2. Jeńil atletika bólimleri hám olardıń klassifikaciyalanıwı

2.3. Sekiriw hám onıń túrleri
Sekiriw tosıqlardan ótiwdiń tábiyiy usılı.
Jeńil atletikanıń sekiriw shınıǵıwlarında sportshılardıń óz denelerin basqara alıwı, kúshin biliwi, kúsh, tezlik, shaqqanlıq qábiletleri rawajlandırıladı.
Jeńil atletikada sekiriw eki túrge bólinedi.
1. Múmkinshiligi barınsha biyiklikke sekiriw maqsetinde vertikal tosıqlardan ótiw - biyiklikke sekiriw hám sırıqqa tayanıp sekiriw.
2. Múmkinshiligi barınsha uzaqqa sekiriw maqsetinde gorizontal tosıqlardan ótiw - uzınlıqqa sekiriw hám úsh atlap sekiriw.
Sekiriwde erisilgen nátiyjeler metr hám santimetrlerde ólshenedi. Sekiriw turǵan orınnan hám juwırıp kelip orınlanadı. Úsh atlap sekiriw hám sırıqqa tayanıp sekiriw jarısları hayal-qızlar ushın da ótkeriledi. Bulardıń orınlaw waqtında payda bolatuǵın kúshli soqqılar hayal-qızlar ishki aǵzalarına unamsız tásir etiwi múmkin.
2.4. Ílaqtırıw hám onıń túrleri
Ílaqtırıw - arnawlı snaryadlardı uzaqlıqqa ırǵıtıw hám ılaqtırıw shınıǵıwları bolıp tabıladı. Olardıń nátiyjeleri metr hám santimetrlerde anıqlanadı. Ílaqtırıw qısqa waqıt ishinde maksimal nerv-bulshıq et kernewi menen xarakterlenedi. Bunda qol, jelke hám dene bulshıq etleri ǵana emes, bálki ayaq bulshıq etleri de aktiv qatnasadı. Jeńil atletika snaryadın uzaqqa ılaqtırıw ushın kúsh, tezlik, shaqqanlıq joqarı dárejede rawajlanǵan bolıwı hám sportshı óz kúshin biliwi zárúr.
Jeńil atletikadaǵı ılaqtırıwlar orınlaw usılına qaray úsh túrge bólinedi.
1. Bas artınan ılaqtırıw (nayza, granata).
2. Aylanıp ılaqtırıw (disk, basqan).
3. Írǵıtıw (yadro).
Ílaqtırıw usıllarınıń ayırmashılıǵı snaryadlardıń forması hám awırlıǵına baylanıslı. Jeńil, uslaw qolaylı bolǵan snaryadlardı tuwrıdan juwırıp kelip, bas artınan baslap uzaqqa ılaqtırıw múmkin, awır snaryadlardı aylanıp ılaqtırıw qolaylı, arnawlı uslaytuǵın jeri bolmaǵan awır snaryad yadronı bolsa ırǵıtıw qolaylı.
5. Kóp gúres: juwırıw, sekiriw hám ılaqtırıwlardıń hár túrli túrlerin óz ishine aladı. Kóp gúres quramına kirgen túrler sanına qaray olardıń atı parıqlanadı: úsh gúres, tort gúres, bes gúres, altı gúres, jeti gúres, segiz gúres hám on gúres.
Kóp gúrestiń tiykarǵı túrleri: er adamlar ushın on gúres, hayal-qızlar ushın jeti gúres, óspirimler ushın bes gúres, altı gúres hám segiz gúres. Jarıslardı ańsatlastırıw ushın jeńil atletikanıń bunday awır túrleri boyınsha jarıslar eki kún dawamında ótkeriledi. Kóp gúrestiń tiykarǵı túrlerinde kóp gúres boyınsha shuǵıllanıwshılar aldına júdá joqarı talaplar qoyıladı. Olar texnikalıq tárepten joqarı uqıplı bolıwlarınan tısqarı, sprinterlerdey tez, ılaqtırıwshılarday kúshli, orta aralıqlarǵa juwırıwshılarday shıdamlı bolıwları kerek.
Kóp gúres programmasın tolıq orınlaw bolsa ulıwma joqarı dárejede shıdamlı bolıw, joqarı dárejede rawajlanǵan shıdamlılıq pazıyletlerin talap etedi.
Kóp gúres penen shuǵıllanıw - jeńil atletika menen endi shuǵıllanıp baslaǵanlar ushın hár tárepleme fizikalıq rawajlanıwdıń eń jaqsı jolı bolıp tabıladı. Kóp gúres penen shuǵıllanıw sportshılar organizmine hár tárepleme tásir kórsetiwi menen birge jeńil atletikanıń ayırım túrinde arnawlı shınıǵıw islew ushın da jaqsı orın jaratıp beredi. Kóp gúres nátiyjesi sportshınıń kóp gúres quramındaǵı hár bir túrde kórsetken nátiyjesi ushın alǵan ochkolar jıyındısı menen belgilenedi. Onıń ushın arnawlı ochkolar kestesinen paydalanıladı.