11. Siniflar eylül fasiKÜL 19/09/2016-23/09/2016 BİYOÇEŞİTLİLİk ve biyomlar

11. SINIFLAR EYLÜL

1.FASİKÜL 19/09/2016-23/09/2016

BİYOÇEŞİTLİLİK VE BİYOMLAR

ÖZEL TANIMLAR :
Biyosfer: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ekosistem. Belli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle etkileşim içinde bulunan canlılar ile bunların cansız çevrelerinin oluşturduğu bütündür.Örneğin Konya ovası ekosistemi Van gölü çevresi ekosistemi gibi

Biyoçeşitlilik: Bir bölgedeki genlerin,ekosistemlerin,ekolojik olayların oluşturduğu bütündür .Bu bütünün içinde uzun süreli etkileşime dayalı bir düzen vardır.bu düzen ekosistemlerde sürekliliği sağlar. Sürekliliği bozan en önemli faktör ise insandır.
Biyom: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Her biyomun kendine özgü bitki ve hayvan türleri vardır ancak bunlar kesin sınırlar ile birbirinden ayrılmazlar.belli bir bölgede kesişirler. Karasal biyomlar hakim olan bitki örtüsüne göre yayılış gösterirken su biyomları ise suyun özelliğine göre yayılış göstermektedirler.

Habitat: aynı tür canlıların oluşturduğu topluluktaki bireylerin yaşama ortamına habitat denir.

CANLILARIN YERYÜZÜNE DAĞILIŞINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

A FİZİKİ FAKTÖRLER

1. 
   İKLİM: Bitkilerin büyüyüp gelişmesi için belirli iklim koşulları gereklidir.her bitkinin sıcaklık ve nem isteği farklıdır.sıcaklık ve nem koşullarının uygunluğuna vejetasyon süresi yada optimum sıcaklık denir.bir bitki türü için sınırlayıcı sıcaklıklar -40 ile +40 arasındadır.
   

Sıcaklık koşulları Dünya’nın şekline ,Dünyanın hareketlerine ve topografik durumlara bağlı olarak değişir.Bu değişim doğal olarak bitki örtüsünün genel dağılışında da farklılaşmalara yol açar. Örneğin Ekvator bölgesi sıcak ve nemli olduğu için yeşil yapraklı uzun boylu gür otlar görülürken kutba doğru gittikçe bitkilerin yaprakları küçülür hatta iğne şeklinde çam ağaçlarında olduğu gibi yapraklar görülmeye başlar.
DÜNYANIN ŞEKLİNE BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN KUŞAKLAŞMA

YÜKSELTİYE BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN KUŞAKLAŞMA

Sıcaklık ve nem kşullarının değişmesi demek ekosistem içindeki sadece bitki topluluğunun değişmesi demek değildir. Aynı zamanda hayvan topluluklarıda farklılaşır. Hata aynı hayvan cinsinde bile farklılaşma görülebilir. Örneğin Hindistan kaplanları sarı siyah çizgili ve iri cüsseli iken Sibirya kaplanları daha küçük siyah beyaz çizgileri vardır.

NOT:Bitki ve hayvan çeşitliliğindeki azalmayı yada zenginleşmeyi etkileyen en önemli faktörler Sıcaklık ve nemdir.

Bu sebepten ötürü

Ekvatordan uzaklaştıkça bitki türlerinde azalma görülür. Yine dağların eteklerinden yukarı çıktıkça ekosistem değişir.

2. 
   Yerşekilleri: Topografik koşullar değiştikçe sıcaklık ve nem dağılışı da değişir. Örneğin deniz kenerındaki bir yer ile karalar içinde kalmış bir yerde nem ve sıcaklık koşulları faklıdır. Kıyı bölgelerde dağların kıyıya paralel uzanması kıyı ile kıyı gerisi arasında ekosistem aynı değildir. Ülkemizden örnek vercek olursak Karadeniz bölgesinin sahil kesiminde geniş yapraklı gür orman alanları mevcut iken kıyı gerisinde bozkırlara rastlanmaktadır. Çünkü dağlar kıyıya paralel uzandığı için kıyının nemli havası iç kesimlere ulaşamaz.
   

Kara ve denizlerin dağılışı da canlıların yeryüzünde dağılışına etki eden önemli bir faktördür. Karaların çok olduğu yerde denizel canlıların dağılışı sınırlandırılırken denizlerin çok olduğu yerlerde ise Kara canlılarının dağılışı sınırlandırılmış olur.Örnek vercek olursak Süveyş kanalının açılması Akdenizdeki bazı canlıltürlerinin Kızıldenize inmelerini sağlamıştır. Aynı şekilde Hint okyanusundaki canlılar ise Kızıldeniz ve Akdenize kadar ulaşmıştır.

3-Toprak yapısı. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

B BİYOLOJİK FAKTÖRLER

İNSAN:İnsanların yaptığı endüstriyel ve tarımsal faaliyetler ekosistemlerin işleyişini bozmaktadır.canlıların yaşam alanlarını kısıtlar ve türkayıplarına neden olmaktadır.nufusun artmasına bağlı olarak şehirleşmenin hızlanması kırsal alanlardki kurt ay tilki gibi hayvanların yaşam alanları daraltmıştır.

Yine meraların aşırı otlatılması,erozyon,heyelanlar,orman yangınları,seller,fabrika atıkları,yol yapım çalışmaları gibi faaliyetler canlıların yaşam alanlarını olumsuz etkilemektedir.

C)PALEOCOĞRAFYA

1- KITALARIN KAYMASI

Kıtalarda meydana gelen değişmeler canlıların yeryüzünde yaşama alanlarını önemli ölçüde etkilemiştir..eskiden kara olan yerler suyun içinde kalmış deniz olan yerler ise orojenik hareketler sonrasında karalaşmıştır. Bu durumda karalarda yaşayan canlılar deniz altında kalarak fosilleşmiştir.

Kıtaların yaklaşmsı ya da uzaklaşması bitki ve havan göçlerinde daha önce bir arada bulunmayan hayvanların yaşamsına olanak Sağlamıştır.

2-İklim değişiklikleri bazı türlerin yok olmasına bazı türlerin çevreye uyum sağlamasına veya göç etmesine neden olmuştur.Epirojenik hareketler ile deniz seviyesindeki değişimler bazı canlı türlerinin toptan yok olmasına neden olmuştur.buzul çağlarında ise buzul alanlarının genişlemesi canlı yaşam alanlarını kısıtlamıştır.hatta bazı türler bu dönemde yok olmuştur.

Bizim ülkemizden örnek verecek olursak İstanbul ve .Çanakkale boğazları 4. Zaman öncesinde derin bir akarsu vadisi iken 4. Zamanda sular altında kalmıştır.Karadeniz ve Akdeniz sularının birbirlerine karışmaları esnasında Karadeniz kıyısında tatlı sularda yaşayan bazı hayvan türleri yok olmuştur.

Örnek

HABER KÖŞESİ

Çöpsüz denizler için el ele verin

Marmara Denizi ekosistemi kirlilik ve avcılığın tehdidi altında. Diğer canlıların yaşam kalitelerini artıran mercanlar günden güne azalırken, İstanbul Boğazı ve çevresindeki balık türü sayısı da yıllar içinde 65’ten 10’a düştü

Ekosistem değişiyor

İç sular dahil bütün sularda avlanmaları ve toplanmaları yasak olan mercanlar Marmara Denizi’nde büyük tehlike altında. Yassıada’nın imara açılmasından sonra yapılan inşaatlar sonucu mercanların popülasyonu Ağustos 2015 itibarıyla azalmaya başladı. Usülsüz avlanma ve denize bırakılan ağların, canlıların yaşamını tehlikeye atması da işin cabası. Marmara’da bulunan mercan toplulukları olan gorgonlar normalde başka denizlerde 50 metreden sonra görülür fakat Marmara’da 20 metreden itibaren görülmektedir. Marmara Denizi’nde bulunan her canlı günden güne azalıyor, dolayısıyla Marmara Denizi canlı çeşitliliği bakımından çok büyük tehlike altında. 

BİYOM ADI	GENEL ÖZELLİKLERİ	FAUNASI
Tropikal Yağmur Ormanları Biyomu.	Sürekli yeşil yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar, otsu ve uzun boylu orman bitki örtüsüne sahiptir.  Dünya üzerinde Amazonlar, Kongo Havzası, Güneydoğu Asya’daki Endonezya, Yeni Gine, Malezya’da yaygındır.	Şempanze, orangutan, yılan, papağan, yarasa, kartal, jaguar, böcek ve kuşlar fauna içerisinde öne çıkar
Ilıman Çayırlar Biyomu	Bitki örtüsü otsu bitkiler, step, çayır ve preri olan topluluklardan oluşur. Ilıman karasal iklim bölgelerinde İç Anadolu, Orta Asya, ABD’nin iç kesimleri, Sibirya’nın güneyi, Avustralya’nın doğusunda ve kuzeyinde yaygındır.	Faunası çakal, lama, bizon, kanguru, bufalo, tavşan ve çeşitli kuşlardan oluşur.
Savan Biyomu	Savan ikliminin hakim olduğu alanlarda uzun boylu otlar ve yer yer ağaçlardan oluşan bitki örtüsüne sahiptir.  Ekvatoral yağmur ormanlarının kuzeyi ve güneyinde bulunan Savan ikliminin hakim olduğu bölgelerde hakimdir.	Zebra, zürafa, aslan, çita, timsah, antilop, gergedan, sırtlan, maymunlar bu biyomun öne çıkan hayvan türleridir.
Çöl Biyomu	Su tutabilen bitkiler, kaktüs, kurakçıl ot ve çalıların bulunduğu bitki örtüsüne sahiptir.  Sahra Çölü, Arabistan çölleri, Atakama Çölü, Gobi Çölü, Kızılkum ve Karakum çölleri, İran çölleri çöl biyomunun yaygın olduğu yerlerdir	Su tutabilen bitkiler, kaktüs, kurakçıl ot ve çalıların bulunduğu bitki örtüsüne sahiptir. Deve, yılan, örümcek, yarasa, çöl faresi, çöl tilkisi gibi hayvan türleri öne çıkar..
Yapraklarını Döken Orman Biyomu	Özellikle Orta Kuşak’ta yapraklarını döken ağaçların bulunduğu bölgelerde hakimdir. Bu biyomdaki bitki örtüsü sonbaharda yapraklarını döken ağaçlardan oluşur.	Kartal, ayı, sincap, sansar, geyik, çakal, tilki ve kuşlar bu biyom içerisinde yer alan hayvan türleri arasında yer alır.
Çalı Biyomu.	Çalılık ve bodur ağaçların bulunduğu bitki örtüsüne sahiptir. Akdeniz iklim bölgesinde maki bölgelerinin bulunduğu bölgelerde hakimdir	Çakal, yaban koyunu, keçi, tavşan, tilki, karaca ve kuş türleri bu biyomun öne çıkan faunası içerisinde yer alır.
İğne Yapraklı Orman Biyomu.	Bitki örtüsü iğne yapraklı (çam, ladin, göknar gibi) ormanlardan oluşan bitki örtüsüne sahiptir. Dünya üzerinde tayga (boreal) ormanlarının yaygın olduğu bölgelerde hakimdir	Başlıca faunası içinde samur, geyik, kartal, ayı, baykuş gibi türler yer alır. Dünya üzerinde Sibirya, İskandinavya, Kanada ve Alaska’nın iç kesimlerinde yer alır
Tundra Biyomu	Likenler, otlar ve kaya yosunları bitki örtüsünün hakim olduğu tundra biyomunda hayvan tür çeşitliliği de çok fazla değildir. Tundra biyomu kutup çevrelerinde bulunur. KYK’de Kanada’ın kuzeyi, İzlanda, Sibirya’nın kuzey kıyı kuşağında bulunur.	Tundra biyomunda bulunan başlıca hayvan türleri ren geyiği, kutup ayısı, kar kuşları, kutup tilkisi olarak sayılabilir.
Dağ Biyomu	Dikey yönde değişen iğne yapraklı orman, bitki örtüsünden yoksun alanlar söz konusudur. Himalaya Dağları, And dağları ve Kayalık Dağlarının yüksek kesimlerinde yaygındır.	Kartal, dağ keçisi, yak ve yırtıcı hayvanlar öne çıkar
Kutup (Buzul) Biyomu	Yıl boyunca buzlu bir yüzeye sahip olduğu için bitki örtüsünden yoksundur. Dünya üzerinde Grönland’ın iç kesimleri ile Antarktika başlıca dağılış alanlarıdır.	Hayvan türlerinin başlıcaları ise kutup ayısı, kutup tilkisi, fok ve penguen olarak öne çıkar.

Etkinlik 1 Aşağıdaki resimlerin karşılarına hangi biyomaat olduklarını yazınız….

	TROPİKAL YAĞMUR ORMANLARI
	ÇÖL BİYOMU
	İğne Yapraklı Orman Biyomu
	TUNDRA BİYOMU
	DAĞ ÇAYIRI

Test 1