19 mavzu: Karyerning ishlab chiqarish unumdorligini hisoblash.
|
|
|
|
|
|
20 mavzu : Mexanik usulda qazib olishga tayyorlash.
Тоғ жинсларини қазиб олишга тайёрлаш усуллари.
1. Тоғ жинсларини қазиб олишга тайёрлаш кейинги ишлаб чиқариш жараёнлари, яъни кон массасини қазиш ва юклаш, ташиш, ағдарма ҳосил қилиш ва қайта ишлаш жараёнлари учун техник имконият ва қулай шароит яратиб бериш мақсадида амалга оширилади.Тоғ жинсларини қазиб олиш тайёрлашнинг технологик ўрни (позицияси) бўйича уларни икки гуруҳга бўлиш мумкин:
- механик ёки гидравлик усул билан олдиндан юмшатмасдан қазиб олишга тайёрлаш мумкин бўлган тоғ жинслари (тупроқ, суглинок, юмшоқ кўмир, шамол таъсирида тўла парчаланган метаморфик жинслар, мел, тупроқли рудалар);
- олдиндан юмшатилиши зарур бўлган тоғ жинслари (тупроқли ва қум-тупроқли сланецлар, тупроқли ва оҳакли қумлар, темир рудалари, аргилитлар, алевролитлар, гипс, тошли туз, тошкўмир ва қўнғир кўмир, оҳактош, қум, кварцитлар, гранитлар, базалтьлар, габбро).
Тоғ жинсининг тури ва ҳолатига боғлиқ ҳолда тоғ жинсини қазиб олишга тайёрлаш асосан қуйидаги усуллар ёрдамида амалга оширилади:
музлашдан ҳимоя қилиш;
музлаган тоғ жинсини эритиш;
гидравлик усулда тайёлаш;
механик ёки портлатиш усули билан тайёрлаш.
Музлашдан ҳимоя қилиш. Музлашдан ҳимоя қилиш ҳарорат 0˚дан паст бўлганида дастлабки юмшатиш амалга оширилмасдан ҳам қазиб олиш имконини беради. Музлашдан ҳимоя қилиш учун ернинг юза қисмини хайдаш (вспашка), юмшатиш, бороналаш (молалаш) ва иситиш (теплоизоляцион материаллар ёрдамида) усуллари қўлланилади.
Хайдаш, юмшатиш ва броналаш тоғ жинси сиртида ҳосил қилинган ҳаво билан тўлдирилган бўшлиқ ҳисобига иссиқлик ўтказувчанликни маълум даражада пасайтиради. Хайдаш ва юмшатиш махсус плуг ва юмшатгич ёрдамида ўтилади. Бунда хайдаш чуқурлиги 40-50 см, бороналаш чуқурлиги эса 20 см ни ташкил этади. Ер сиртини музлашдан ҳимоя қилиш учун теплоизоляцион материал сифатида мох, ёғоч қириндиси, минерал ваталар қўлланилади.
Dostları ilə paylaş: |
