[]
Yüklə 7,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Qəlbi imanla sabit olduğu halda (küfr sözünü deməyə) məcbur edilən (dil ilə deyib ürəyində onu təsdiq etməyən) şəxs istisna olmaqla, hər kəs iman
- Məcburiyyət Nədir
140
bir durumda dinə zidd olan bir şeyin edilməsi mübahdır. Küfr sözü söyləyərsə və ya edərsə, günahkar olmaz. Çünki bu durumda insanın rizası gedər, iradəsi fəsada uğrayar, qəsd ortadan qalxar. Bundan daha xəfif bir dərəcədəki təhdidə gəlincə isə daha kiçiyi edilərək iki pislikdən daha böyük olanı qaldırılır. Bu durumda bir müsəlman qəlbi imanla dolu olduğu və imanın həqiqətinə mütləq olaraq inandığı halda küfrə qəlbilə deyil sadəcə dili ilə etdiyi müddətdə təkfir edilməz. Əgər onun etdiyi küfr qəzəb, sevindirici bir hadisə zamanı və ya məcbur edilərək baş verərsə, bununla o, kimsə küfr etmiş olmur. «Qəlbi imanla sabit olduğu halda (küfr sözünü deməyə) məcbur edilən (dil ilə deyib ürəyində onu təsdiq etməyən) şəxs istisna olmaqla, hər kəs iman gətirdikdən sonra küfr etsə (onu ağır təhlükə gözləyir). Lakin qəlbən küfrə razı olanlara (qəlbində könüllü surətdə küfrə yer verənlərə) Allahın qəzəbi tutar və onlar şiddətli bir əzaba düçar olarlar». (ən-Nəhl 106). Bu ayə Əmmar İbn Yəsir və anası – Allah onlardan razı olsun - barəsində enmişdir. Onlar müşriklər tərəfindən məcbur edilmişlər ki, küfr sözü söyləsinlər. Lakin Peyğəmbər –
anda?». O da: «Qəlbim imanla sabit idi» dedi. Peyğəmbər: «Əgər incitsələr yenə də deyə bilərsən». Peyğəmbərə – sallallahu aleyhi və səlləm – Əmmarın küfr etməsi barəsində xəbər verildikdə buyurdu: “O, başdan ayağa qədər imanla doludur”. Onu o, qədər incitdilər ki, Peyğəmbəri – sallallahu aleyhi və səlləm – söydü və bütləri haqqında yaxşı söz dedi 407 . Buna görə də məcburiyyət və insanın ağlının bağlanması ona küfr hökmünün verilməsi üçün maneədir. İbn Teymiyyə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Peyğəmbəri yalanda ittiham etmək, nifrət etmək, paxıllıq etmək, təkəbbürlükdən ona tabe olmamaq, günahının dərəcəsinə görə (bir kimsənin) bədən əzalarıyla etdiyi böyük günahlardan şiddətlidir. Məs: Zina, oğurluq, içki içmək, adam öldürmək və s. Bədən üzvləri ilə olunan küfr əməllərə gəldikdə: Bütə səcdə etmək, Peyğəmbəri söymək və s. buna bənzər əməllər qəlbdə də küfrün olmasına işarədir. Əks halda bir kimsə qəlbində bunu istəmədiyi halda, bütün qarşısında səcdə etdikdə qəlbində Allaha səcdə etdiyini niyyət edərsə, bu onun üçün küfr olmayacaqdır. Bu hal icazəlidir müşriklərin içərisində yaşayan bir kimsəyə, əgər onun həyatı təhlükəsi varsa, zahiri əməllərdə onlarla razılaşa bilər. Lakin qəlbində Allaha ibadət etiyini bilməlidir. Rəvayət edilir ki, müsəlmanlardan və Kitab əhlindən olan bir çox alimlər müşriklərin içrisində olduqları zaman belə edədilər, ta ki onları İslama dəvət edənə və onlar da İslamı qəbul edənə qədər” 408 .
Məcburiyyət Nədir? İmam Qurtubi – rahmətullahi aleyhi – deyir ki, İbrahim ən-Nəhəi – rahmətullahi aleyhi – dedi ki: “Həbsxana – məcburiyyət yeridir”.
407
Həkim 2/357, Beyhəqi 8/208, Təbəri 13/82, Nəsəi 8/111, Həkim 3/392, “Səhih Silsilə” 807. 408
“Məcmuul Fətava” 14/120. 141
İmam Məlik – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Qorxulu hədələr – məcburiyyətdir, hətta onlar həyata keçməsə də belə” 409 . İbn Qudamə – rahmətullahi aleyhi –: “Məcburiyyət 3 cürdür: 1) Bu təhlükə onu həyata keçirə biləcək kimsə tərəfindən olmalıdır. 2) Tələb olunanlar edilmədiyi halda hədənin həyata keçrilməsi ehtimalının çox olması. 3) Bu hədə bir çox müsibətləri: Ölüm, döyülmə və sürgün kimi bəlaları gətirir. O ki, qaldı məzəmmət və təhqirə bu məcbur edilmə sayılmır. Həmçinin az qism malın alınması da məcburiyyət deyildir. Əgər bir kimsəni yüngül vursalar bu da məcburiyyət deyildir. Əgər qorxu olarsa uşağa zərər vuracaqlar bu da deyilir ki, məcburiyyət deyildir çünki zərər başqasına aiddir. Lakin doğru olan bu da məcburiyyətdir. Çünki valideyn üçün övladının işkəncələri malının alınmasından daha dəhşətlidir. Malın alınması məcburiyyət olduğu kimi, uşağın ünvanına olan hədə də məcburiyyətdir” 410
. Əbu Bəkr İbn əl-Ərabi – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Küfr edilməsi icazəli olan məcburiyyət – əmr olunanı yerinə yetirmədiyi zaman insanın öz həyatını və ya müəyyən orqanlarının itirməsi təhlükəsi olan qorxudur. Bu halda ona küfr sözlərini ifadə etməsi icazəlidir” 411 . Yüngül bir təhlükə məcburiyyət sayılmır. Bəzi Sələflər deyiblər ki: “Adi təhdid varsa artıq məcburiyyətdir” 412
. İbn Həzm – rahmətullahi aleyhi – bəzi Hənəfi uləmalarının sözlərini qeyd edərək deyir ki: “Qamçı zərbəsi, iki əl zərbəsi ilə və ya bir günlük həbs edilmə - məcburiyyət deyildir” sözlərinə belə cavab verir: Bu səhv olan rəydir. Çünki nə Quran, nə Sünnədə dəlili omayandır. İbn Məsud - radıyallahu anhu – deyir ki: “Əgər əmr sahiblərindən kimsə filan sözü söyləməkdən ötrü məni bir iki qamçı zərbəsi vurmaq ilə hədələyərsə mən ondan qutulmaq üçün bunu söyləyərdim”. Səhabələrdən kiminsə buna müxalif olduğunu bilmirəm” 413
. Küfr sözü söyləmək üçün cəza elə olmalıdır ki, insan buna dözə bilməyəcək: Ölə bilər, şikəst ola bilər və s. Həmçinin küfr sözü dediyi zaman həddi aşan küfr sözü deməməlidir. Elə etməlidir ki, açıq-aydın olmasın. Lakin açıq-aydın deməyi məcbur edərlərsə bu zaman olar qəlbi imanla sabit olmalıdır. Səbr edib ölərsə, bu onun üçün daha yaxşıdır” 414 . İbn Batta – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Alimlər ittifaq ediblər ki, ölüm hədəsi ilə qarşılaşan bir kimsənin ölüm qorxusu ilə küfr edərsə, lakin qəlbi imanla dolu olarsa belə, kimsə haqqında kafirdir deyilmir və zövcəsindən ayrılmır” 415
. İmam Bəğavi – rahmətullahi aleyhi
409 “Təfsir əl-Qurtubi” 10/190. 410 “Muğni” 7/292, İbn Həzm “əl-Muhəllə” 8/330. 411 “Əhkəmul Quran” 5/13. 412 “Ravdatu Talibin” 8/58. 413 “əl-Muhəllə” 8/336. 414 “Təfsir əl-Həzn” 4/117. 415 “Fəthul Bəri” 2/313. Yüklə 7,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|