1. Kompyuterning dasturiy ta`minoti Sistemaviy dasturiy ta`minot

---

1-mavzu: Kompyuterning zamonaviy dasturiy ta’minoti, Dasturlar va 
apparat ta’minoti orasidagi bog‘liqlik, interfeys tushunchasi, uning turlari. 
Reja: 
1.
 
Kompyuterning dasturiy ta`minoti
2.
 
Sistemaviy dasturiy ta`minot 
3.
 
Amaliy dasturiy ta`minot 
4.
 
Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari 
Kompyuterning dasturiy ta`minoti bilan tanishib chiqaylik. Barcha dasturiy 
ta`minotlarni uchta kategoriya bo’yicha tasniflash mumkin: 

sistemaviy dasturiy ta`minot; 

amaliy dasturiy ta`minot; 

dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari 
Sistemaviy dasturiy ta`minot (Sistem software)—kompyuterning va 
kompyuter tarmoqlarining ishini ta`minlovchi dasturlar majmuasidir. 
Amaliy dasturiy ta`minot (Application program package) — bu aniq bir 
predmet soxasi bo’yicha ma`lum bir masalalar sinfini yechishga mo’ljallangan 
dasturlar majmuasidir. 
Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari — yangi dasturlarni 
ishlab chiqish jarayonida qo’llaniladigan maxsus dasturlar majmuasidan iborat 
vositalardir. Bu vositalar dasturchining uskunaviy vositalari bo’lib xizmat qiladi, 
ya`ni ular dasturlarni ishlab chiqish(shu jumladan, avtomatik ravishda ham), 
saqlash va joriy etishga mo’ljallangan. 

---

1
Sun`iy intellekt tizimlari. Bu soxadagi izlanishlarni turt yunalishga bo’lish 
mumkin: 
1
David A. Patterson, John L. Hennessy. Computer Organization and Design, Fifth Edition: 
The Hardware/Software Interface. Morgan Kaufmann. USA 2014. 10 р. 

---

— Ijodiy jarayonlarni imitatsiya k.iluvchi tizimlar. 
Ushbu yunalish kompyuterda uyinlarni (shaxmat, shashka va h.k.) 
avtomatik tarjima qilishni va boshqalarni amalga oshiradigan dasturiy ta`minotni 
yaratish bilan shugullanadi. 
—
Bilimlarga asoslangan intellektual tizimlar. 
Ushbu yunalishdagi muhim natijalardan biri ekspert tizimlarning yaratilishi 
hisoblanadi. Shu tufayli sun`iy intellekt tizimlarini ma`lum va kichik soxdparning 
eksperti sifatida tan olinishi va qo’llanishi mumkin. 
— EHM larning yangi arxitekturasini yaratish.
Bu yunalish sun`iy tafakkur mashinalari (beshinchi avlod EHMlari) ni yaratish 
muammolarini urganadi. 
— Intellektual robotlar. 
Bu yunalish oldindan quyilgan manzil va maqsadga erisha oladigan intellektual robotlar 
avlodini yaratish muammolari bilam shugullanadi. 
Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari 
Hozirgi paytda dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalarini yaratish 
bilan bogaiq yunalish tez sur`atlar bilan rivojlanmoqaa. Bunday uskunaviy 
vositalar dasturlar yaratish va sozlash uchun kuvvatli va qulay vositalarni tashkil 
etadi. Ularga dasturlar yaratish vositalari va Casetexnologiyalar kiradi. 
Dasturlar yaratish vositalari. Ushbu vositalar dasturlar yaratishda ayrim 
ishlarni avtomatik ravishda bajarishni ta`minlovchi dasturiy tizimlarni uz ichiga 
oladi. Ularga quyidagilar kiradi: 
—
kompilyator va interpretatorlar; 
—
dasturlar kutubxonasi; 
—
turli yordamchi dasturlar. 
Kompilyator dasturlash tilidagi dasturni mashina kodidagi dasturga 
aylantirib beradi. Interpretator yukrri darajadagi dasturlash tilida yozilgan 
dasturning bevosita brjarilishini ham ta`minlaydi. 
Dasturlar kutubxonasi oldindan tayyorlangan dasturlar to’plamidan iborat. 

---

Dasturlar yaratish vositalariga Makroassembler MASM, Visual Cutt for 
WINDOWS Professional Edition kompilyatori, Visual Basic for WINDOWS va 
boshqalar kiradi.