1. Chaqiq tosh ishlab chiqarish texnologiyasi Ishlab chiqarish va boyitish

6.2-rasm. Maydalagichlarning sxemalari
Konusli maydalagichlar (6.2-rasm,b) maydalanadigan tosh ichki va tashqi konuslar orasidagi halqasimon yoriqqa tushadi, konus aylanma harakat qiladi, natijada xalqaning eni to‘xtovsiz o‘zgarishida tosh maydalanadi.
Nisbatan past mustahkamlikka ega toshlarni maydalashda, ko‘pincha valkli maydalagichlar ishlatiladi, u ikkita silliq silindlar (valklar) dan tashkil topadi va bir-biriga qarama-qarshi aylanadi (6.2-rasm,v).
Toshni so‘ngi maydalash ishlarida bolg‘ali maydalagichlar (6.2-rasm,g) ishlatiladi.
O‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, yuqorida keltirilgan maydalagichlarni qo‘llashda boshqa turdagi maydalagichlarga nisbatan kubsimon shakldagi donalar ko‘p miqdorda chiqadi, plastinkasimon va ninasimon donalar esa kam chiqadi.
Jag‘li maydalagichga tushayotgan toshning o‘lchami - a=0,85·b dan oshmasligi kerak, bu yerda: b-maydalagichning yuklash yuzasining eni.
Eng katta jag‘li maydalagichning yuklash yuzasi 1500×2100 mm bo‘lib, formulaga ko‘ra cho‘mich sig‘imi 4 m³ bo‘lgan ekskavatorda qayta ishlanuvchi toshni maydalash mumkin.
Maydalagichlarning mahsuldorligi ularning texnologik xarakteristikasi (pasporti)da beriladi. U aniq tog‘ jinsining turi va qabul qilgan maydalash sharoitiga mos keladi.
Shu sababli ishlab chiqarishning konkret sharoitida to‘g‘irlovchi koeffitsientlar kiritiladi.
Jag‘li va konusli maydalagichlarning hisobiy mahsuldorligi (t/soat):

Bu yerda: Q_p-maydalagichning pasport bo‘yicha mahsuldorligi, m³/soat;
ρ_u.z. –maydalanayotgan materialning uyma zichligi, t/m³;
R_may.-materialni maydalashda to‘g‘irlovchi koeffitsient: maydalashda siqilishdagi mustahkamligi-250 MPa tog‘ jinsi uchun qabul qilamiz- R_{may =}0,8; 200-250 MPa - R_may =0,85; 180-200 MPa - R_may=0,9; 150-180 MPa- R_may=0,95; 60-150MPa - R_may=1; 60 MPa dan kam uchun - R_may=1,2.
R_sh.- tog‘ jinslarini qayta ishlashdagi shakl koeffitsienti -R_sh=1;
R_yir.-maydalagichni yuklash tirqishi enining yarmidan katta fraksiyalarni hisobga oluvchi koeffitsient - R_yir.= 0,9-1,1;
R_nam.- material namligini inobatga oluvchi koeffitsient, agar material namligi 5-11 % bo‘lsa, R_nam.=1,0-0,65 qabul qilinadi.
Oddiy maydalash – navlarga ajratish kompleksining sxemasi rasm-3.24 da keltirilgan bo‘lib, maydalashning bitta bosqichi bajariladi. Biroq maydalash korxonalarida 2,3 va undan ortiq bosqichlar bajariladi.
Maydalash bosqichlari soni toshning berilgan maydalash darajasiga bog‘liq- i =a₁/a₂ (a₁-tushgan toshning eng katta yirikligi; a₂- buyurtma bo‘yicha mahsulotning eng katta yirikligi).
Agar, masalan tushgan tosh materialning eng katta bo‘lagi-1200 mm bo‘lsa, chaqiq toshning eng katta donasi-20mm bo‘lsa, u holda i =60.
Maydalagichlarning chiqish tirqishini tartibga solish mumkin, biroq har bir bosqichda yuqori darajali maydalashda maydalagichning ishlab chiqarish mahsuldorligi kamayishiga va eskirishini tezlashishiga olib keladi. Jag‘li va konusli maydalagichlarda maydalashning darajasi 3-5 ga teng. Maydalashning umumiy darajasi: i = i₁ i₂....... i_p