries 1979-1997. Journal of Public Economics. Vol.85, pp.1-31. (Blum N., Qriffit R., Van Rinen J (2002). 1979-1997-ci illərdə dövlətlərin elmi-tədqiqat və inkişaf tədbirlərinə verilən vergi kreditlərin həcmi. “Journal of Public Economics” jurnalı.85 saylı buraxılış, s.1-31.). E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 114 Мамед-заде Эмин Эльдар оглы д.ф.э., доц., ведущий научный сотрудник Института экономики НАНА Некоторые экономические и институциональные инструменты формирования инновационной экономики Аннотация Цель исследования – изучение экономических и институциональных инстру- ментов формирования инновационной экономики. Методология исследования – системный подход, сравнительный анализ. Результаты исследования – были даны рекомендации по эффективному ис- пользованию некоторых экономических и институциональных инструментов по формированию инновационной экономики.
ние влияния налогового стимулирования, венчурного финансирования и на- учно-технического обмена на формирование инновационной экономики.
следования в качестве научного источника в процессе эффективного примене- ния некоторых экономических и институциональных инструментов в формировании инновационной экономики. Оригинальность и научная новизна исследования – определение и научное обоснование некоторых экономических и институциональных инструментов, положительно влияющих на формирование инновационной экономики.
İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 115 Mamed-zadeh emin eldar oglu Ass.Prof., Institute of Economy in ANAS Some economic and institutional instruments of formation of innovative economy Abstract Purpose – studying of economic and institutional instruments of formation of in- novative economy. Design/methodology – system approach, the comparative analysis. Findings – were made recommendations about effective use of some economic and institutional tools about formation of innovative economy. Research limitations – fuller scientific research of influence of tax incentives, venture financing and a scientific and technical exchange for formation of innovative economy is necessary.
of effective appling of some economic and institutional tools in formation of inno- vative economy.
institutional tools which are positively influencing to formation of innovative eco - nomy.
Məqalə redaksiyaya daxil olmuşdur: 21.10.14. Təkrar işləməyə göndərilmişdir: 28.10.14. Çapa qəbul olunmuşdur: 16.12.14. E.Məmməd-zadə İNNOVASİYA İQTİSADİYYATININ fORMALAŞMASININ BƏZİ İQTİSADİ VƏ... 6(120)/2014 116 Yüklə 132,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|