1. Ъяряйанларын гаршылыглы тясири

İşığın sınması qanunu. 

        1.  Düşən şüa, sınan şüa və şüanın düşmə nöqtəsində qaldırılmış perpendikulyar bir müstəvi üzərində yerləşir.
        2.  Düşmə bucağının sinusunun sınma bucağının sinusuna olan nisbəti iki mühit üçün sabit kəmiyyətdir:  

Burada n – ikinci mühitin birinci mühitə nəzərən sındırma əmsalı. Sındırma əmsalı yalnız maddənin növündən asılıdır nə düşmə bucağından, nə də ki sınma bucağından asılı deyil: 

n(α) = const   ⇔  n(β) = const. 

Sındırma əmsalı – adsız kəmiyyətdir. Sındırma əmsalı böyük olan mühit – optik sıxlığı böyük olan mühit adlanır. Sındırma əmsalı kiçik olan mühit – optik sıxlığı kiçik olan mühitdir. 

Sındırma əmsalının fiziki mənası var. Sındırma əmsalı, işığın birinci mühitdəki sürətinin ikinci mühitdəki sürətindən neçə dəfə fərqləndiyini göstərir: 



22. İşığın interferensiyası.

- Görüşən işıq dalğalarının bir birini gücləndirməsi və zəiflətməsi hadisəsinə işığın interferensiyası deyirlər. Interferensiya baş verməsi üçün görüşən işıq dalğaları koherent olmalıdır. Koherent elə dalğalara deyirlər ki, onların periodları (tezlikləri) eyni və fazalar fərqi sabit olsun.

Təbiətdə iki koherent işıq mənbəyi tapmaq mümkün deyil. Rəqslər koherent olmadıqda fazalar fərqi zaman keçdikcə sabit olmur. Koherent mənbələr almaq üçün süni yolla bir mənbəni iki mənbəyə çevirmək olur, bu zaman mənbələr koherent olur və görüşərkən dalğalar interferensiya edir.

Koherent mənbələr almaq üçün müxtəlif üsullardan istifadə edirlər. Məsələn: 1. işıq mənbəyinin qarşısına, üzərindəki iki nöqtəvi deşık açılmış AB ekranı qoymaqla (Yunq üsulu); 2. Frenel güzgüləri; 3. Frenel biprizması və.s.

Bu üsulların hamısında birmənbədən (S) gələn işıq ekranın M nöqtəsinə elə salınır ki, fərz etmək olur işıq M nöqtəsinə iki “müxtəlif” mənbədən düşür ( və mövhumi mənbələrdən)

Fərz edək ki, eyni tezlikli iki işıq dalğası üst-üstə düşərək fəzanın hər hansı nöqtəsində eyni istiqamətli rəqslər yaradırlar.

 

Fəzanın bu nöqtəsində yaranan rəqslərin amplitudu belə olacaqdır:

 

Əgər fazalar fərqi   olarsa bu dalğalar koherent adlanırlar.

Əvəzləyici rəqslərin intensivliyi fəzanın bu nöqtəsində (  olduğundan)   olacaqdır.

1. Əgər   olarsa,   olur və intensivlik maksimal olur.

   
   

2. Əgər   olarsa,   olur və intensivlik minimal olur.

   
   

Beləliklə iki koherent işıq dalğalarının üst-üstə düşdükdə fəzada intensivlik dəyişərkən bəzi yerlərdə intensivlik maksimumları, başqalarında isə intensivlik minimumları yaranır. Bu hadisəyə işığın interferensiyası deyirlər.

Fərz edək ki, işıq O nöqtəsində iki koherent dalğaya böünür. P nöqtəsinədək I dalğasındırma əmsalı olan mühitdə yolun, II dalğa isə sındırma əmsalı olan mühitdə yolunu gedir.

O nöqtəsində faza olarsa I dalğa P nöqtəsində   rəqsini, II dalğa isə P nöqtəsində yaratdığı rəqslər   olacaqdır. Burada   və  - dalğaların faza sürətləridir.

Deməli dalğaların P nöqtəsində yaratdığı rəqslərin fazalar fərqi