& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Noqatlι u`tirdin` qoyιlatug`ιn orιnlarι.
Noqatlι u`tir qoyιlatug`ιn ga`p noqat qoyιlatug`ιn ga`pke qarag`anda tιyanaqsιzιraq, al u`tir menen ayιrιlιp jazιlatug`ιn qospa ga`ptin` qurιlιsιndag`ι jay ga`plerge qarag`anda tιyanaqlιraq boladι. Mιsιlι: A`piwayι adamlardan bir waqlarι o`zi qorqιtqan bunt, siyasatdegen so`zlerdi bag`an sayιn jiyi-jiyi esitetug`ιn boldι; olar bul so`zlerdi mιsqιllap aytadι, biraq sol mιsqιlιnιn` negizinde epsiz tu`rde jasιrιng`an soraw esitiledi; adamlar bul so`zlerdi ιzalanιp ta aytadι.
Ko`binshe ha`rip yamasa san menen izbe-izligi belgilengen ga`pler noqatlι u`tir menen jazιladι. Mιsalι: Sonday-aq jataqxanada jasaytug`ιn adamlarg`a:
A) Jasaytug`ιn bo`lmede Kir juwιw ha`m juwιp qoyιw, u`sit ha`m ayaq kiyimlerdi tazalaw;
B) elektr jollarιn du`zetiw ha`m remontlaw, o`zinshe qosιmsha svet ornatιw;
V) Adam jasaytug`ιn bo`lmede elektr menen qιzdιratug`ιn a`sbaplardan, pirimuslardan ha`m t.b. paydalanιw;
G) Bo`lmeden sιrtqa tarap ketkendey etip qattι shawqιm menen baqιrιw, qosιq aytιw, reproduktorlar, radiopriemnikler ha`m magnitofonlar qoyιw;
D) Sιrttan kelgen adamlardι qondιrιp qaldιrιw ha`m basqalar qadag`an etiledi;
Jazιuda qawιstιn` qoyιlatug`ιn orιnlarι.
Ga`p arqalι bildirilip atιrg`an oy pikirdi qosιmsha ayqιnlau maqsetinde jumsalatug`ιn so`z, so`z dizbegi ga`p qauιsqa alιp jazιladι. Qauιstag`ι so`z yamasa ga`p tutas ga`p penen gramatikalιq baylanιsqa twspeydi. Mιsalι: Qauιs eki bo`lekten (ashιlιushι xa`m jabιlιushι) turadι. Bul mιsalda «eki bo`lekten» degendi qawιs ishindegi so`zler ayqιnlap tusindirip tur.
Qawιstιn eki turi bar: Jay qawιs ( - ), tik qauιs [ - ]. Ko`rinip turg`anιnday-aq qauιs eki bo`lekten turadι.Qauιsqa alιnatug`ιn so`zler yamasa ga`pler usι qauιstιn` eki bo`leginin` ortasιnda turadι. A`dette qauιstιn` eki bo`legi ten`dey jumsaladι. Ayιrιm jag`dayda qauιstιn` tek bir bo`legi jabιlιushι bo`legide jumsaldι. Jabιlιushι qauιs izbe-izlikti an`latιushι ha`riplerden yamasa sanlardan keyin qoyιladι. Mιsalι: Jataqxanadag`ι hatlang`an mulikler: a) orιnlιqlar; b) to`sekler.
Ma`jilis qarar etedi: 1) Klastιn` tazalιg`ιn saqlaug`a erisiu, 2) Ha`mmenin` tolιq wlgeriuge erisiu, 3) To`men wlgeriushilerdi aldag`ι oqιushιlarg`a bekitiu.
Tik qawιs ko`binese Fonetika, Ximiya, Matematika ilimlerinde jumsaladι. Siyrek jag`dayda tik qauιsqa alιng`an ga`ptin` ishinde keletug`ιn ayιrιm so`z yamasa ga`p jay qauιsqa alιnιuι mumkin. Sonlιqtanda tik qauιs ulken qauιs, jay qauιs, kishi qauιs dep ta aytιladι. A`dettegi jag`dayda, tekstlerde jay qauιs ko`birek jumsaladι. Qauιs to`mendegi jag`daylarda qollanιladι.
1) Ga`p ishine qosιmsha kirgizilgen ga`p yamasa so`z benen so`z dizdegi sol ga`p arqalι bildirilip atιrg`an pikirdi qosιmsha tusindirip, ayqιnlau maqsetinde, ol jazιuda qauιsqa alιnιp jazιladι. Mιsalι: Kelesi jιldιn` ba`xa`rinde wyin ko`shirip a`kelip qalanιn` tuslik shιg`ιsιnnan, auιl ishinnen (ha`zir ol jerler qalag`a o`tip ketti) wsh bo`lmeli jay aldι. Endi oylansam atamda, apamda bizlerge (balalarιna) wy ta`rbiyasιn az ko`rip, auιldιn` ta`rbiyasιnan, ja`ha`nnin` ta`rbiyasιnan azg`antay na`rse bolsada wyge aralastιrg`ιsι keledi eken.
Erten` «Dinamo» (Kiev) ha`m «Spartak» (Moskva) komandalarι ortasιnda oyιn boladι.
2) Dramalιq shιg`armalarda avtordιn` twsindirme so`zi (remarka) qauιsqa alιnιp jazιladι. Mιsalι: A`met – (a`skerge) jazdιrιnιz, bulardιn` kisenlerin! sheshin`, olardιn` qollarιn! Endi bular azat, endi bular huqιqlι! (a`skerleri ayaq-qolιn jazdιradι). Bunday jag`day prozalιq shιg`armalarda da ushιrauι mumkin. Mιsalι: bul so`zlerdi bir saparι mag`an bir juda` jaqsι haqιyqat (ol «haqιyqat» degen so`zdi ayιrιqsha nιg`arlap ayttι) adam aytιp bergen edi.
3) Keltirilgen mιsallardιn`, siltemelerdin` (Tsitatalardιn`) qaysι avtordan alιng`anlιg`ιn an`latatug`ιn adam atlarι menen atasιnιn` atlarι (eger qιsqartιlsa olardιn` da`slepki ha`ripleri) qauιsqa alιnιp jazιladι.
4) Oqιu qurallarιnda, ilimiy miynetlerde ushιrasatug`ιn silteushi ga`pler qauιsqa alιnadι.