Saqlanιn` feyili u`ndew, shaqιrιqtι, abayla, oyιlιp ketpe, usla, jιg`ιlιp ketpesin-buyrιqtι bildiredi. Keyingi mιsaldag`ι egleme, qalmasιn, sιrιn`dι almasιn – ha`mmege qaratιlιp aytιlg`an ma`slahat, o`tinishti an`latadι.
1. Buyrιq meyil tiykarιnan II ha`m III-betlerde arqalι bildirledi.
Mιs:oqι.jaz,aytqιz,jazdιr, u`yret, u`yren, oqιn`, oqιsιn, aytsιn, qala ber
Mιs: Endi sen qala ber, u`yren, u`yret. O`sken jerdin` oylι ba`lentin an`lap barιw kerek, ulιm. Endigi ga`pti Amanqul biy aytsιn..
2. Buyrιq meyil II-III-betlerde birlik ko`plik sanlarda aytιladι onιn` II beti tu`bir ha`m do`rendi tu`rinde betlik qosιmtalarι arqalι bildiriledi. Mιs: oqι, ayt, jaz, oqιt, aytqιz, jazdιr, oqιn`, aytιn`, jazιn`, oqιn`ιz,aytιn`ιz
Al, u`shinshi bette-sιn-sin qosιmtasι arqalι jasaladι.bul qosιmta arqalι jasalg`an buyrιq meyil tek birlik sanda keledi de, onιn` ko`plik qosιmtasι bolmaydι. Mιs:oqιsιn,jazsιn,islesin, aytsιn.
Buyrιq meyil buyrιq ga`ptin` bayanlawιshι xιzmetinde qollanιladι.
Tilek meyil
Tilek-o`tinish, alg`ιs ma`nilerin bildiretug`ιn feyiller tilek meyil dep ataldι.
Bolg`ay, ketkey, alg`ιsι keledi, barg`aysan`, barg`ayman, barg`ay, aytqιm keledi, aytqιn` keledi, aytqιsι keledi, barsam edi, barsa edi, barsan` edi, aytsan` edi, aytsa edi, kelsem eken, kelsen` eken, kelse eken ha`m t.b ma`nilerde ele islenbegen, biraq isleniwi tiyis is ha`reketti bildiredi.
Mιs: Janιwardι nede bolsa awιlg`a minip keteyin. Endigiden bιlay tu`simde de , on`ιmda da sizlerdi ko`rgeymen.
Tilek meyil eki tu`rli usιl menen jasaladι:
1. feyil tu`birinetilek meyildin` –ayιn –eyin,-yιn, -yin qosιmtalarιnιn` jalg`anιwι arqalι jasaladι: Mιs: Jazayιn, ko`reyin,alayιn, oqι-yιn, isle-yin, ju`r-eyin
Dostları ilə paylaş: |
