1 mavzu: Psixologiyaning predmeti

4. Temperament tiplari 
Sangvinik - yuksak reaktivlik. Bo`lar - bo`lmas narsalarga qattiq xoxolab kulaveradi. Muhim 
bo`lmagan fakt qattiq jahlini chiqaradi. Diqqatini jalb qilgan hamma narsalarga tetik va zo`r qo`zg`alish 
bilan javob beradi. Imo - ishoralari va harakatlari yaqqol ko`rinib turadi. Uning aft - basharasiga qarab 
kayfiyatining qandayligini, narsalarga yoki odamga bo`lgan munosabatlarini bilish oson. Diqqatini tez bir 
joyga to`playdi. Sust senzitivlikka ega. Sezgirlik chegarasi yuksak. Juda kuchsiz tovushlarni va yorug`lik 
qo`zg`ovchilarni payqamaydi. Aktivligi yuksak, juda g`ayratli va ishchan, darslarda tez - tez qo`l ko`tarib 
turadi, toliqmasdan uzoq vaqt ishlashi mumkin, yangi ishlarga g`ayrat bilan kirishadi. Faolligi va 
reaktivligi muvozanatli. Uni intizomga chaqirish oson. U o`z hissiyotlarining namoyon bo`lishini va 
o`zining ixtiyorsiz harakatlarini tez ushlab qola oladi. Harakatlari shiddatli, nutqi tez, yangi ishga tezlik 
bilan kirishadi, diqqatini tez to`playdi. Aqli tez ishlaydi, topqir. Harakatlari nihoyat darajada silliqlik 
xususiyatiga ega. Hissiyotlari, kayfiyatlari, qiziqishlari va intilishlari juda o`zgaruvchan. U yangi kishilar 
bilan tez kirishib ketadi. YAngi talablar, yangi sharoitga osonlik bilan o`rganadi. Bir ishdan ikkinchi 
ishga tez ko`cha oladi. Malakalarni tez o`zlashtiradi va tez qayta o`zgartiradi. Aqli ixcham. 
ekstrovertirovanlik xususiyatiga ega. O`tgan va kelajak hayot haqida tasavvurlariga qaraganda ko`proq 
tashqi taassurotlarga javob beradi. Xolerik - xuddi sangvinik kabi sust senzitivlik, yuksak reaktivlik 
hamda faollik bilan ajralib turadi, lekin faollikdan reaktivlik ustunlik qiladi. SHuning uchun u tinimsiz 
o`zini ushlay olmaydigan, betoqat, serzarda. Sangvinikka qaraganda ozroq silliq va ko`proq qotib qolgan. 
SHuning uchun intilishlari va qiziqishlarida katta barqarorlik, zo`r qat`iylik bor, diqqatini kuchirishda 
qiyinchilikka uchraydi. Psixik tempi tez. Bir ishni boshlasa oxiriga etkazadi. Flegmatik - senzitivligi sust, 
hissiy qo`zg`aluvchanligi oz, kuldirish, jahlini chiqarish, kayfiyatini buzish qiyin. Hamma bir narsa 
yuzasidan qattiq kulganda u vazminligicha qolaveradi. Katta ko`ngilsiz hodisa yuz berganda ham 
osoyishtaligini buzmaydi. Imo - ishoralari oz, harakatlari ifodasiz. g`ayrati, ishchanligi bilan ajralib 
turadi. YUksak faolligi oz, reaktivligidan ancha ustunlik qiladi. CHidamliligi, matonati, o`zini tuta bilish 
bilan ajralib turadi. Harakatlarining tempi va nutqining tempi sust, ifodasiz. Diqqatini sekinlik bilan 
to`playdi. Rigid (qotib qolgan), diqqatini qiyinchilik bilan ko`chiradi. YAngi sharoitga qiyinchilik bilan 
moslashadi. Introvertirovanlashgan. YAngi odamlarga qiyinchilik bilan qo`shiladi. Tashqi taassurotlarga 
qiyinchilik bilan javob qaytaradi. Melanholik - yuksak senzitivlik xususiyatiga ega. Sezgirligi yuksak 
(sezgi chegaralari yuqori). Arzimagan sababga ko`ra, ko`zlaridan yosh oqib ketaveradi. Nihoyatda 

---

arazchan, sekin yig`laydi. Samimiy, juda oz kuladi, faolligi sust. O`ziga ishonmaydi, tortinchoq, ozgina 
qiyinchilik tug`iladigan bo`lsa, qo`lini yuvib qo`ltigiga urib qo`ya qoladi. g`ayratsiz, qat`iy emas. Diqqati 
tez chalg`iydi, barqaror emas. Psixik tempi sust. Rigid (qotib qolgan). Introvertirovanlik xususiyatiga ega.