1 мъаруза ўЎҒғҚқҲҳ

5.3 Barcha davlatlar xalq xo„jaligi taraqqiyoti tizimida 
standartlartirishning ahamiyati va ta‟siri
 
XIX asr oxiri XX asr boshlariga kelib standartlashtirish xalq-xujaligi 
rivojlantirishning asosiy omillari qatorida joy ola boshladi. Birinchi jaxon urishidan 
keyin esa standarlashtirish iqtisodiy zarurat tusiga kira boshladi. XX asr boshlarida 
1919 yili Belgiya va Kanada, 1920 yili Avstriyada, 1921yili Italiya, Yaponiya va 
Vengriyada, 1923 yili Avstraliya, Shvesiya Chexoslaviyada, 1923 yili Norvegiyada, 
1924 yili Finlandiya va Polshada, 1926 yili Danaiyada, 1928 yili Rumuniyada 
Standartlashtirish jamiyat va tashkilotlari tuzildi. 
Xalqaro tovar almashtirivuning doymiy va zaruriy rivojlanishi, ilmiy-texnika
soxasida xamkorlikni yaxshilanish 1939 yilga kelib Xalqaro standartlashtirish 
assosiyatsiyasida (ISO) ni asoslanishiga olib keldi. 
Uning taraqqiy rolini ikinchi jaxon urishi tufayli biroz toqtadi. 
1943 yili birlashgan millatlar tashkiloti (BMB) doyrasida, London va Nyu-
Yorkda 
standartlashtirish 
maxkamasiga 
ega 
bo‗lgan 
standartlashtirishni 
muvofiqlashtirish qo‗mitasi barpo etildi. 
Va nixoyat ikkinchi jaxon urishi tugallangandan so‗ng 1946 yilarida xozirgi 
kunda muxim axamiyat kasb etaetgan standartlashtirish bo‗yicha xalqaro tashkilotlar 
(33 mamlakat kirgan). 
Xozirda ISO eng yirik (100 dan ortiq mamlakat a‘zo) xalqaro texnik 
tashkilotlardan xisoblanadi. 

---

136 
Standartlashtirish ishlarini xalq-xo‗jaligi taraqqiyotida ahamiyati oshib borar 
ekan, keyingi yillarda boshka xalqaro va xududiy uyushma va tashkilotlarning paydo 
bulishiga olib keldi. Masalan 1953 yilda oltita Yevropa mamlakatlari ko‗mir va pulat 
bo‗yicha iqtisodiy mafakiyatni ko‗zlab (Fransiya, Belgiya, Gollandiya, Italiya, 
Luksinburg) po‗lat bo‗yicha muvofiklashtirish xayati tuzildi. 
Yevropa iqtisodiy hamjamiyati mamlakatlari vakillari, Yevropa erkin savdo va 
umumbozor hayati vakillari ishtirokida 1961 yil mart oyida bo‗lib o‗tgan yig‗ilishida 
Yevropa standartlarini muvofiqlashtirish qo‗mitasi tuzildi. 
Bu qumita tarkibida sanoatning eng muxim tarmoqlari: 
Metalurgiya, qurilish, to‗qimachilik, neft, kemasozlik, bo‗yicha ishchi guruxlar 
belgilandi. 
Shu tariqada standartlashtirishning halq-xo‗jaligida tutgan o‗rni salmoqli 
rivojlanib Yevropa butun dunyoga jadal kirib bordi. Standartlashtirishdan AQSh va 
Yaponiya mamlakatlari o‗ta samarali foydalanib XX asrning ikkinchi yarimida halq-
xujaligi eng yuqari ko‗rsatkichga erishtilar. 
Standartlashtirishning halq xo‗jaligi rivojiga tasiri kuchayib borishi natijasida 
Janubiy Koreya, Turkiya, Xinjistonva ayniqsa Chin mamlakatida iqtisodietdagi 
keskin yuksalishlarni kuzatish munkin. 
Demak, Stanlartlashtirishning xalq xo‗jaligidatutgan o‗rni mavjud va bu o‗rin 
tobaro eni, bo‗yi va balandlik bo‗yicha xajmiy kengayib barmoqda.