2-bosqich talabasining umumiy psixologiya fаnidan кurs ishi mavzu: His-tuyg’ularning psixologik asoslari

harorat hissi

Harorat (termal) sezuvchanlik bizga issiqlik va sovuq his qilish imkonini beradi. Bu sezuvchanlik tana haroratini refleks tartibga solish uchun katta ahamiyatga ega.
Hissiy organlarning an'anaviy klassik fiziologiyasi (uning asoslari M. Blix va M. Frey tomonidan yaratilgan) issiqlik va sovuqqa nisbatan sezgirlikni ikki xil va mustaqil sezuvchanlik turi deb hisoblaydi, ularning har biri o'z periferik retseptorlari qurilmalariga ega. Sovuq hislarning anatomik organlari - Krause shishalari va issiqlik-ruffinius buzoqlari. Biroq, bu faqat gipoteza. Sovuq nuqtalarning tirnash xususiyati bilan, masalan, issiq nuqta bilan etarli darajada tirnash xususiyati beruvchi bo'lsa, ular sovuq his qilishadi. Bu sovuq paradoksal tuyg'u deb ataladi. K. M. Bykov laboratoriyasida AA qabul qilindi. Sovuq stimuldan tug'yonga ketgan va paradoksal issiqlik hissi.
Ba'zi mualliflar, issiqlik hissi bir vaqtning o'zida issiqlik va sovuq his qilish o'rtasidagi murakkab munosabatlarning natijasi ekanligiga ishonishadi, chunki sovuq nuqtalar bo'lmagan joylarda issiq narsalar faqat issiqlik hissi (va ba'zan og'riq) keltirib chiqaradi, lekin issiqlik hissi yo'q; aksincha, issiqlik nuqtalari bo'lmagan joyda, kuchli issiqlik tirnash xususiyati hissi faqat sovuq his qiladi. Issiqlik va sovuq his-tuyg'ular (va barcha teri sezuvchanligi) doktrinasi qurilgan sobit sezgir nuqtalarning an'anaviy kontseptsiyasi eksperimental tanqidga uchradi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, issiqlik va sovuq (shuningdek, bosim va og'riq) bir marta va umuman qat'iy belgilangan nuqtalar mavjud emas, chunki terining bir xil joylarida sezgir nuqtalar soni aniqlandi. Bundan tashqari, stimulning qizg'inligiga va stimulyatorning sezgir qurilmaga tizimli munosabatiga qarab, nafaqat sezgir nuqtalar soni, balki olingan his-tuyg'ularning sifati ham o'zgaradi: issiqlik hissi og'riq hissi bilan almashtiriladi, bosim hissi issiqlik tuyg'usiga aylanadi.
Issiqlik sezgilarida muhim rol terining turli haroratga tez moslashishi qobiliyati bilan o'ynaydi va terining turli qismlari teng bo'lmagan moslashuv tezligiga ega. Hech qanday haroratni sezmaydigan sub'ektiv termal nol o'rtacha haroratdir, taxminan terining haroratiga teng. Ob'ektning yuqori harorati bizga issiqlik hissi, past sovuqlik hissi beradi. Issiqlik hissi organ va tashqi ob'ekt o'rtasida o'rnatiladigan harorat yoki termal almashinuvdagi farqdan kelib chiqadi. Issiqlik almashinuvi qanchalik faol va tezroq amalga oshirilsa, u juda kuchli hissiyotga olib keladi. Shuning uchun, teng haroratda, yaxshi o'tkazgich yomon o'tkazgichga qaraganda sovuq yoki issiqroq ko'rinadi. Har bir tananing sirtining o'ziga xos xususiyatlarini tavsiflovchi ma'lum bir o'tkazuvchanlikka ega bo'lgani uchun, termal sezuvchanlik o'ziga xos kognitiv qiymatga ega bo'ladi: teginish paytida biz tegadigan narsalarni aniqlashda muhim rol o'ynaydi.
Issiqlik sezgirligi issiqlik regulyatsiyasi bilan bog'liq. Qushlar va sutemizuvchilarda birinchi marta paydo bo'lgan va inson organizmiga nisbatan mustaqil bo'lgan ichki tana haroratini avtomatik ravishda tartibga solish sun'iy muhitni yaratish qobiliyati bilan to'ldiriladi-inson tanasi uchun eng qulay haroratni saqlaydigan isitish va sovutilgan uylar. Haroratni ikki tomonlama tartibga solish qobiliyati - ichki va tashqi-muhim ahamiyatga ega, chunki issiqlik sezuvchanligida aks ettirilgan harorat sharoitlari insonning umumiy faoliyatiga, uning ishlashiga ta'sir qiladi.

•