1-bob. Operatsion auditning mohiyati va rivojlanishi

Rejadan tashqari audit ma'muriyatning rejadan tashqari maxsus topshiriqlari bo'yicha amalga oshiriladigan nazorat tartib-qoidalarini, shuningdek, ayrim savollar bo'yicha rejali audit sodir bo'lganda ifodalanadi.

Ichki audit jarayonida moliyaviy-xo'jalik operatsiyalari ustidan dastlabki, joriy va keyingi nazorat amalga oshiriladi.

Dastlabki nazorat xo'jalik operatsiyalarini bajarishdan oldin, ishlab chiqarish jarayonini tayyorlash bosqichida, xom ashyo yetkazib berish bo'yicha shartnomalar tuzishda amalga oshiriladi. Dastlabki nazorat keraksiz xarajatlar, to'lovlar, yo'qotishlarning oldini oladi.

Joriy nazorat har kuni xo'jalik operatsiyalarini bajarish uchun amalga oshirilishi kerak, shuning uchun u tashkilotlarning moliyaviy-xo'jalik faoliyatidagi kamchiliklarni bartaraf etish choralarini ko'rish imkonini beradi. Joriy nazorat mulk va majburiyatlarni inventarizatsiya qilish orqali amalga oshirilishi mumkin.

Keyingi nazorat xo'jalik operatsiyalari tugagandan so'ng amalga oshiriladi. U moliyaviy-xo'jalik faoliyatini har tomonlama tahlil qilish orqali tashkilotning moliyaviy holatini yaxshilash bo'yicha chora-tadbirlar rejasini ishlab chiqish, ijtimoiy va boshqa omillar ta'sirini baholash imkonini beradi.

Xalqaro standartlar (IAG) tarkibiga kiruvchi “Auditorlik tekshiruvini o‘tkazishning asosiy tamoyillari” standartlari auditorlik tekshiruvlarini o‘tkazishda tashqi auditor rahbarlik qilishi kerak bo‘lgan tamoyillarni belgilaydi. Ushbu tamoyillarning ba'zilari ichki auditorlarga ham tegishli. Shunday qilib, audit o'tkazishda ichki auditor quyidagi tamoyillarga amal qiladi: vijdonlilik, xolislik va mustaqillik, maxfiylik, boshqa ichki auditorlarning ish natijalaridan foydalanish, hujjatlarni rasmiylashtirish, tuzilgan xulosalarni tekshirish va xulosa qilish.

Quyidagi tamoyillar ichki auditning asosi, ichki auditorlar faoliyatining yo‘naltiruvchi qoidasi, ichki audit bo‘limi faoliyatining maqsadga muvofiqligi va samaradorligining asosi hisoblanadi.