1. 1-§. Palız eginleri tuqımların egiw texnologiyaları hám texnika qurallarınıń analizi

1. 2-súwret. Suwǵarılatuǵın eginlerdi jetistiriwde pushtada eginniń jaylasıwı hám pushtadıń ólshemleri
A. J. Shokirov hám O. Xamroqulovalar piyazdı nálden jetistiriw texnologiyası boyınsha izertlewler aparǵan. Olar ótkergen tájiriybelerde ashıq maydanda pushtalarga piyaz nálleri 10 martta eki qatarlı lenta sıyaqlı usılda qayıslar arasındaǵı aralıqtı 20 sm etip, qayıs daǵı ósimlikler arasındaǵı aralıq 5; 7, 5 hám 10 sm etip, úsh qatarlı qayıs usılda bolsa qayıslar arasındaǵı aralıq 15 sm, qayıs daǵı ósimlikler aralıǵindaǵı aralıq eki qatarlı lenta sıyaqlı qaldırıp egilgen. Piyaz náldan egilgende joqarı ónim alınıwı, ónim sapası jaqsılanıwı, piyazdıń salmaǵı talap dárejesinde bolǵanlıǵı hám mayda piyazlar kem muǵdarda bolıwı baqlanǵan [10 ; 142-144-b. ].
Ózbekstanda qorǵawlanǵan jer imaratlarında piyaz kók japiraģın alıw ushın qısta ısıtılmaytuģın plyonkalı ıssıqxanalarda eki múddette jetistiriledi. Birinshi múddette jetistirilgende gúzde (oktyabrdiń birinshi yarımında plyonka jabıladı ) jumsaq alıw ushın piyaz hám suwıqqa shıdamlı kók shóp jetistiriledi, báhárde - fevral baslanıwında marttıń ortalarına shekem suwıqqa shıdamlı kók shóp palız eginleri, marttıń ekinshi yarımınan bolsa ıssısuyer palız eginleri jetistiriledi [11; 16 -b. ].
Mayda tuqımlı palız eginlerin egiw usılları.
Bizge belgili, egiwdiń tiykarǵı waziypası ósimliklerdiń optimal túpkilikli sanı, olardıń egilgen maydanǵa bir tegis bólistiriliwi hám tuqımlardıń kórsetilgen shunqırda kómiliwin támiyinlew bolıp tabıladı. Barlıq ósimliklerdiń, sonday-aq palız eginleriniń ósiwi jaqtılıq, ıssılıq, suw, hawa hám azıq elementleri sıyaqlı tiykarǵı faktorlar menen belgilenedi. Ámeliyat sonı kórsetedi, bul máseleni unamlı sheshiw kóp tárepten egiw usılına hám málim bir eginniń biologiyalıq qásiyetlerine sáykes keliwine baylanıslı [12; 6 -b., 13; 13-b. ].
Tuqımlardıń oniwi hám nál dáwirinde ósiwi kislorodtı joqarı dárejede tutınıw qılıw menen baylanıslı. Sol sebepli kógerip shıǵıw tuqımlarǵa hawa kiriwi úzliksiz bolıwı kerek. Kislorod jetispewi nállerdiń artıwın tomenlestiredi.
Tuqımnıń kógerip shıǵıwına tásir etiwshi faktorlardı egiw waqtı, egiw tereńligi hám seyalkalardıń tuqım túsetuǵın jaydı tayarlaytuǵın texnologiyalıq izbe-izlikti orınlawshı jumıs processleri belgileydi.Tuqımdı kógerip shıǵıwına jaqsı sharayatlardı jaratıw ushın olardıń egiw texnologiyaların jetilistiriw zárúrli áhmiyetke iye [14; 18-b. ].
Egiw agregatlaridan tısqarı, pútkil mashinalar kompleksin túrin, konstruktiv ózgesheliklerin hám keyingi jumıs túrlerinde qollanılıw dárejesin hám usınıń menen pútkil texnologiyalıq processtiń texnikalıq-ekonomikalıq kórsetkishlerin belgileydi.
Házirgi waqıtta palız eginlerin jetistiriwde tómendegi egiw usılları qollanıladı : qatarlap, uyalap (gruppalı ), kvadrat -uyalap, punktirli, danalap (anıq) hám keń qayıslı. Kóbinese tuqımlar maydanǵa jaylastırılıwı boyınsha bir qatarlap, qirqpa, ótkellep, eki qatarlı, tar sızıqlı, kóp qatarlı, tar qatarlap, keń qatarlap, qayıslı, shashpa usıllarda, atıznıń tayarlanıwı boyınsha tegis juzeli atızlarǵa, pushtaga, egatga, ańızǵa, plyonka astına hám basqa usıllarda egiledi [15; 20 -24-b., 16 ; 216 -219 -b., 17; 214-217-b. ].
1. 3-suwretde palız eginleri tuqımların egiw usılları keltirilgen [15; 10 -b. ].
- tuqımlardı qatarlap egiw awıl xojalıǵında eń kóp tarqalǵan usıllardan esaplanadı. Qatar aralıǵı 12, 5-15, 18, 21 sm ni quraydı.
Palız eginleri tuqımların egiw usılları
Lenta sıyaqlı

Qatarlab

Jabılasına (shashıp )

Qatarlar boyınsha tuqımlardı jaylastırıw

Bóylama qatarlı tártipsiz		Bóylama qatarlı uyalap
Bóylama qatarlı kvadrat uyalap		Bóylama qatarlı punktirlap

Qatarlardıń jaylasıw sxemaları - egiw sxemaları

Bir qatarlı, qatar arası birdey

Lenta sıyaqlı, eki qońsılas qatar jaqınlashgan

Kóp qatarlı, úsh hám odan kóp qońsılas qatarlar jaqınlasqan