2. Jahon iqtisodiyoti to’g’risida tushuncha Jahon iqtisodiyotining vujudga kelishi va rivojlanish bosqichlari

1.3. Jahon iqtisodiyotining vujudga kelishi va rivojlanish bosqichlari
Jahon xo’jaligining rivojlanish jarayoni xalqaro iqtisodiy munosabatlarning rivojlanish evolyutsiyasi bilan uzviy bog’liq. Xalqaro iqtisodiy munosabatlar jahon xo’jaligining shakllanishi jarayonida alohida o’rin tutadi.
Milliy iqtisodiyotning baynalmilallashuvida xalqaro savdo tarixiy ahamiyat kasb etadi. Savdo aloqalari quldorlik tuzumida ham olib borilgan. Misol tariqasida Rim imperiyasi davridayoq yuridik jihatdan rasmiylashtirilgan xalqaro savdo-sotiqlarning o’tkazilganligini keltirish mumkin. Bu turdagi savdo-sotiqlar feodalizm tuzumida ham mavjud bo’lgan.
Jahon xo’jaligining vujudga kelishidagi birinchi bosqich XV-XVI asrlarni o’z ichiga oladi. Ushbu bosqich buyuk geografik kashfiyotlar, jahon mustamlaka tizimining shakllanishi, jahon kapitalistik bozorining paydo bo’lishi va manufaktura davri xisoblanadi.
1.4. Jahon xo’jaligining rivojlanishi to’g’risidagi ilmiy kontseptsiyalar
To’lig’icha jahon iqtisodiyotining rivojlanishiga bag’ishlangan ilmiy nazariyalar mavjud emas. Ammo jahon iqtisodiyotining rivojlanishiga alohida e’tibor qaratilgan ko’psonli iqtisodiy, sotsiologik va ijtimoiy-madaniy nazariyalar mavjud.
Ushbu nazariyalarga quyidagi rivojlanish nazariyalarini kiritish mumkin:
Iqtisodiy rivojlanish bosqichlari nazariyalari.
YAgona industrial va yangi industrial jamiyat nazariyasi.
Postindustrial jamiyat nazariyalari.
YAgona tsivilizatsiya va tsivilizatsiyalar to’qnashuvi nazariyalari.
— TSivilizatsiyalar to’qnashuvi nazariyasi.
Iqtisodiy rivojlanish bosqichlari nazariyalari. Amerikalik iqtisodchi, sotsiolog va tarixchi Uolt Rostou 1960 yilda "Iqtisodiy o’sish bosqichlari: nokommunistik manifest" deb nomlangan kitobida iqtisodiy o’sish bosqichlari nazariyasini yaratdi.
Unda iqtisodiy o’sishning quyidagi besh bosqichi ajratib ko’rsatiladi:
— an’anaviy jamiyat;