2-amaliy mashg‘ulot. Matnli va sonli axborotlarni kodlash
Yüklə 357,66 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mavzu bo‘yicha vazifalar bajarish
1-jadval (davomi).
Kodlash jadvali kompyuter alfavitidagi barcha belgilarni tartiblangan ravishda raqamlanishi-kodlanishi. Demak, insonlar belgilarni yozilishiga, tasviriga yoki ifodalanishiga ko’ra farqlasa, kompyuter ularni ikkilik kodiga ko’ra ajratadi. Matnli axborotlarni kompyuterga kiritishda ular ikkilik kodiga o’tkaziladi, ya’ni belgi tasviri uning ikkilik kodiga o’zgartiriladi. Mavzu bo‘yicha vazifalar bajarish 1-vazifa. Kompyuterda B harfini kodlanishini tushuntirib bering. Bajarilishi. 2-vazifa. Kompyuterda BILIM so’zini kodlanishini tushuntirib bering. Bajarilishi. 3-vazifa. Belgilarni klaviaturadan 10 lik kodlari orqali kiritishni tushuntirib bering. Bajarilishi. Foydalanuvchi tomonidan klaviaturadan belgili klavishini bosilishi bilan kompyuter sakkizta elektr imulslaridan iborat (belgining ikkilik kodini) ketma-ketliklarni aniqlashga kirishadi. Belgi kodi kompyuterning operativ xotirasida saqlanadi. Belgini ekranga chiqarish jaryonida esa teskari kodlash amalga oshiriladi, ya’ni belgining ikkilik kodi uning tasviriga aylantiriladi. 4-vazifa. Matnli axborotda 73 sonini ASCII standart kodlash tizimida qanday kodlanishni tasinflang. Berilgan 73 soni, 7 va 3 raqamlaridan iborat. ASCII standart kodlash tizimida: 7 ni o’nlik kodi 55, ikkilik kodi 00110111; 3 ni o’nlik kodi 51, ikkilik kodi 00110011. Demak, 73 soni ASCII standart kodlash tizimida 0011011100110011 kabi kodlanadi. Bu sonni o’lchami 12 bit yoki 2 baytdan iborat bo’ladi. 5-vazifa. Matnli axborotlar berilgan 73+12=85 tenglikni ikkilik kodlashdagi ifodalanishni tasinflang. Bajarilishi. 1) 73 soni uchun: 7 ni o’nlik kodi 55, ikkilik kodi 00110111; 3 ni o’nlik kodi 51, ikkilik kodi 00110011; 2) + belgisini o’nlik kodi 43, ikkilik kodi 00101011; 3) 12 soni uchun 1 ni o’nlik kodi 49, ikkilik kodi 00110001; 2 ni o’nlik kodi 50, ikkilik kodi 00110010; 4) = belgisini o’nlik kodi 61, ikkilik kodi 00111101; 5) 85soni uchun: 8 ni o’nlik kodi 56, ikkilik kodi 00111000; 5 ni o’nlik kodi 53, ikkilik kodi 00110101. Demak, matnli axborotlarda 73+12=85 ifoda quyidagicha ifodalanadi: 00110111001100110010101100110001001100100011100000110101 Bu ifoda kompyuterda 40 bit yoki 8 bayt xotirani egallaydi. 6-vazifa. “guruh” va “GURUH” matnli axborotlarini ikkilik sanoq tizimida kodlang. Bajarilishi. ASCII kodlash jadvaliga kura quyidagi jadvalni tuzamz:
Javob.
001011010110011101110101011100100111010101101000 2)Kompyuterda “GURUH” matnini ikkilik sanoq tizimida kodlanishi: 0010110101000111 01010101010100100101010101001000 Matnli axborotlar bilan ishlashda katta harflarni kichik harflarga yoki aksincha amallarni avtomatik tarzda hal qilish zaruriyati tug’iladi. ASCII kodlash standartiga ko’ra o’nlik sanoq tizimida: A harfini kodi 65; B harfini kodi 66, ..., Z harfini kodi 90. a harfini kodi 97; b harfini kodi 98, ..., z harfini kodi 122. ASCII kodlash standartida bosh harflarini kichik harflarda ifodalash uchun uning kodiga 32 ni qo’shish uchun yetarli bo’ladi va aksincha (65+32, 66+32,..., 98+32). Demak, kompyuter xotirasida istalgan matn harflar va belgilar kodilarini ketma-ketligidan iborat bo’ladi. Ya’ni harfning o’rniga uning kodlash jadvalidagi nomeri saqlanadi. Harf va belgilarni tasviri ularni monitorga chiqarish va chop qilish momentida taqdim qilinadi. Belgilarni displeyda hosil qilinishi. Displey belgining har bir kodi bo’yicha raqamli kodini emas, balki unga mos keluvchi tasvirini ekranga chiqaradi. Chunki, har bir belgi o’z shakliga ega. Har bir belgining shakli (tasviri) displeyning belgigeneratori deb ataluvchi maxsus xotirasida saqlanadi. Kompyuter displeyi ekranida belgilar – yorqinliklarni ifodalovchi nuqtalardan iborat bo’lgan belgilar matrisasida shakllantiriladi. Bu matrisadagi har bir piksel tasvirni ifodalash elementi bo’lib hisoblanadi va u oq yoki qora rangda bo’lishi mumkin. Qora nuqta 0 bilan, oq nuqta 1 bilan kodlanadi. Demak, belgilar matrisasi maydonida oq va qora nuqtalar piksellari yordamida belgilarning shakli hosil qilinadi. Belgilarni kodlashni Unicode halqaro standarti. Bu kodlash standarti 1991 yilda AQShning Kaliforniya shtatida tuzilgan Unicode Consortium tashkilotiga mansub bo’lib, uning tarkibiga Borland, IBM, Lotus, Microsift, Novell, Sun, WordPerfect va boshqa firmalar kiradi, uning maqsadi “The Unicode Standart” ni rivojlantirish va tatbiq qilish bilan shug’ullanadi. Belgilarni kodlashni Unicode standarti ko’p tilli dasturlash muhitida yetakchi o’rinni egallaydi. Unicode (UTF-16) kodlash tizimida Windows operatsion tizimida matnlarni ichki taqdim qilishda qo’llaniladi. Unicode (UTF-8) kodlash tizimi Unix, Linux, DSD Mac OS X operatsion tizimlarida ishlatiladi. Unicode kodlash tizimi bilan 1114112 (220+216) belgi kodlar zaxirasiga ega bo’lib, hozirgi davrda uning 96000 belgili kodlari qo’llanilmoqda. Unicode kodlash standarti bilan 65536 (216= 65536) ta turli belgilarni kodlashtirish mumkin. Bu kodlash standartida bitta belgi uchun kompyuter xotirasida 2 bayt ajratiladi. Unicode kodlash standartining kengligi 17 ta rejaga ajratiladi va uning har biri 65526 ta kod nuqtasiga ega. Reja 0. Asosiy Ko’ptilli Reja (BMP-Basic Multiingual Plane) bo’lib, unda ko’plab belgilar ifodalangan. Bu reja o’zida ko’plab zamonaiy milliy tillar va maxsus belgilarni o’zida mujassamlashtiradi. Reja 1. Qo’shimcha Ko’ptilli Reja (SMP-Sipplemntary Multiingual Plane) asosan tarixiy mazmundagi va musiqiy belgilar uchun ishlatiladi. Reja 2. SIP-Sipplemntary Ideographic Plane rejasi juda noyob bo’lgan taxminan 40000 ta xitoy iyerogliflirini kodlash uchun qo’llaniladi. Reja 15 va Reja 16 lar istalgan foydalanuvchilar ochiq hisoblanadi. Microsift Windows operatsion tizimida harf va belgilarini qo’llashda Yunikod (шестн.) - o’noltilik, ASC II (дес.) - o’nlik, ASC II (шестн.) - o’noltilik, kirilisa (дес.) - o’nlik, kirilisa (шестн.)- o’noltilik kabi kodlashtirishlar qo’llaniladi. 3 –jadval.
Yüklə 357,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||