11-mavzu. Keyns va keynschilik ta’limoti

---

1 
11-mavzu. Keyns va keynschilik ta’limoti 
1.
Keyns xayoti; Rossiya Kommunistlari tug’risida. 
2.
Depressiyada intellektual va insoniy xususiyatlar. Kembrij tsivilizatsiyasi 
3.
J.M.Keyns. «Bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi» (1936) asaridagi 
iqtisodiy g’oyalar.
4.
Bozor iqtisodiyotining kamchiliklari: ishsizlik va inflyatsiya.
5.
Iqtisodiyotni boshkarishda davlat aralashuvining zarurligi. 
6.
Keyns g’oyalarining xozirgi davrdagi ahamiyati.
1929-1933 yillardagi jahon iqtisodiy inqirozi sanoat jihatidan rivojlangan va 
past rivojlangan mamlakatlarga katta zarba berdi. Avvalgi (klassik, neklassik) 
ta’limotlar tadqiqotida mikroiqtisodiy tahlil (alohida korxona) asosiy o’rinni 
egallagan bo’lsa, inqiroz katta ishsizlik sharoitida boshqacha, makroiqtisodiy tahlil 
(davlat, jahon) ga zarurat tug’ulgan edi. Fanning bu sohasida hozirgi davrning 
taniqli iqtisodchisi J.M.Keyns muhim kashfiyotni yaratdi. 
Xuddi shu davrda ijtimoiy iqtisodiyot masalarida munozara kuchaydi. Unda 
erkin xo’jalik faoliyati va davlatning iqtisodiyotga aralashuvi, trestlar va sindikatlar, 
protektsionizm va fritrederlik muomalalari ko’ndalang bo’lib turar edi. SHu 
davrdagi ilmiy tadqiqotlar muammosi hozirga davrda, hozirgi kunlarda ham nihoyat 
dolzarb, chunki davlat bozor iqtisodiyotini tartibga solishi kerakligi kerakmi-
yo’qmi masalasi o’zul-kesil hal etilmagan. Bu borada ikki yo’nalish hukmron. 
Keyns ta’limotigi to’la asoslanuvchilar - keynschilar va unga qisman 
qo’shiluvchilar neoliberalllardir. 
XX asrning birinchi yarmida iqtisodiy inqirozlarning damba-dam 
takrorlanishi tufayli ko’pgina «kapitalizmni tartibga solishga» oid iqtisodiy g’oyalar 
soni ko’paydi. Ana shunday yo’nalishning yorqin tarafdori bo’lib ingliz iqtisodchisi 
Jon Meynard Keyns
(1884-1946) shuhrat qozondi.
Iqtisodchi, davlat arbobi bo’lgan Keyns Iton va Kembridj universitetlarida 
iqtisodiyot va matematikadan ta’lim oldi, A.Marshall qo’lida o’qidi (1902-1906, 
1909-1915 yillarda o’qituvchilik qildi, 1920 yildan Kembridj universitetida 

---

2 
professor, 1913-46 yillarda iqtisodiy jurnal muharriri bo’lib ishladi. 1909 yil 
«Indeks uslubi» iqtisodiy maqolasi, 1913 yilda uning birinchi asari - «