1-kurs, S. Iqt-23-14-guruh talabasi abdusamatov xusniddinning «iqtisodiyot» fanidan tayyorlagan Taqdimoti

Birinchi davrdagi iqtisodiy g`oyalar uch oqimga bo’linadi.

• 1.ijtimoiy-psixologik (T.Veblen).
• 2.ijtimoiy-xuquqiy (Jon R.Kommons).
• 3.emperik yoki kon’yuktura-statistik (U.Mitchell).

2-yo’nalish

• Jon R.Kommons (asarlari: «Kapitalizmning xuquqiy asoslari»(1924), «Institustional iqtisodiyot. Uning siyosiy iqtisoddagi urni»(1934), “Jamoa faoliyatining iqtisodiy nazariyasi» (1950)asarlarida bayon qilinadi).
• U iqtisodiyotda nazariya va yuridik konstepstiyalar to’g`risidagi koidalarning o’zaro korishmalarini taklif etadi.

Jon R.Kommons

3-yo’nalish

• Uesli Kler Mitchell (asari: «Iqtisodiy nazariya tiplari to’g`risida lekstiyalar»(1935) nomi bilan bog`liq.U Veblenning shog`irdi bo’lib, ishlab chiqarish va biznes qarama-qarshiligi to’g`risidagi fikrni meros qilib olgan.
• Odamlarning jamiyatdagi xulkini tadqiqot predmeti deb xisoblaydi. Ijtimoiy psixologiya, an’ana va urf-odatlar iqtisodiy xodisalarni belgilovchi omillar sifatida qaraladi. Mitchell bo’yicha, iqtisodiy kursatkichlar, son va rakamlar o’zgarishidagi qonuniyatlar xal qiluvchi o’rinni egallaydi.

Uesli Kler Mitchell

Keynsning iqtisodiy qarashlari, keynschilik, yangi keynschilik.

• J.M.Keyns (1884-1946) "Kapitplizmni tartibga solish"ga oid g`oya tadqiqotchilaridan biri bo’lib klassik maktabga qarshi davlatning iqtisodiyotga faol aralashuvi tarafdoridir. U qiymatning mexnat nazariyasini, qo’shimcha qiymatni inkor etadi. Ularni ishlab chiqarish omillari konstepstiyasi bilan almashtiradi. A. Marshallning, kembridj maktabining davomchidir. Uning bosh asari “Bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi»(1936)dir (kiskacha “Umumiy nazariya» deb ataladi).

Keyns ta’limotining xususiyatlari:

• 1. Bozor munosabatlarining mavjud tizimi o’z-o’zini avtomatik tarzda tartibga sola olmasligi asos qilinib olinganligi.
• 2. Iqtisodiyotning o’sishi va eng yukori ish bilan bandlikni ta’minlash davlatning iqtisodiyotga faol aralashuvi zarurligi («Aralash iqtisodiyot» otasi).
• 3. Iqtisodiy xodisalar taxlilini makroiqtisodiy jixatdan (xususiy milliy daromad va jamgarish o’rtasida bog`liqlik va nisbatlarni) tadqiq etish zarurligi.
• 4. Bandlik nazariyasi kuyidagilarga asoslanadi: bandlik ortishi tufayli, milliy daromad, ayni paytda istemol ҳam ortadi, ammo daromad istemolga nisbatan sekinrok ortadi, odatda insonlarning psixologik «qonuni»dan kelib chikib, ularda jamgarishga moillik kuchayadi.

J.M.Keyns