1. Fiziki-kimyəvi tədqiqat metodlarının təsnifatı Termik analiz üsulları

3. Rentgen faza analizinin üsulları
Tikinti materiallarını öyrənmək üçün rentgen üsulları rentgen şüalarının istifadə edildiyi təcrübələrə əsaslanır. Bu tədqiqatlar sinfi xammalın və son məhsulların mineraloji tərkibini, istifadəyə hazır məhsula çevrilməsinin müxtəlif mərhələlərində və istismar zamanı maddədə baş verən faza çevrilmələrini öyrənmək və digər şeylər arasında aktiv şəkildə istifadə olunur. kristal qəfəsin struktur quruluşunun təbiəti.
Maddənin elementar hüceyrəsinin parametrlərini təyin etmək üçün istifadə olunan rentgen tədqiqatları texnikasına rentgen şüaları difraksiya texnikası deyilir. Faza çevrilmələri və maddələrin mineraloji tərkibinin öyrənilməsi zamanı tətbiq olunan texnika rentgen faza analizi adlanır. Mineral tikinti materiallarının öyrənilməsində rentgen faza analizi (XRF) üsulları böyük əhəmiyyət kəsb edir. Rentgen faza tədqiqatlarının nəticələrinə əsasən nümunədə kristal fazaların olması və onların miqdarı haqqında məlumat əldə edilir. Buradan belə nəticə çıxır ki, təhlilin kəmiyyət və keyfiyyət üsulları mövcuddur.
Keyfiyyətli rentgen faza analizinin məqsədi tədqiq olunan maddənin kristal fazasının təbiəti haqqında məlumat əldə etməkdir. Metodlar hər bir spesifik kristal materialın özünəməxsus diffraksiya zirvələri dəsti ilə xüsusi rentgen nümunəsinə malik olmasına əsaslanır. Bizim dövrümüzdə insana məlum olan kristal maddələrin əksəriyyəti haqqında etibarlı rentgen məlumatları mövcuddur.
Kəmiyyət tərkibinin vəzifəsi çoxfazalı polikristal maddələrdə spesifik fazaların sayı haqqında məlumat əldə etməkdir, o, difraksiya maksimallarının intensivliyinin tədqiq olunan fazanın faizindən asılılığına əsaslanır. Hər hansı bir fazanın miqdarının artması ilə onun əks olunma intensivliyi daha böyük olur. Lakin çoxfazalı maddələr üçün bu fazanın intensivliyi və miqdarı arasındakı əlaqə qeyri-müəyyəndir, çünki bu fazanın əks olunma intensivliyinin böyüklüyü təkcə onun faizindən deyil, həm də X-in nə qədər olduğunu xarakterizə edən μ dəyərindən asılıdır. şüa şüası tədqiq olunan materialdan keçməsi nəticəsində zəifləyir. . Tədqiq olunan materialın bu zəifləmə dəyəri zəifləmə dəyərlərindən və onun tərkibinə daxil olan digər fazaların miqdarından asılıdır. Bundan belə çıxır ki,3 ].
Rentgenoqrafiyanın alınması variantları radiasiyanın qeydə alınma üsuluna əsasən foto və difraktometriyaya bölünür. Birinci növ üsulların istifadəsi rentgen şüalarının foto qeydiyyatını nəzərdə tutur, onun təsiri altında foto emulsiyanın qaralması müşahidə olunur. Diffraktometrlərdə həyata keçirilən rentgen nümunələrinin alınması üçün diffraktometrik üsullar fotoqrafik üsullardan onunla fərqlənir ki, difraksiya nümunəsi zamanla ardıcıl olaraq alınır [ 4 ].