1. Mamlakat haqida umumiy maʼlumot Iqtisodiy rivojlanish tarixi

Yaponiyada innovatsiyalarni joriy etish istiqbollari
Yaponiyaning innovatsion rivojlanish tarixi, yangiliklarga investitsiya kiritish usuli iqtisodiyotni rivojlantirishning o’ziga xos yo’nalishi hisoblanadi. Mamlakatda Ikkinchi jahon urushidan keyin iqtisodiy ahvol g’oyat ayanchli bo’lgani tarixdan ma`lum. Yaponiya 1950-yillardan boshlab texnoparklarni jadal sur`atlar bilan tashkil etish yo’lidan borib, chet eldan juda ko’plab patentlar va litsenziyalar sotib oldi. O’tgan asrning 80-yillarida esa Tashqi savdo va sanoat vazirligi tomonidan “Texnopolis” dasturi asosida 14 shaharda 18 ta texnopolis tashkil etildi. “Cukuba” texnopolisi ular orasida eng yirigi bo’lib, 28 ming gektar maydonni egallagan, unda 19 000 ming kishi faoliyat ko’rsatadi.
Yaponiya innovatsion rivojlanishining asosiy yo’nalishlari 2 Yaponiyaning innovatsion rivojlanish tajribasi ko’rsatdiki, nafaqat yangiliklar, ixtirolarni kashf etishga kapital, investitsiya, balki kapital uchun ham yangiliklar qilinishi shartligi va ulardan samarali foydalanish zarurligi ham muhim omildir. Yaponiya innovatsion rivojlanish tajribasining yana bir qirrasi, bu xususiy biznes vakillarining innovatsion rivojlanishga faol ishtirokidir. Buning zaminida ikkita motiv bo’lib, birinchisi vatanparvarlik, ikkinchisi innovatsion faoliyatga kiritilgan kapital qaytimi, samaradorligi an`anaviy faoliyat turlaridagiga nisbatan ancha yuqoriligidir. Innovatsion tizimning chuqurligi va ko’lami tufayli Yaponiya innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi rivojlanish bo’yicha referent mamlakat hisoblanadi. Ushbu mamlakatda sodir bo’layotgan voqealarni o’rganish raqobat muammosini tushunish va muvaffaqiyatli yoki muvaffaqiyatsiz innovatsiyalar asosidagi tarkibiy, madaniy va siyosiy loyihalarni yaxshiroq tushunish uchun muhimdir. Yaponiya oldida turgan muammolar, ya’ni kichikroq ichki bozorni keltirib chiqaradigan aholining qarishi, rivojlanayotgan iqtisodlarning raqobati va nomoddiy aktivlar qimmatroq bo’ladigan bilim iqtisodiyotiga o’tish barcha rivojlangan mamlakatlarga tegishli. Biroq, Yaponiya shuhratparast mamlakat bo’lib qolmoqda. Dunyoda kam sonli davlatlar doimiy asosni ishlab chiqish uchun shuncha resurslarni ajratdilar.
Ilmiy va texnologik innovatsiyalar. 1970-yillardagi muvaffaqiyatlar va 1980-yillar, umumiy sifat nazorati, o’z vaqtida (JIT) va sanoat robototexnikasidan, endi mobil internet, nanotexnologiya va robotlar uy sharoitida foydalanish. Yaponiya, ehtimol, o’rtacha fuqarolari bo’lgan dunyodagi birinchi mamlakat bo’ladi. Ilmiy-tadqiqot va rivojlanish xarajatlari bo’yicha birinchi o’rinda turadi va OECDning so’nggi raqamlari shuni ko’rsatadi. Ixtirolar soni bo’yicha ushbu xarajatlarning ta’sirchan natijalari patentlar, Yaponiyada ularning taxminan 25%i dunyoda. Fan va texnologiya evolyutsiyasi qiyinchiliklardan holi emas. Ushbu to’plamda professor Ibata-Arens ta’kidlaganidek, sa’y-harakatlar mintaqaviy iqtisodiy rivojlanishni texnologik va ilmiy bog’lash investitsiyalar hozirgacha ko’pincha muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Bu yerda keltirilgan tushunchalarga tayanib, Yaponiyaning innovatsion mamlakat sifatida kelajagiga etarlicha optimistik qarash mumkin.


Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati
1. Yaponiya va jahon iqtisodiyoti. “Jahon iqtisodiyotida Yaponiya va Qo’shma Shtatlar” . www.piie.com . C. Fred Bergsten
2. G.P.Gulyamova, Oʻ.H.Choriyev Yaponiya iqtisodiyoti 1-qism. Oʻquv qoʻllanma:TDSHU.-T.:2020;
3. S.Baxramova, N.Abdulazizova. Yaponiya iqtisodiyoti 2-qism. Oʻquv qoʻllanma:TDSHU.-T.:2020;
4. N. S. Ismailova. Jahon Iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar.-T.:2021
5. www.google.com, www.wikipedia.org saytlari