So`z qurlιsι
So`z qurlιsι eki bo`lekten turadι. So`zdin` bo`leklerin bo`liwge bolmaytug`ιn ma`nili bo`legi so`z tu`biri dep ataladι.
Mιs;mektep,taw,tas,paxta,salι So`z tu`birine jalg`anatug`ιn bo`leksheler qosιmta dep ataladι.
Mιs;paxta-kesh,salι-kesh,taw-lar,tas-tan (paxta-tu`bir, kesh-qosιmta)
Qosιmtalardιn` tu`rleri
Atqaratug`ιn xιzmetine qaray qosιmtalar eki toparg`a bo`linedi.
1.So`z jasawshι qosιmtalar 2.So`z tu`rlewshi qosιmtalar
So`z jasawshι qosιmtalar
So`z jasawshι qosιmta tu`bir so`zlerdin` keynine qosιlιp jan`a ma`ni so`zler do`retedi.
Mιs:Balιq (ne? zattιn` atι) balιq-shι (kim?adam) usta (adam) ustaxana (orιn) balιq-shι, paxta-kesh,xιzmet-ker
So`z jasawshι qosιmtalar tu`bir so`zlerdin` keynine tikkeley jalg`anadι.Al so`z tu`rlewshi qosιmtalar onnan keyin qosιla beredi. Mιs:Suw-shι-lar-dιn`,sharwa-shι-lιq-ta So`z jasawshι qosιmtalardι suffiksler dep ataymιz.
So`z tu`rlewshi qosιmtalar
So`z tu`rlewshι qosιmtalar taza ma`nili so`z jasamaydι. Olar ga`ptegi so`zlerdi bir-biri menen baylanιstιradι.
So`z tu`rlewshi qosιmtalar so`z jasawshι qosιmtalardan son` jalg`anadι. Mιs:Taw-lar,bala-lar-dιn`,paxta-kesh-ler-din`.salι-kesh-ler-din`. So`z tu`rlewshi qosιmtalardι jalg`awlar dep ataymιz.
Jalg`awlar to`rt tu`rli boladι. Ko`plik,tartιm,betlik,seplik jalg`awlarι
Ko`plik jalg`awι
So`z tu`rlewshi qosιmtalardιn` bir tu`ri ko`plik jalg`awι.Olar lar-ler tu`rinde qollanιladι. So`z tu`birine qosιlιp, predmettin` ko`plik ma`nisin an`latadι.Mιs:Bala-balalar, oqιwshι-oqιwshιlar, qa`lem-qa`lemler,
ko`ptik qosιmtalarι atlιq, sanlιq, almasιq, so`zlerge qosιladι. Mιlalι: partalar (atlιq), sizler (almasιq), besler (sanlιq).
Eger ko`plik qosιmtalarι sanlιq, kelbetlik, feyil so`zlerge qosιlg`anda, olar zatlιq ma`nige iye boladι. mιs: bes-besler, (klasιmιzda besler ko`p) ju`rgen, -ju`rgenler (ju`rgenler ko`beyip ketti) .
ko`ptik qosιmtalarι tu`bir so`zlerge tikkeley jalg`ana beredi. So`zdin` keyningi buwιnι juwan bolsa juwan, jin`ishke bolsa jin`ishke tu`ri qosιladι. Al basqa qosιmtalar ko`plik qosιmtalardan son` qosιladι. Mιs: paxta-lar-ι-mιz, adam-lar-dιn`, egin-ler-din`, egin-ler-di
Dostları ilə paylaş: |
