1 – Tajriba ishi Mavzu: Sanoat korxonalari va muassasalarda mikroiqlim sharoitlarini aniqlash Mashg`ulotning maqsadi

Rasm 1. 
Nisbiy namlikni o’lchov asbobi 
a)
Aspiratsion psixrometr 
b)
PBU-1M psixrometr 
c)
Gigrometr M-19 

d)

Parrakli anemometr

 
Nazorat savollari: 
1.Ish o’rnidagi mikroiqlimni o’lchash uchun qo’llaniladigan asbob uskunalarning tuzilishi va ishlash 
jarayonini tushuntiring: (chizmasini chizing). 
2. Parrakli va kosachali animometrlar yordamida ish o’rnida havo harakati tezligini aniqlash usulini 
tushuntiring. 
3.Termoanimometrning tuzilishi va ishlatilish sohasini tushuntiring. 
4.Avgust va Assman psixrometrlarining tuzilishi, ishlatilish sohasi to’g`risida ma’lumot bering. 
5. Gigrometr ishlatilish sohalarini ko’rsating. 

---

2 – Laboratoriya ishi 
Mavzu
:
 Zararli moddalarning konsentrasiyasini aniqlash
. 
Ishning maqsadi: 
Ish joyidagi chang miqdorini aniqlab, u joydagi havo tarkibidagi changning ruxsat 
etilgan darajasini (konsentratsiyasi, me’eri, normasi va boshqa) aniqlash; mazkur ish bo’yicha qo’llaniladigan 
asboblar, ularning ish faoliyati va respiratorning ish samaradorligini bilish. 
Mustaqil ish topshiriqlari: 
Talabalar o’kituvchi taklif etgan adabiyotlar, uslubiy topshiriklar bilan chukur 
tanishishlari kerak. Mazkur laboratoriya ish bo’yicha asbobni ishlata bilish, ish chizmasi va xisobot yozish. 
 Laboratoriya ishini bajarish uchun umumiy ma’lumotlar.
Ishlab chiqarishdagi ko`p ishlarni bajarishda chang hosil buladi. 
Ular kelib chiqish manbalariga ko`ra, tabiiy va sun`iy changlarga bulinadi. 
a
) Tabiiy changlar
- inson ta`sirisiz hosil buladi. Bunday changlar turkumiga shamol va buronlar ta`sirida qum 
hamda tuproqning erroziyalangan qatlamlari ko`chishi, o`simlik 
va hayvon olamida
, vulqonlar otilishi boshqa 
hollarda paydo buladigan changlarni kiritish mumkin. 
b) 
Sun`iy changlar
– ishlab chiqarish korxonalari va qurilishlarda insonning bevosita ta`siri natijasida hosil 
buladi. 
Kelib chiqish xususiyati buyicha organik, mineral va aralashma changlarga farqlanadi. CHanglarning zararli 
ta`siri uning kimyoviy tarkibiga bog’liq. CHangning kattaligi, uch guruhga bulinadi: 
-kattaligi 10 mkm.dan katta bulgan changlar. Bunday changlar o`z og’irligi ta`sirida erga qo`nadi; 
-kattaligi 10 mkm.dan 0, 25 mkm.gacha bulgan changlar. Ular erga juda sekinlik bilan tushadi va mayda changlar 
deb yuritiladi. 
-kattaligi 0,25 mkm.dan kichiq bulgan changlar, ular erga qo`nmay havoda uchib yuradi. CHangning inson 
organizmiga ta`siri, eng avvalo, nafas olganda yuzaga keladi. Bunda havo bilan nafas olish, asosan, nafas 
organlarini zararlanishi: bronxit, pnevmo-konioz yoki umumiy reaktsiya (zaharlanish, allergiya) rivojlanishini 
vujudga keltirishi va changning o`pka yo`liga kirishi pnevmaniya, sil, o`pka rakining kelib chiqishiga sharoit 
yaratishi mumkin. Qo`rg’oshin, mis va boshqa metallarning changi inson organizmiga zaharlovchi modda sifatida 
salbiy ta`sir ko`rsatadi. 
CHangning hosil bulishi va tarqalishiga qarshi kurashda texnologik jarayonlar avtomatik usullarga o`tkazilgan 
halda jihozlarning 
zichligi oshirilib
, ma`lum masofadan turib boshqarish tizimlariga o`tish muhim ahamiyatga ega 
hisoblanadi. 
Sanoatda, transport vositalarini ishlatishda va qishloq xo`jaligida bajariladigan ishlarning deyarli hammasida 
chang hosil bulishi va ajralishi ko`zatiladi. Umuman changlar, ularning kelib chiqish manbalarini hisobga olgan 
holda