Araşdırma ( xplore)
. Maraq yaradılan hadisələrin araşdırılmasına,
bu hadisələrin səbəb-nəticə əlaqələrinin müəyyən edilməsinə yönəl-
dilmiş təcrübə, laboratoriya işləri və müxtəlif praktik tapşırıqlar ve-
rilir. Həmin işlər fərdi və qrup şəklində yerinə yetirilə bilər. Bu
tapşırıqlar mövcud biliklərlə öyrənilən yeni təlim materialı arasında
əlaqə yaratmağa xidmət edir. Yerinə yetirilmiş işin nəticəsini müza-
kirə etmək, səhvləri araşdırmaq üçün suallar verilir.
E
Cəlbetmə ( ngage)
: maraqoyatma (motivasiya). Mövzuya maraq oyat-
maq üçün müxtəlif situasiya və hadisələr təsvir edilir və suallarla yekun-
laşır. Verilən suallar əvvəllər qazanılmış biliklərə əsaslanır və şagirdləri
aktiv fəaliyyətə cəlb etməyi nəzərdə tutur.
E
6
7
Yadasalma ( licit) müasir
7E təlim modelinin ən mühüm mərhələsidir.
“Keçdiklərinizi xatırlayın” adlı məlumatlar bloku əhəmiyyətli üstünlük-
lərə malikdir:
• Verilən məlumatlar sistemli fəndaxili əlaqənin yaradılmasına əlverişli
şərait yaradır. Belə ki, XI sinif fizika kursunda yeni mövzuların tədrisi VI – X
siniflərdə qazanılan bilik və əldə olunan bacarıqlar üzərində qurulmuşdur.
Onlardan bir qismi uzun zaman keçdiyi üçün yaddan çıxa bildiyindən bu
bilik və bacarıqları verilən minimum materiallar əsasında xatırlamaq
yerinə düşər.
• Yadasalma blokunda verilən məlumatlar ali məktəblərə hazırlıqda əlavə
vəsaitlərdən minimum istifadə etmək imkanı yaradır.
• Yadasalma blokunda verilən materialın hansı sinif dərsliyindən
öyrənildiyi qeyd edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi sizin
bu məlumatları daha ətraflı öyrənməyiniz üçün
trims.edu.az saytında
müvafiq dərsliklərin elektron versiyasını əldə etməyə imkan yaratmışdır.
E
Anlayışlar xəritəsi. Fəsildə öyrəniləcək anlayışların
əlaqəlilik ardıcıllığı sistematikası.
Dərinləşdirmə. Mövzuya
uyğun dərinləşdirilmiş
(riyazi aparatı genişləndi-
rilmiş) materiallar əks
olunur.
İzahat ( xplain)
: məlumat mübadiləsi və müzakirə. Fəaliyyət zamanı
müəyyən edilən faktlarla bağlı bəzi açıqlamalar verilir. Əsas anlayış-
lar, mövzu ilə bağlı izahlar, təriflər, qaydalar, bir sözlə, dərsin əsas məz-
munu burada əks olunur.
E
Təkmilləşdirmə
və
dəyərləndirmə ( valuate)
: yaradıcı
tətbiqetmə . Məsələ həlli və və ya
praktik təcrübə – araşdırma. Mövzuda
öyrənilənləri
möhkəmləndirmək üçün
verilən tapşırıqlar.
( laborate)
E
E
Həyatla əlaqələndirin. Mövzuda öyrəni-
lənləri gündəlik həyatda rastlaşa biləcək-
ləri hadisələrin elmi əsaslarını izah etmək
və onlara münasibət
bildirmək məqsədilə
verilən nəzəri və praktik tapşırıqlar.
Özünüzü qiymətləndirin: şagird burada
verilən cədvəldəki suallara iş vərəqində
cavab yazır. Sonra bu cavablar dərslikdəki
mətnlə yoxlanılır və cavabının doğruluq
dərəcəsinə görə "zəif", "orta" və ya "yaxşı"
xanalarının birində "+" işarəsi qoyur.
Əgər cədvəldə məsələ verilibsə, o həll edi-
lir, cavab yazılır. Sonra həll prosesindəki
düsturlar dərsdə öyrənilən düsturlarla
müqayisə olunur və verilən cavabla yoxla-
nılır. Sonda həmin məsələ də üç dərəcə-
dən biri ilə qiymətləndirilir
Layihə . Evdə yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulur. Bu
layihələr nəzəri və ya eksperimental xarakter daşı-
yır, onu yerinə yetirmək üçün müxtəlif mənbə-
lərdən istifadə edilə bilər.
Dərsliyinizlə tanış olun!
TƏBİƏT FƏNLƏRİNİN TƏDRİSİNDƏ
7
MODELİ
E
Dərslikdəki bütün mövzular təbiət fənlərinin tədrisində təlim tsiklinin 7E modeli əsasında
hazırlanmışdır. Bu model dünyada ən proqressiv təlim modeli hesab olunur.
7E TƏLİM TSİKLİ-nin dərs zamanı reallaşdırılma ardıcıllığı:
Y
adasalma
C
əlbetmə
A
raşdırma
İ
zahat
T
əkmilləşdirmə
D
əyərləndirmə
G
enişləndirmə
E
licit
E
ngage
E
xplore
E
xplain
E
laborate
E
valuate
1
2
3
4
5
6
7
E
xtend
Genişləndirmə
( xtend)
: nə öyrəndi-
niz? Mövzuda əldə olunan yeni məlumat-
ları ümumiləşdirməyə və genişləndirməyə
xidmət edir. Dərsdə öyrənilən yeni an-
layışlardan istifadə etməklə mövzunun xü-
lasəsi – esse yazmaq, təriflərini vermək,
düsturları yazmaq və onların qısa izahının
verilməsi nəzərdə tutulur.
E
Fəslə aid məsələlər. Bölmənin so-
nunda
öyrəndiklərinizin tətbiqinə
dair sual və tapşırıqlar verilir.
Məsələlər
cavabları –
səh. 204–207
in
LAYİHƏ